De Braziliaanse president Luiz Inacio Lula da Silva brengt een vijfdaags staatsbezoek aan China.. Lula hoopt nieuwe partnerschappen aan te gaan en samenwerkingsovereenkomsten te ondertekenen op verschillende gebieden. Hij zal ook deelnemen aan het vierde China-CELAC (Communauté d’États latino-américains et caraïbe) Forum waarvan we de hoofduitdagingen pogen te analyseren
De Braziliaanse president Lula kwam zaterdagavond in Beijing aan terwijl China zich uitsprak tegen het ‘intimideren’ van Latijns-Amerika en eenzijdige sancties tegen landen in de regio. Na zijn landing zei Lula op sociale media dat ‘we nieuwe partnerschappen zullen aangaan en samenwerkingsovereenkomsten zullen ondertekenen op verschillende gebieden Dit is een nieuwe belangrijke stap in onze vriendschappelijke en strategisch nauwe betrekkingen met China, sinds 2009 de grootste handelspartner’. De Chinese invoer van Braziliaanse landbouwproducten, waaronder sojabonen, is aanzienlijk gestegen in april. want China wil zijn afhankelijkheid van Amerikaanse import verminderen tegen de achtergrond van een escalerende handelsoorlog. De twee landen zijn ook in gesprek over een reeks belangrijke infrastructuurprojecten waaronder een spoorwegproject dat Brazilië verbindt met een megahaven in Chancay ( Peru).
Tijdens zijn verblijf in Moskou op vrijdag ontmoette president Xi ook de Cubaanse president Miguel Diaz-Canel en de Venezolaanse president Nicolas Maduro. In een interview met de Chinese staatsmedia benadrukte Wang het standpunt van China ten aanzien van Latijns-Amerika. ‘De landen in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied hebben zwaar te lijden gehad onder eenzijdige sancties en hegemonie, wat hun economische ontwikkeling en het levensonderhoud van hun bevolking ernstig heeft aangetast’, aldus BuZa minister Wang Yi. ‘De landen in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied zijn allemaal soevereine en onafhankelijke staten, niet de achtertuin van iemand’, zei hij. nog. China is bereid om samen te werken met landen in de regio om de solidariteit en samenwerking te versterken en de gestage en langdurige ontwikkeling van de Chinese-Latijns-Amerikaanse gemeenschap met een gedeelde toekomst te bevorderen’, verklaarde hij nog. Tijdens de ontmoeting tussen de Chinese en Venezolaanse leiders verklaarde Xi dat Peking ‘zijn betrekkingen met Venezuela altijd vanuit een strategisch en langetermijnperspectief heeft bekeken en ontwikkeld’, aldus het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. ‘China zal, zoals altijd, Venezuela krachtig steunen bij het waarborgen van zijn nationale soevereiniteit, nationale waardigheid en sociale stabiliteit’ Wat Cuba betreft, zei Xi dat China ‘Cuba krachtig steunt bij het verdedigen van zijn nationale soevereiniteit, het verzetten tegen externe inmenging en blokkades, en het ondersteunen van de economische en sociale ontwikkeling van Cuba’.
CELAC
Bekend werd ook dat president Xi Jinping dinsdag vertegenwoordigers uit Latijns-Amerika en het Caribisch gebied zal ontvangen waarbij president Lula eveneens aanwezig zal zijn. Xi zal tijdens de openingsceremonie spreken van de vierde ministeriële bijeenkomst van het Forum China-Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caribische Staten (CELAC) in Beijing. Minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi zal de bijeenkomst voorzitten met zijn ambtgenoten van CELAC, een blok van 33 landen waarvan Argentinië, Brazilië, Chili, Cuba, Haïti, Mexico, Panama, Peru en Venezuela lid zijn.
De bijeenkomst moet eerder gezien als een voortzetting van bestaande diplomatieke en economische dialogen en zal naar verwachting voortbouwen op de lopende samenwerking tussen China en de LAC-landen zoals op het Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC)-forum vorig jaar in Peru en de komende BRICS-top in Brazilië in juli evenals de talrijke bezoeken van LAC-presidenten aan China in 2023. Toch kunnen er belangrijke ontwikkelingen plaatsvinden op vijf onderling samenhangende belangrijke terreinen.
