Terwijl de Chinees-Amerikaanse relaties achteruit gaan kiezen Chinese onderzoekers die in het vizier van de Amerikaanse overheid zijn gekomen, ervoor om terug te keren naar China. Wat zijn de gevolgen voor de academische wereld in zowel China als de VS?
Recentelijk kwamen vier topwetenschappers in de media toen ze terugkeerden naar China: Liu Chang, een voormalig kernfysicus aan Princeton University; Lin Huaxin, een voormalig wiskundeprofessor aan de Universiteit van Oregon; Yun Guolin, een voormalig natuurkundige aan de Universiteit van Cambridge; en Zhan Hanyu, een voormalig optisch onderzoeker bij het Amerikaans bedrijf Corning. Ze illustreren een trend die men haigui (海归) (terugkeren) noemt.
De Singaporese krant Lianhe Zaobao bestudeerde de trend en ontdekte dat sinds vorig jaar bijna 20 topwetenschappers vanuit het buitenland naar China zijn teruggekeerd; het zijn vooral wiskundigen of natuurkundigen. Nog bekende voorbeelden zijn Zhong Lin Wang, de uitvinder van de nanogeneratoren en de wiskundige Sun Song, die wordt beschouwd als absolute wereldtop.
Een buitenkans voor de Chinese universiteiten
Deze terugkerende academici hebben werken nu in prestigieuze instellingen zoals de Universiteit van Peking, de Tsinghua-universiteit, de Universiteit van Zhejiang en de Universiteit voor Wetenschap en Technologie van China, of in onderzoeksinstituten en academische instellingen die pas de afgelopen jaren zijn opgericht.
Onlangs verliet de Chinese wiskundige Chen Min Purdue University om te gaan werken in het Eastern Institute of Technology (EIT), een nieuwe universiteit in Ningbo, waar haar man, Shen Jie, in 2023 decaan werd van de School of Mathematical Science.
Westlake University is een private onderzoeksuniversiteit die in 2018 werd opgericht in Hangzhou.Vorig jaar kon ze drie internationaal vooraanstaande wetenschappers strikken: Chen Huayi, voormalig professor aan de faculteit wiskunde van de Université Paris Cité; Zhang Xiaoming, voormalig directeur van de afdeling Anatomische Wetenschappen aan het Baylor College of Medicine in de VS; en wiskundige Wang Xujia, die 20 jaar doceerde aan de Australian National University.
Lin Huaxin, de wiskundige die in maart terugkeerde naar China, vervoegde het Shanghai Institute of Mathematical Sciences and Interdisciplinary Studies (SIMIS). Dit nieuwe onderzoeksinstituut werd pas in januari 2024 opgericht met de steun van het gemeentebestuur van Shanghai, het district Yangpu en de Fudan Universiteit, met de Chinees-Amerikaanse wiskundige Yau Shing-Tung als voorzitter; het wil een centrum worden voor fundamenteel onderzoek, talentontwikkeling en interdisciplinaire wetenschappelijke studies. In amper anderhalf jaar tijd heeft SIMIS al meerdere topwiskundigen aangetrokken, waaronder Liu Kefeng, die meer dan 20 jaar doceerde aan de Universiteit van Californië, Los Angeles (UCLA)
Aantrekkelijke voorwaarden om terug te keren
Dat meer en meer Chinese wetenschappers naar China terugkeren heeft twee redenen: enerzijds het sterke aanbod van China om topwetenschappers aan te trekken – qua salaris, werkingsmiddelen, laboratoria, enzovoort – en anderzijds steeds het gevoel dat wetenschappers van Chinese afkomst niet meer welkom zijn in de VS.
Volgens officiële data zijn de jaarlijkse uitgaven van China aan onderzoek en ontwikkeling sinds 2000 nominaal bijna verveertigvoudigd. Vorig jaar bedroegen ze meer dan 3,6 biljoen yuan ( 450 miljard euro)Dat is een groter bedrag dan de totale economische groei dat jaar en een stijging van 8,3% ten opzichte van het voorgaande jaar. Momenteel staat China op de tweede plaats qua O&O, na de VS.
