Op de agenda van het bezoek van Xi kwam onverwacht een overlegronde met Macron, Merkel en Juncker. De Franse president had hierop aangedrongen. Was het een echt voorspel voor de EU-China top op 9 april?
Verschillende Europese leiders leken vooraf niet blij met de innigere samenwerking tussen Italië en China, bijvoorbeeld rond het Belt and Road Initiative. Italiaanse toppolitici hebben hierop echter gereageerd dat zij van China investeringen en steun verkrijgen die de EU al lang belooft, maar blijkbaar niet kan opbrengen. De vrees om uit elkaar gespeeld te worden was een van de redenen waarom Macron zijn twee collega’s onvoorzien had uitgenodigd om naar de slotdag van Xi’s bezoek te komen.
A l’improviste
China is beleefd gebleven en heeft zijn bereidheid tot medewerking laten zien. Xinhua, het officiële persbureau, noemde het kwartet dat Macron had georganiseerd ‘een forum op uitnodiging van Frankrijk en China’. Xi Jinping heeft van de bijeenkomst gebruik kunnen maken om zijn stellingen over mondiale samenwerking nog eens krachtig te doen uitkomen. De drie Europese leiders voelden zich geroepen om China te verzekeren dat de EU ook voor multilateralisme is en niet negatief staat tegenover de nieuwe Zijderoutes.
Macron
Macron heeft tijdens de slotceremonie van het ‘forum’ gezegd dat de concurrentie tussen de EU en China de wereldhandel niet mag schaden of tot isolationisme leiden. Hij wil wel meer daden en nog meer openheid van China zien als bewijs dat samenwerking echt beter is dan confrontatie. De Franse president drong er ook op aan dat China het vertrouwen moest winnen door de eenheid van de EU te respecteren. Het Belt and Road Initiative (BRI) is echter belangrijk voor de vrede, de stabiliteit en de ontwikkeling in de wereld, dixit Macron. En, de EU kan zijn eigen ontwikkelingsstrategie innovatief afstemmen op die van China om samen de connectiviteit in Eurazië te promoten.
Merkel
Tijdens een apart gesprek met Merkel had Xi gesteld dat Duitsland en China geen concurrenten en al zeker geen rivalen zijn. Ook Merkel benadrukte in haar aandeel aan de slotverklaring van de minitop de Europese behoefte aan wederkerigheid. Duitsland wil de economische en handelsrelaties met China verdiepen. Het zal ook actief deelnemen aan het tweede Belt and Road Forum for International Cooperation in Beijing in April. Merkel zou ook gezegd hebben dat er geen multilateralisme mogelijk is zonder de VS erbij. Ze toonde zich echter in principe een voorstander van een multilaterale wereldorde, iets waar China en de EU samen voor konden opkomen. Ze stelde voor dat de leiders van beide partijen volgend jaar zouden bijeenkomen.
Juncker
Volgens Juncker wil Europa het partnerschap met China wel degelijk verbeteren op basis van een echte wederkerigheid. ‘We zijn zowel strategische partners als rivalen, die rollen vullen elkaar aan’. Juncker drong aan op versnelde onderhandelingen om te komen tot een EU-China investeringsovereenkomst. Verder is er samenwerking mogelijk bij de hervorming van de Wereldhandelsorganisatie en andere multilaterale instellingen. Ook Merkel had die twee punten genoemd.
Xi
Op de slotceremonie van de ‘min-of-meer top’ van vier heeft Xi dan herhaald dat China en Europa zij aan zij moeten werken. Hij improviseerde bij zijn toespraak en gaf met zijn lichaamstaal te kennen hoe belangrijk hij het vond om de positieve energie te vergroten. ‘We moeten vooruitgaan en niet de hele tijd achterdochtig achterom kijken of onze partners ons niet bedriegen’. De grote lijn in de verhouding EU-China is die van de samenwerking, ondanks de blijvende concurrentie en meningsverschillen. China zal zijn beleid van openheid voortzetten. Twee redenen gaf de Chinese president daarvoor. Door zijn openstelling is China er in geslaagd in 40 jaar resultaten te behalen waar de Europeanen de hele industriële revolutie voor nodig hebben gehad. China neemt zich voor door een grotere openheid in de wereld een betere open economie te creëren. Xi nodigde de Europese leiders ook met nadruk uit om, net zoals hun Italiaanse collega’s, mee te doen met de Belt and Road. Ook hij vond het een goed idee om sneller tot een investeringsakkoord te komen. Bij de noodzaak tot hervorming van internationale instellingen noemde Xi niet de Wereldhandelsorganisatie, maar de Verenigde Naties.
Vier voorstellen
Xi sprak over vier tekortkomingen in de wereldpolitiek. Voor elk ervan had hij een oplossing. Om het mondiaal bestuur te verbeteren zijn eerlijke onderhandelingen en een redelijke opstelling nodig. Dat kan het beste onder de leiding van de Verenigde Naties en ander multilaterale instellingen. Gebrek aan vertrouwen kan worden verholpen door rechtvaardigheid en respect tussen de staten de voorrang te geven boven hun eigen belangen. Het derde terrein dat volgens Xi vraagt om vooruitgang is de wereldvrede. ‘Laten we het koudeoorlogsdenken, de zero-sum mentaliteit en de wet van de jungle verwerpen en conflicten op een vreedzame wijze oplossen’, stelde hij voor. Xi’s remedie voor de gebrekkige groei en ontwikkeling is wederzijdse samenwerking en een model waarbij alle volkeren kunnen genieten van de economische globalisering.
En verder…
Macron tweette achteraf nog eens dat de vier leiders en hun assistenten het onder elkaar ook nog hebben gehad over de Irandeal, het klimaat, Afrika en over het multilateralisme. De EU en machtige landen in de unie blijven voor een multilaterale wereldorde, in tegenstelling tot de huidige Amerikaanse regering. Dat is in elk geval wel duidelijk geworden tijdens het kwartet. Hoe zal EU dat rijmen met het wantrouwen bij sommigen tegenover China en de eisen die de unie wil stellen op het gebied van economie en handel? We worden misschien wijzer op de echte, volwaardige EU-China top van 9 april in Brussel.
Bronnen: SCMP, Global Times, Reuters, Xinhua,www.brfmc2019.cn/en/