Colombia en zijderoute
In oktober 2024 heeft de Colombiaanse viceminister van Buitenlandse Zaken Jorge Rojas Rodríguez aangekondigd dat het land onderhandelt over toetreding tot het Belt and Road Initiative (BRI). Misschien kan het China-CELAC-Forum van 2025 een gelegenheid zijn om de formele toetreding van Colombia tot het initiatief bekend te maken. Dit zou voor Colombia een kans kunnen zijn om meer Chinese investeringen aan te trekken in groene en hernieuwbare energie. Tijdens zijn bezoek aan Peking in 2023 ondertekende president Petro verschillende overeenkomsten op het gebied van economische samenwerking, investeringen en duurzame ontwikkeling. Sindsdien zijn het Colombiaanse bedrijf Electryon Power en het Chinese bedrijf Sungrow Hydrogen een partnerschap aangegaan om groene waterstofprojecten te ontwikkelen. Het Colombiaanse Agencia Nacional de Hidrocarburos heeft eind 2024 een eerste aanbesteding voor offshore windprojecten aangekondigd, waarop China Three Gorges en Power China offertes hebben ingediend.. De aanpak van Colombia ten aanzien van het BRI lijkt op die van Honduras, dat investeringen in hernieuwbare energie van China als een centrale doelstelling van zijn toetreding tot het initiatief heeft gesteld.
Grondstoffen
Gezien de toenemende vraag naar bepaalde grondstoffen die nodig zijn voor de overgang naar groene energie en de centrale rol van de handelsstromen tussen China en Latijns-Amerika vormen nieuwe overeenkomsten over transitiegrondstoffen een mogelijk aandachtspunt. In het laatste gezamenlijke actieplan van China en CELAC voor 2021 werd de nadruk gelegd op meer investeringen, onderzoek en ontwikkeling en technologieoverdracht in de mijnbouwsector. In de afgelopen jaren is met name het belang van lithium en koper enkel maar toegenomen. Naast de ‘lithiumdriehoek’ van Argentinië, Chili en Bolivia heeft de ontwikkeling van de winning van hardrocklithium in de regio Puno in Peru de verwachtingen hooggespannen. In Brazilië is de verwerving door BYD van concessies voor de winning van hardrocklithium eind 2023 onlangs bekendgemaakt, hoewel deze zich naar verluidt nog in een verkennende fase bevindt. Brazilië werkt actief aan de uitbreiding van de lithiumwinning in zijn zogenaamde ‘Lithium Valley’. Niobium is een andere grondstof waarvoor Brazilië buitenlandse investeringen hoopt aan te trekken, vooral gezien het feit dat meer dan 90 % van de wereldwijd bekende reserves zich in het land bevinden en een recente technologische doorbraak door Chinese wetenschappers in het gebruik van deze grondstof.
Het andere overgangsmineraal dat het meest relevant is in de betrekkingen tussen Latijns-Amerika en China is koper waarvan Chili en Peru al dominante uitvoerders zijn en waarnaar de vraag in elk toekomstig technologisch scenario hoog blijven. Peru is al meer dan tien jaar een belangrijke bestemming voor door China gefinancierde koperwinningsprojecten. Naast Chili en Peru streeft ook de huidige Argentijnse regering naar uitbreiding van de koperproductie met acht projecten die zich al in een vergevorderd exploratiestadium bevinden. Tegelijkertijd biedt het China-CELAC-forum de regio ook een kans om een strategie te ontwikkelen om hogerop in de waardeketen te komen, waarbij inspiratie kan worden geput uit de inspanningen van Chili om investeringen in de verwerking van lithium veilig te stellen tijdens het laatste Belt and Road Forum.
Handel
Naast de verstoring van de wereldhandel als gevolg door de VS-invoering van invoerheffingen hebben zich de afgelopen echter ook handelsverstoringen tussen China en LAC-economieën voorgedaan. Zo hebben Brazilië, Chili en Colombia in 2024 antidumpingheffingen van 25-35 % ingevoerd op staal uit China tegen de achtergrond van een scherpe daling van de prijzen, naar verluidt mede veroorzaakt door turbulentie in de Chinese bouwsector..
Waarschijnlijk zal de handel in landbouwproducten een belangrijke plaats innemen op de agenda van China en CELAC. Tijdens het eerste handelsconflict tussen de VS en China in 2018 nam de landbouwexport van verschillende LAC-landen naar China toe, omdat China producten zoals soja en rundvlees buiten de VS ging inkopen. De recente invoerheffingen van 10-15 % op Amerikaanse landbouwproducten die China in maart 2025 heeft ingesteld, kunnen een soortgelijke verschuiving teweegbrengen, waarvan Argentinië, Brazilië en Uruguay waarschijnlijk zullen profiteren.
