Voor 410.000 pond (bijna 470.000 euro) heeft een Brits veilinghuis een zeldzaam stuk cultureel erfgoed verkocht dat geroofd werd uit China.
Het geveilde object is een bronzen water- of wijnkan met deksel daterend van de late Westelijke Zhou Dynastie, 1027-771 voor onze tijdrekening.
Zeldzaam en waardevol
Volgens deskundigen is het uiterst waardevol. Ze hebben het de naam Tijger Ying gegeven omdat de tuit en het deksel in de vorm van een tijger zijn gegoten. In de cultuur van Zhou was dit een magisch wezen dat mensen voor kwaad kon behoeden. De kan is een van zeven van dit type waarvan het bestaan nu bekend is. Vijf ervan behoren toe aan musea.
… Verkocht!
In maart werd de Tijger Ying bij toeval teruggevonden in een huis in Kent. Canterbury Auction Galleries heeft het op 11 april te koop aangeboden. De firma heeft er meer dan het dubbele van de geschatte waarde voor gekregen. De transactie is telefonisch afgesloten en de koper blijft anoniem. De Chinese Staatsdienst voor Cultureel Erfgoed had van tevoren heftig geprotesteerd. Alles op alles werd gezet om de verkoop niet te laten doorgaan. Daar had China meerdere redenen voor. Het antieke kunstvoorwerp bezit immers op zich allerlei waardevolle aspecten. Voor de Chinezen behoort het in hun land. Het is een wezenlijk overblijfsel van hun eeuwenoude beschaving.
Herinnering aan westerse heerschappij
Maar er is meer: de bronzen kan is een van de kunstvoorwerpen die Britse soldaten geroofd hebben tijdens de beruchte plundering van een keizerlijk paleis in 1860. Documenten aangetroffen bij de vondst wijzen daarop. In de Tweede Opiumoorlog kregen soldaten van het Britse koloniale bestuur opdracht om het Oude Zomerpaleis (Yuanmingyuan) in Beijing te vernietigen. Dat was een wraakactie voor de dood van enkele Britten. Samen met Franse collega’s plunderden de Britse soldaten de prachtige gebouwen en tuinen. Alles wat ze niet konden meenemen vernielden ze of staken ze in brand. De ruïnes liggen er nu nog als een herinnering aan de westerse heerschappij over China in de 19e eeuw.
Moreel?
Een kapitein van de Britse Marine die deelnam aan de plundering van het Oude Zomerpaleis schreef dat hij ‘erin geslaagd was bronzen en emaillen kunstvoorwerpen te pakken te krijgen die hij zou laten verschepen’ (naar huis). De Staatsdienst voor Cultureel Erfgoed van China heeft beroep gedaan op het veilinghuis om zich menselijk en redelijk op te stellen. ‘Leef a.u.b. de geest van internationale akkoorden na alsook uw morele beroepscode’, werd aan de Canterbury Auction Galleries gevraagd.
Geschiedenis herhaalt zich niet, of toch?
De Chinese dienst hoopte waarschijnlijk dat de Britse kunsthandelaren dit geroofde kunstvoorwerp terug zouden geven. Een dergelijke welwillendheid hadden hun collega’s in andere landen getoond (onder meer bij Christie’s in Parijs). Het bedrijf uit Canterbury is echter onvermurwbaar gebleven. Het heeft zonder verdere uitleg de bronzen waterkan verkocht. Zo is ongetwijfeld de gevoeligheid van een aantal Chinese burgers nogal hooghartig genegeerd.
BBC, China Daily, People’s Daily, Reuters, Global Times www.thecanterburyauctiongalleries.com, www.verdict.co.uk
Dat het in handen is van een museum is nog te onderhandelen. Maar het in bezit zijn van een anonieme privé verzamelaar. Waar je het nooit meer kunt terug halen en in anonimiteit verdwijnt is erg triest. Het is net als kunstschatten van Irak en Syrië nu in handen van een James Bond schurk. Maar de MI6 is ook een schurk die zelf meedoen aan kunst roof in Irak en Syrië. Vraag me af of de hele oorlog niet om deze reden gevoerd werd.
Zo het niet kunnen dat dit watervat door een Chinese verzamelaar of bedrijf opgekocht is ? Zo heeft Poly heel wat geroofde culturele relicten opgekocht en in een eigen museum tentoongesteld (denk aan de bronzen dierenhoofden in Yuanmingyuan).
Maak niets uit of de verzamelaar Chinese is of niet. De schat behoort aan de mensheid en niet aan ene of andere privé verzamelaar. Ook nog Chinese museum zou nooit een gestolen schat terug kopen vanwege politieke standpunt. Wel accepteerde ze donatie van privé verzamelaar. Welke privé verzamelaar zou anoniem kopen en daarna aan Chinese museum doneren?