Terugkerende onderzoekers krijgen vandaag niet alleen goede materiële voorwaarden maar ook ruimte voor innovatief onderzoek. Er wordt alles voor gedaan opdat hun terugkeer succesvol zou zijn.
Heksenjacht
Meer dan 75% van de terugkerende academici komt uit de VS. Dit komt deels door het grote aantal Chinese onderzoekers dat daar gevestigd is, maar zeker ook door de toenemende druk op Chinese wetenschappers de voorbije jaren.
Tijdens zijn eerste ambtstermijn lanceerde de Amerikaanse president Donald Trump het ‘China Initiative’, waarbij Chinese wetenschappers en onderzoekers met banden met China systematisch werden gescreend om ‘economische spionage’ en ‘diefstal van intellectueel eigendom’ tegen te gaan.
In 2018, het jaar waarin het China-initiatief begon, verlieten 1.062 onderzoekers Amerikaanse instellingen om terug te keren naar China. In de daaropvolgende drie jaar keerden 3.878 Chinese wetenschappers terug naar China. Deze cijfers werden verzameld door twee Chinese professoren aan Princeton en Harvard University.
Hoewel de regering Biden het China Initiative in februari 2022 beëindigde, blijft de schrik voor een nieuwe heksenjacht, zeker na Trumps terugkeer in het Witte Huis.
Ontslagen
Volgens cijfers die Nature in 2023 publiceerde screende het National Institute of Health (NIH) 246 medewerkers, 81% van Aziatische afkomst. Er volgden 103 afdankingen.
In juli 2023 maakte de Chinees-Amerikaanse wetenschapster Wu Ying, die 20 jaar lang doceerde aan de Northwestern University, een einde aan haar leven. Ze was door het NIH gescreend, haar laboratorium werd gesloten en ze mocht geen onderzoek meer doen, wat de facto een einde maakte aan haar carrière.
Fu Xiangdong, een neurowetenschapper die professor was aan de University of California, werd in december 2022 eveneens gedwongen ontslag te nemen na een onderzoek door het NIH. In 2023 ging hij fulltime aan de slag bij Westlake University, waar hij een laboratorium oprichtte dat zich richtte op RNA-biologie en regeneratieve geneeskunde.
De prominente kankerwetenschapper Sun Shaocong, vicevoorzitter van de afdeling Immunologie aan het MD Anderson Cancer Center van de University of Texas, werd in 2022 ontslagen en trad in juli 2023 in dienst van Capital Medical University in Beijing.
Onderzoekers – niet uitsluitend Aziatische- in laboratoria die voor projecten van het NIH werken hebben intussen nog meer zorgen, nu de regering Trump de federale subsidies voor onderzoek door het NIH drastisch verlaagd heeft.
Amerikaanse instellingen niet langer de ultratop?
Na 50 jaar in de VS te hebben gewoond, vertrok de al genoemde wiskundige Yau Shing-Tung in 2022 om een voltijdse hoogleraarschap aan de Tsinghua Universiteit in Peking te aanvaarden en in 2024 directeur van SIMIS te worden.. In een media-interview afgelopen december zei Yau dat de Amerikaanse overheid de afgelopen tien jaar ernstige discriminatie heeft gepleegd tegen Chinese wetenschappers, waardoor Chinese wetenschappers geen andere keuze hadden dan de VS te verlaten en elders een positief onderzoeksklimaat te zoeken. Hij waarschuwde voor een aantasting van de onderzoekscapaciteiten van de VS.
In een rapport van 2024 door het datatechnologiebedrijf Dongbi Technology Data uit Shenzhen , staat dat het aantal vooraanstaande wetenschappers in China steeg van 18.805 in 2020 tot 32.511 in 2024, waardoor China’s wereldwijde aandeel steeg van 17% naar 28%. Daarentegen was het aantal topwetenschappers in De VS daalde van 36.599 in 2020 naar 31.781 in 2023, terwijl het wereldwijde aandeel daalde van 33% naar 27%.
Voorlopig is volgens door Lianhe Zaobao aangehaalde experts het Amerikaanse ecosysteem van wetenschap en onderzoek nog zeer sterk (het sterkste?) maar wanneer de huidige trend niet gekeerd wordt zal dit zeker invloed hebben op het gebied van technologische rivaliteit met China.
Bron: Lianhe Zaobao
