De 10 BRICS+ vaste leden vergaderen met de 10 partnerlanden in Rio de Janeiro. President Lula stuurt aan om het ontwikkelingsthema en de zuid-zuid samenwerking prioritair te behandelen; een tweede thema is de klimaatsamenwerking want Brazilië organiseert dit jaar ook het COP30-forum; derde thema is de hervorming van het wereldbestuur waarin het zuiden ondervertegenwoordigd is. Ook onderwerpen als gezondheid, voedsel en AI staan op de agenda.
De vijf oorspronkelijke BRICS+ landen zijn ondertussen met 10 want in 2024 en ‘25 kwamen er Egypte, Ethiopië, Indonesië, Iran, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten bij als volwaardige leden. Daarnaast komen nog 10 partnerlanden, een categorie die vorig jaar is gecreëerd en waaronder Wit-Rusland, Cuba en recent Vietnam vallen. BRICS+ vertegenwoordigt 46% van de wereldbevolking en 25% van het wereldoppervlak. In 2022 bedroeg het aandeel van BRICS+ in het mondiale bbp op basis van koopkrachtpariteit 35,6%. De handel binnen de BRICS+ bedroeg in 2022 614,8 miljard *. BRICS+ heeft een groter bbp dan zowel de G7 als de EU. Het aandeel van de Chinese renminbi in de totale handelstransacties binnen de BRICS+ bedraagt ongeveer 47%.[
Rio de Janeiro
Zondag en maandag vergaderen de BRICS+ landen voor de 17-de keer ditmaal onder het thema onder het motto ‘Versterking van de samenwerking tussen het Zuiden voor een meer inclusief en duurzaam bestuur’. De Russische president neemt online deel en China stuurt niet president Xi Jinping maar premier Li Qiang. Iran wordt evenmin vertegenwoordigd door de president, maar door de minister van Buitenlandse zaken. President Lula heeft ook niet-BRICS+-landen zoals Mexico, Colombia, Uruguay en Chili uitgenodigd als gast. In totaal worden aan de diverse vergaderingen meer dan 4.000 deelnemers uit 37 landen verwacht waaronder lidstaten, partnerlanden, internationale organisaties en zakenlui.
Thema’s
President Lula stelt het thema ontwikkeling voor alles. Samenwerking om de ontwikkeling van het globale zuiden te bevorderen is zowat het tegendeel van het unilateralisme, protectionisme en afdreiging die uitgaan van de Verenigde Staten. Een belangrijk BRICS+ instrument is de Nieuwe Ontwikkelingsbank (NDB) met hoofdkwartier in Shanghai waarvan de voormalige Braziliaanse president Dilma Roussef voorzitter is. De NDB had tegen 2024 al 98 projecten gefinancierd voor een totaalbedrag van ongeveer 33 miljard $. De bank financiert infrastructuur-en duurzame ontwikkelingsprojecten zonder de neoliberale voorwaarden op te leggen die typisch zijn voor westerse financiële instellingen. De uitbreiding van de bank met nieuwe leden zoals Oezbekistan en Colombia toont aan dat de bank steeds belangrijker wordt. Verwacht wordt dat maatregelen zullen worden besproken om de Nieuwe Ontwikkelingsbank te versterken.
Om de onderlinge handel te vrijwaren van VS-sancties werd een betalingssysteem ontworpen buiten SWIFT om. DE BRICS+ landen zullen via dit blockchain systeem hun handel vereffenen in lokale munten. Petroleum en gas worden nu al vereffend in yuan, roebel, rupee of dinar.
Een derde BRICS+ financieel hulmiddel is het zgn Contingent Reserve Arrangement dat over een buffer van 100 miljard $ beschikt om lidstaten doorheen financiële moeilijkheden te helpen. Het streft financiële stabiliteit na door bescherming te bieden tegen wereldwijde liquiditeitscrises, met name in scenario’s waarin de nationale valuta’s van de lidstaten te maken krijgen met negatieve gevolgen van financiële schommelingen.
Klimaat
Op de klimaatagenda, het Braziliaanse voorzitterschap bijzonder belang hecht, gezien het COP30-forum er jaar zal worden gehouden, zal waarschijnlijk ‘klimaatmultipolariteit’ worden bevorderd, wat inhoudt dat verschillende landen onderscheiden beleidsmaatregelen nastreven. Er kan een standpunt worden ontwikkeld over de eisen aan het Westen om de betalingen aan ontwikkelingslanden te verhogen (aangezien eerdere beloften niet zijn nagekomen), het opzetten van een alternatief fonds via de BRICS New Development Bank, het beschermen van het recht op fossiele brandstoffen, het bekritiseren van de EU-koolstofbelastingen als ‘neokolonialisme’ en voorstellen voor alternatieve koolstofkredietregelingen
Rusland, Saoedi-Arabië, Iran en China zullen aandringen op een geleidelijke afbouw van olie en gas in plaats van een strikt verbod. Brazilië zal wellicht de nadruk leggen op compensatie voor het behoud van het Amazonegebied. Er kunnen geschillen ontstaan tussen China en landen die pleiten voor een snelle uitfasering van steenkool en tussen India en Arabische staten over het tempo waarin olie wordt afgeschaft. Een eensgezind standpunt op COP30 is wenselijk.
