China heeft paus Franciscus toestemming gegeven door het Chinese luchtruim te vliegen op zijn reis naar Zuid-Korea, waar hij een bezoek van vijf dagen brengt. De paus heeft vanuit zijn vliegtuig een vriendelijke groet gericht tot president Xi Jinping en tot het Chinese volk. Het protocol van het Vaticaan schrijft dit voor, maar doordat de Chinese toestemming niet eerder was gegeven, was de groet ook een première. Waarnemers vermoeden alweer tekenen van een toenadering.
China kent godsdienstvrijheid: Rooms-Katholieken kunnen hun godsdienst vrij praktiseren. De overheid staat echter geen enkele religie toe activiteiten te verrichten zonder de controle te aanvaarden van de Staatsdienst voor Godsdienstzaken. Er bestaan dus twee Rooms-Katholieke kerken in China: de ‘Vaderlandslievende Katholieke Vereniging’, een officiële kerk waar de regering op toeziet en een dissidente die alleen de paus als kerkelijk leider erkent en die een min of meer ondergronds, maar oogluikend toegestaan leven leidt. De eerste zou vijf miljoen leden tellen, de tweede zeven miljoen. Volgens de organisatoren van de Asian Youth Day, een ontmoeting van jongeren met de paus in Zuid-Korea, verkeren 100 Chinezen die dat evenement wilden bijwonen ‘niet in de mogelijkheid om hun voornemen uit te voeren’. Anonieme getuigen zeggen dat hen werd afgeraden om naar Seoul te gaan, anderen beweren dat het enkele personen werd belet.
Officiële toestemming, protocollaire groet
Toen het pauselijk vliegtuig over China vloog, nadat de luchtvaartautoriteit dat had toegestaan, stuurde Franciscus via de radio een boodschap aan Xi Jinping. ‘Nu ik het luchtruim van China binnenvlieg, zend ik de beste wensen aan Uwe Excellentie en ik bid om de goddelijke zegen voor vrede en welzijn voor de natie’. Het was de eerste keer dat een paus tijdens een reis door Azië over China mocht vliegen: zijn voorgangers moesten met een boog om het land heen vliegen vanwege de slechte betrekkingen tussen de Chinese en de pauselijke regering. Het protocol van de pauselijke staat schrijft voor dat de paus met een vriendelijke groet staatsleiders bedankt als hij door het luchtruim van hun land mag vliegen.
Verziekte relatie kent beterschap
Het Vaticaan heeft de huidige Chinese staat nooit erkend en weigert vooralsnog de betrekkingen met Taiwan te verbreken en te stellen dat er maar 1 China is. Na bittere conflicten tussen Rome en Beijing die een aspect vormden van de Koude Oorlog en van het maoïstische beleid in de jaren 50 en 60 veranderde de relatie in een soort van Koude Vrede. Een concrete bron van onenigheid die vooral de afgelopen jaren een grote rol heeft gespeeld is de benoeming van bisschoppen in beide Katholieke kerken die door hun respectievelijke autoriteiten niet worden erkend. China laat echter niet na het te vermelden als het Vaticaan vredelievende standpunten of een bemiddelende houding aanneemt in internationale kwesties. Dat Franciscus de eerste paus is uit een derdewereldland en dat hij progressieve uitspraken heeft gedaan over armoede, noodzakelijke hervormingen en strijd tegen corruptie is ook in de Chinese media met instemming begroet. Volgens de Italiaanse krant Corriere Della Sera heeft de huidige paus vorig jaar een correspondentie gevoerd met Xi Jinping en heeft hij dat ook bekendgemaakt. Er zijn dus inderdaad tekenen van dooi: de meest recente zijn deze toestemming om door het luchtruim te vliegen, de uitwisseling van brieven en groeten. Voordat er sprake kan zijn van een duurzame ontspanning zal het Vaticaan in elk geval eerst het intussen uiterst kleine clubje van landen moeten verlaten dat Taiwan nog steeds ‘de Chinese Republiek’ noemt.
Bronnen: Wikipedia , South China Morning Post, BBC, Global Times
ChinaSquare heeft een dossier over godsdiensten in China
