Het is niet echt een nieuw fenomeen, maar tijdens onze laatste Chinareis viel het ons extra op dat het rondreizen door eigen land met als hoofddoel zo veel mogelijk populaire internetlocaties te bezoeken één van de meest prominente trends onder Chinese jongeren is. Deze trend staat bekend als da ka, wat letterlijk ‘klokken’ betekent: het reizen naar een bepaalde locatie en ervoor zorgen dat je kunt bewijzen dat je er geweest bent.
Jonge Chinezen op hun telefoon bij een attractie; foto van de auteur
Klokken
Sommige oudere lezers zijn wellicht nog bekend met het gebruik van klokken bij je werkgever om te laten zien dat je niet te laat op je werk aankwam en niet voortijdig vertrok. Klokken is in onbruik geraakt, maar de term is in China recentelijk weer opgevist als aanduiding voor het ‘afvinken van een bezoek aan een locatie waar je een keer geweest moet zijn’. Over jongeren en internet hoef ik niets te zeggen. De populariteit van bijvoorbeeld een restaurant hangt tegenwoordig niet meer (enkel) af van de kwaliteit van het eten en de dienstverlening. Het gaat erom zo vaak mogelijk op sociale media aanbevolen te worden, of zelfs maar genoemd. Voor jongeren, die nog een eigen mening over alles aan het vormen zijn, is het internet een minstens zo belangrijke bron van informatie dan familie, vrienden, e.d. Als een locatie eenmaal ‘in’ is, moet je daar zo snel mogelijk eens naartoe, om dat speciale ijs te proeven, of om met eigen ogen dat bijzondere mannetje op het plein in dat dorp te zien, dat elke dag om 10:00 uur begint te zingen te kunnen bekijken.
Extreem
Dit verschijnsel doet zich ook voor in China, maar onder jongeren, dus twintigers en vroege dertigers, lijkt het een extreem niveau te hebben bereikt. Het viel met name op tijdens ons bezoek aan de keramiekstad Jingdezhen, omdat dit plaatsvond na de Gouden Week, de vakantieweek rond de nationale feestdag. Je zou verwachten dat er dan minder toeristen zijn, omdat deze demografische groep hard aan het werk zou moeten zijn, vooral aangezien ze net een vakantieweek achter de rug hebben. Tegen alle verwachtingen in bleek Jingdezhen tijdens ons bezoek overspoeld door vrij jonge toeristen. Bij alle attracties in de stad stonden ze in lange rijen te wachten.
Da ka
Nieuwsgierig onderzochten we waarvoor ze dan zoal in de rij stonden. In ieder geval niet om bijvoorbeeld een museum binnen te gaan, want daar konden we overal snel doorheen lopen. Nee, ze stonden in de rij om een zich op een heel specifieke plek te laten fotograferen. Zo stond ergens een grote aardewerken pot met een opvallend gedraaide vorm. Op sociale media zoals RedNote (Xiaohongshu) bleek dat een populair object te zijn, bekend onder de naam shouqiping ‘geplaagde fles’, waarmee je minstens één keer op de foto moet gaan om erbij te horen. Op zich is dit gedrag niet verkeerd, maar ik observeerde weinig interesse in andere dingen dan ervoor te zorgen dat ze bij alle populaire locaties klokten. De foto bij dit artikel spreekt boekdelen. Ik vraag me dus af hoeveel meer kennis deze jongeren van keramiek hebben dan vóór hun reis naar Jingdezhen.
Zelf werden we ook slachtoffer van deze trend. Lokale kennissen van iemand van ons groepje bevolen een restaurant aan als het beste westerse restaurant van Jingdezhen, vlak bij ons hotel. Bij aankomst was er nog één tafel vrij. Alle andere tafels waren bezet door jongeren, hoewel het zeker geen goedkope zaak was. Terwijl wij nog aan het bestellen waren, vormde zich buiten al een rij wachtenden. Het menu bestond echter uit Jiangxi-achtige (pittig gekruide) gerechten met hier en daar een niet-Chinees ingrediënt. De kwaliteit van het eten was hooguit middelmatige. Natuurlijk, smaken verschillen, maar twee dagen geleden hadden wij op vijf minuten lopen van dit restaurant heerlijkj westers gegeten en ook nog voor een schappelijke prijs. Dat was een restaurant waar je veel van de lokaal werkende artiesten kunt zien, inclusief de niet-Chinese.