Op traditionele BRICS-terreinen van ecologie tot duurzame ontwikkeling staan besprekingen gepland over gezamenlijke groene energieprojecten en de coördinatie van het klimaatbeleid. Mogelijke initiatieven zijn onder meer de oprichting van een BRICS-fonds voor groene energie en het bevorderen van speciale aandacht voor waterkracht (Brazilië, Rusland), zonne-energie (India, China, Zuid-Afrika), windenergie (Egypte, Verenigde Arabische Emiraten) en de ontwikkeling van waterstofenergie. Op de agenda staat de integratie van energienetwerken, bijvoorbeeld door Afrikaanse landen (Zuid-Afrika, Ethiopië, Egypte) aan te sluiten op een uniform energiesysteem met behulp van Chinese en Russische technologieën.
Wereldbestuur
Derde groot thema is de bespreking van maatregelen om het wereldbestuur aan te passen aan de realiteit van een multipolaire wereld met de langverwachte hervorming van de VN, het IMF en de Wereldbank. In wezen zijn alle BRICS+-lidstaten het erover eens dat de huidige structuur van de VN (de samenstelling van de Veiligheidsraad) achterhaald is en alleen de realiteit van 1945 weerspiegelt en niet die van de moderne wereld. De belangrijkste punten van kritiek zijn: oneerlijke vertegenwoordiging (Afrika, Latijns-Amerika en de moslimwereld hebben vrijwel geen zeggenschap in de VN-Veiligheidsraad); misbruik van het vetorecht door de VS, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk en de dominantie van de Amerikaanse dollar in de wereldeconomie als gevolg van de hegemonie van de VS in de VN en haar instellingen, zoals het IMF. Er is overeenstemming dat de permante zetels van Frankrijk en Groot-Brittannië zouden toegekend worden aan Afrika én Latijns Amerika. Over wie dit hoeft te zijn, heerst duidelijk minder eensgezindheid.
Andere
Over de voedselkwestie er zullen besprekingen plaatsvinden over maatregelen om verstoringen tot een minimum te beperken en regelgebaseerde handel in landbouwproducten en meststoffen te bevorderen. Er zal speciale aandacht worden besteed aan ICT en de digitale economie om de digitale kloof tussen ontwikkelde en ontwikkelingslanden te overbruggen. De nadruk zal liggen op de ontwikkeling van AI om de risico’s van kwaadwillig gebruik, desinformatie, het lekken van vertrouwelijke informatie, vooroordelen en discriminatie te beperken. De oprichting van een werkgroep voor AI is mogelijk. De landen zullen ook cybersoevereiniteitskwesties bespreken maar ondertussen blijft het conflict tussen de openheid van het internet (India) en de controle daarop (China, Rusland) bestaan evenals de technologische achterstand van Afrika en Latijns-Amerika. Over de volksgezondheid zullen lessen getrokken worden uit de Covid-periode.
De leiders die in Rio de Janeiro bijeenkwamen, veroordeelden in hun slotverklaring de recente bombardementen op Iran. Ze noemden de aanvallen een ‘schending van het internationaal recht’ en ‘opzettelijke aanvallen’ op civiele infrastructuur, maar vermeden directe verwijzingen naar de VS en Israël. Zonder de VS bij naam te noemen, hekelde het document ook ‘de opkomst van unilaterale tarief- en niet-tariefmaatregelen, die de handel verstoren en in strijd zijn met de WTO-regels”’ Trump reageerde zondagavond direct op sociale media. ‘Elk land dat zich aansluit bij het anti-Amerikaanse beleid van de BRICS-landen, krijgt een extra invoerheffing van 10%. Er zullen geen uitzonderingen worden gemaakt’ schreef Trump op zijn platform Truth Social.
De leiders van de BRICS-landen hebben ook een verklaring aangenomen waarin zij de Verenigde Naties oproepen het voortouw te nemen bij het vaststellen van mondiale regels voor kunstmatige intelligentie, met het argument dat deze snelgroeiende technologie de ongelijkheid tussen ontwikkelde en ontwikkelingslanden niet mag vergroten.
Bilateraal
De Chinese premier Li Qiang riep de BRICS+ landen op de voorhoede te vormen van de hervorming bij het wereldbestuur. Hij beloofde ook de oprichting dit jaar van een China-BRICS+ studiecentrum over de nieuwe kwalitatieve productiekrachten. China en Braziliê ondertekenden een reeks overeenkomsten op gebieden zoals fiscale en financiële aangelegenheden, kunstmatige intelligentie, lucht- en ruimtevaart en de afstemming van ontwikkelingsstrategieën, waarbij zij streven naar bevordering van de bilaterale betrekkingen en de opbouw van een gemeenschap met een gedeelde toekomst voor een rechtvaardigere wereld en een duurzamere planeet.
.Bronnen: Global Times, SCMP, Wikipedia, Wordl Affairs in context, tvbrics.com, intellinews.com