Voorts zijn verschillende LAC-landen met China in onderhandeling over fytosanitaire protocollen voor andere landbouwproducten.. Het -forum kan een gelegenheid zijn om conclusies of vorderingen bekend te maken over deze reeds lopende onderhandelingen over fytosanitaire protocollen en de handel in landbouwproducten tussen China en LAC.
De afgelopen jaren is de trend versterkt dat productiesectoren in de handel plaats maakten voor een terugkeer naar de export van grondstoffen en landbouwproducten uit vroegere tijden. Zo verdween in 2023 geraffineerd koper uit de top vijf van exportproducten van LAC naar China en werd het vervangen door rundvlees. Deze verandering houdt in dat alle vijf de belangrijkste exportproducten van de regio naar China (waaronder ongeraffineerd koper, sojabonen, ongeraffineerd ijzer, ruwe olie en rundvlees) grondstoffen zijn met een zeer geringe toegevoegde waarde.
Het afgelopen jaar heeft de afhankelijkheid van grondstoffen nieuwe problemen opgeleverd voor producenten in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied omdat China de invoer van rundvlees uit zeven goedkope producerende landen over de hele wereld – waaronder Argentinië, Brazilië en Uruguay – heeft opgeschort om lokale producenten te beschermen tegen lage wereldprijzen.
Bovendien zijn Latijns-Amerikaanse producenten van grondstoffen begonnen prioriteit te verlenen aan het opwaarderen van de waardenketens in deze traditionele sector met enige medewerking van Chinese investeerders. Zo heeft Chili de toezegging gekregen van China om ter plaatse een kathodefabriek te bouwen in plaats van alleen lithium te winnen voor export in ruwe vorm. Gezien de huidige spanningen in sectoren met een lage toegevoegde waarde en deze nieuwe stappen in de verschuiving naar hoogtechnologische productie is het waarschijnlijk dat het China-CELAC-forum meer discussies en mogelijk overeenkomsten zal omvatten over samenwerking op het gebied van technologie en groene industriële ontwikkeling.
Alternatief voor dollar
Omdat investeerders uit landen met een hoog inkomen zich in 2020 terug trokken, zijn meer landen overgestapt op liquiditeitsswaps van centrale banken en regionale financiële regelingen om deze bron van volatiliteit op te vangen. Parallel aan deze trend is het gebruik van alternatieve valuta’s toegenomen met name de Chinese renminbi (RMB). In 2024 werd in de gezamenlijke verklaring van de ministers van Financiën en de presidenten van de centrale banken van de BRICS-landen de nadruk gelegd op de lopende besprekingen over de ontwikkeling van een mogelijk BRICS-initiatief voor grensoverschrijdende betalingen. Binnen Latijns-Amerika hebben valutaswapovereenkomsten van centrale banken met China een belangrijke rol gespeeld in het financiële vangnet waaronder de in 2024 vernieuwde swapovereenkomst van 5 miljard $ met Argentinië. Bovendien zijn sinds 2023 drie LAC-landen begonnen met handel met China in RMB en hun eigen nationale valuta in plaats van in US$: Brazilië, Argentinië en Bolivia. Gezien deze toenemende belangstelling voor regionale en bilaterale alternatieven voor de afhankelijkheid tot Amerikaanse dollars is het waarschijnlijk dat het China-CELAC-forum zal leiden tot uitgebreidere discussies en mogelijk nieuwe overeenkomsten, waardoor deze samenwerking verder wordt uitgebouwd. Aangezien de rente in China momenteel relatief lager is dan die van westerse financiële instellingen en particuliere kapitaalmarkten, kan het voor LAC-landen strategisch zijn om te pleiten voor lange termijn financiering van ontwikkeling door Chinese beleidsbanken in RMB. Om deze verschuiving te ondersteunen, is het even belangrijk om de handel in RMB uit te breiden, zoals Argentinië, Bolivia en Brazilië hebben gedaan, zodat de lenende landen de nodige inkomstenstromen kunnen genereren om dergelijke leningen terug te betalen. Het lijkt waarschijnlijk dat op het Forum de basis wordt gelegd voor sectorspecifieke vormen van samenwerking
Bronnen SCMP. https://www.bu.edu/gdp/2025/05/05/five-topics-to-watch-at-the-fourth-china-celac-forum