Waar doen ze het van
Los van het praktische nut van deze manier van reizen, heeft dit gedrag ook nog een ander, meer verontrustend aspect. Namelijk, hoe komt het dat zoveel jonge mensen van een leeftijdsgroep, die nog niet zo lang geleden bekendstond vanwege hun lange werkdagen om hun carrière zo snel en goed mogelijk op te bouwen, nu massaal buiten vakantietijd op reis kunnen gaan? Waar betalen ze dat van? Ik heb al eerder gemeld dat een groot aantal jonge Chinezen niet meer bereid is zich tot het uiterste in te spannen. Veel van hen hebben al op vrij jonge leeftijd een kapitaaltje bij elkaar gespaard. Ze wonen in een door hun ouders (mee)gefinancierde woning en hebben lage vaste kosten. Dan kun je je veroorloven om een tijdje niet te werken of geen vast werk aan te nemen. Dan heb je ineens tijd om te reizen en dus doe je dat, zolang je bankrekening het aankan. Je reist met je levenspartner of een groep vrienden en zoekt online naar de goedkoopste aanbiedingen van vervoerders en hotels. Binnen een stad verplaats je je veelal met een fiets of elektrische scooter die je eenvoudig kunt huren door een QR-code met je telefoon te scannen.
Werkloosheid
Dan wordt ineens de ware aard duidelijk van die jeugdwerkloosheid in China, waarover de westerse media zo graag schrijven, maar waar je in China veel minder over hoort. Een grote groep Chinese jongeren neemt een pauze, omdat ze dat nodig denken te hebben en het zich nu ook kunnen veroorloven. Tijdens die pauze blijven ze niet thuis hangen, maar gaan op reis door hun eigen enorme land. Daarbij laten ze zich leiden door wat voor hen op dit moment de belangrijkste informatiebron is: het internet. En dan zijn we terug bij da ka, dat we nu in een breder perspectief kunnen begrijpen. Let wel, ik zeg hier niet dat er geen sprake is van werkloosheid, maar die is niet veel groter dan bij ons.
Er ligt niet voor iedereen meteen een passende job voor het oprapen. Het zijn economisch moeilijk tijden, maar dat is nu ook net een versterkende factor bij het gevoel onder Chinese jongeren zich op hun carrière te bezinnen. Je hebt rechten gestudeerd, maar wat wil je daar eigenlijk mee? Tot voor kort was bedrijfsjurist het typische ideaal, omdat je daarmee (theoretisch) snel een hoog salaris kon bereiken. Nu is dat iets minder vanzelfsprekend. Bovendien, je ontleent ook veel genoegen aan het maken van muziek, dus waarom geen carrière in de muziek? Je juridische kennis kan dan altijd van pas komen. Je moet er even over nadenken, het met vrienden bespreken, bij voorkeur in een andere omgeving dan thuis.
Economie
Laat Chinese jongeren dus maar even doorreizen en veel van hun eigen land zien, hoe oppervlakkig het wellicht overkomt. Het Jingdezhen van 2025 illustreert dat de industrie niet langer de belangrijkste motor van de Chinese economie is. China is al sinds de oudheid één van de leidende naties in de wereld van de keramiek en zet dat tegenwoordig voort met de nieuwste technologieën. Het aantal buitenlandse keramische artiesten dat zich permanent in Jingdezhen gevestigd heeft bevestigt dit. Inmiddels heeft Hyatt in Jingdezhen een vestiging van haar duurste merk geopend, Hyatt Select. Keramiek speelt de hoofdrol in de architectuur van dat gebouw. Nee, je komt weinig jonge Chinese toeristen tegen in die Hyatt. Wel leveren zij een grote bijdrage aan de bloei van de lokale economie. Het is die bloei die een multinationale onderneming als Hyatt doet besluiten Jingdezhen als een (potentiële) toplocatie te beschouwen. Op dezelfde manier worden locaties door heel China door jonge Chinese toeristen op de kaart gezet. Hun geld rolt naar de goede bestemming. Zodra hun bankrekening leeg is, zullen ze vanzelf weer werk gaan zoeken, maar dan wel werk waarin ze zichzelf kunnen herkennen en voldoening vinden..
Bron: eigen observaties van de auteur
