Een Chinese geleerde verklaart dat hij de eerste genetisch gemanipuleerde baby’s ter wereld heeft gemaakt. Sommige andere wetenschappers twijfelen echter aan zijn claim. De ethische discussie woedt. De Chinese overheid was vooraf niet ingelicht en begint een onderzoek.
He Jiankui
Prof He Jiankui zegt dat hij en zijn team bij een vrouwelijke tweeling, die enkele weken geleden geboren werden, in het embryostadium het DNA gewijzigd heeft zodat ze nooit kunnen besmet worden met het HIV-virus. De vader van de kinderen was besmet met HIV.
He beweert dat hij daarom het als CCR5 bekend gen gewijzigd heeft met de CRISPR-cas9 techniek. Ongeveer 100 miljoen mensen hebben op natuurlijke wijze een wijziging van het CCR5 gen, die hen beschermt tegen HIV.
De professor experimenteerde met de embryo’s van zeven koppels, maar was slechts in één geval succesvol. In zijn team zitten ook Amerikaanse medewerkers. He verklaart dit alles op een vijftal youtube clips.
Prof He werd opgeleid in Stanford in de VS,werkte aan de Southern University of Science and Technology in Shenzhen en is sinds februari 2018 met onbetaald verlof..
Volgens hem gaat het niet om het produceren van designer baby’s met bijvoorbeeld de gewenste kleur van ogen of een hoog IQ, maar om het scheppen van kinderen die minder gevoelig zullen zijn voor allerlei ziekten. Hij beseft dat zijn werk controversieel is maar zegt dat het beantwoordt aan de noden van bepaalde families.
Professor He maakte zijn experiment bekend enkele dagen vooraleer hij zou spreken op de Second International Summit on Human Genome Editing, die gehouden wordt aan de University of Hongkong. Over zijn project heeft hij nog geen enkele paper gepubliceerd, zodat collega’s of onafhankelijke controleurs het nog niet konden beoordelen. Hij had de organisatie van de bijeenkomst in Hongkong evenmin ingelicht.
Reacties
In een aantal landen is het wijzigen van genen in leefbare embryo’s verboden. Het is daar alleen experimenteel toegelaten op overtollige embryo’s bij IVF, op voorwaarde dat die onmiddellijk na het experiment vernietigd worden.
Genetische wijzigingen in embryo’s kunnen eventueel positieve resultaten hebben wanneer ze gebruikt worden om ernstige erfelijke kwalen te elimineren. Maar zelfs in dat geval bestaat nog veel wetenschappelijke en ethische twijfel. Want de gewijzigde genen blijven het lot van de volgende generaties beïnvloeden.
Verschillende organisaties, waaronder een hospitaal, die in verband gebracht worden met de claim van professor He, hebben verklaard er niets mee te maken te hebben. De Southern University of Science and Technology in Shenzhen zegt dat ze niets weet van het project en een onderzoek zal starten.
Buitenlandse wetenschappers die geciteerd worden door BBC vragen zich zelfs af of de verklaring van professor He wel met de werkelijkheid overeenstemt. Mocht de professor wel de waarheid vertellen, dan is hij volgens hen duidelijk te ver gegaan met zijn experiment. Hij heeft immers geen door een ernstige kwaal bedreigde embryo’s bewerkt, maar zonder goede reden een experiment uitgevoerd op gezonde embryo’s.
Toch zijn er ook enkele buitenlandse academici die begrip opbrengen voor het experiment .
Genetische wijzigingen zouden volgens de tegenstanders slechts gerechtvaardigd zijn in het geval van vastgestelde mutaties in de genen die later tot ernstige kwalen kunnen leiden.
Het hele domein van genetische wijziging bij embryo’s is nog in volle ontwikkeling en er zijn meer waarborgen nodig tegen neveneffecten en mogelijk misbruik vooraleer het toe te laten.
De Chinese Nationale Gezondheidscommissie heeft verklaard dat ze van niets wisten. Ze moesten het nieuws van het internet vernemen. De ambtenaar die verantwoordelijk is voor de ethische aspecten van medische praktijken verklaarde dat ‘hij volledig in het duister tast’.
De commissie is de hoogste bevoegde instantie in China en kan alle medische experimenten doen stoppen indien ze als onveilig of onethisch beoordeeld worden. Ze heeft de provinciale afdeling opgedragen onmiddellijk klaarheid te brengen in deze zaak.
122 Chinese academici verwerpen gezamenlijk het experiment. Zij roepen het gerecht op de zaak te onderzoeken.
Chen Yonglong, de verantwoordelijke voor ethische aspecten bij biologisch onderzoek aan de universiteit, zei dat het experiment plaatsvond zonder de toestemming van de universiteit. Het project is een ‘ernstige inbreuk op de academische ethiek en gedragscode’ .
Gebrekkige regels
Het experiment was goedgekeurd door het Shenzhen HarMoniCare Women and Children’s Hospital . Dat blijkt uit de documenten die het onderzoeksteam voorlegde aan het Chinees Clinical Trial Registry, een database die samenwerkt met de Wereld Gezondheidsorganisatie. Het ethisch comité van het hospitaal heeft mee de toestemming ondertekend. De gewezen directeur van het hospitaal zegt echter dat hij nooit dit project heeft goedgekeurd, Verschillende andere leden van het comité zouden hem gezegd hebben dat ze nooit deze goedkeuring gezien hadden.
Volgens de Chinese wet moet biomedisch onderzoek naar menselijke ziekten goedgekeurd worden door de ethische overheden. Dat staat in de richtlijnen van de National Population and Family Planning Commission van 2016.
Maar een hoge gezondheidsambtenaar heeft aan de SCMP verklaard dat ieder hospitaal toestemming kan geven om in de instelling dit soort experimenten uit te voeren. Volgens hem is de regering de controle aan het verliezen over sommige controversiële onderzoeken in laboratoria die ze zelf hebben opgericht en gefinancierd.
Tot maandagavond was de discussie over het onderwerp op Weibo al 420 miljoen keer bekeken.De meningen op Weibo waren erg verdeeld. Uit een opiniepeiling van Sun Yat-sen University deze maand bleek nog dat een meerderheid genetische manipulatie toelaatbaar acht om specifieke ziekten te behandelen, maar niet als middelen om ‘betere mensen’ te kweken.
Bronnen: BBC, SCMP, Reuters
