Op 16 september lezen we bij Xinhua het volgende bijzondere bericht. ‘Bij de inwoners van de Belgische stad Ecaussinnes blijft de herinnering levend aan Qian Xiuling, die bijna 100 inwoners redde toen de fascistische Duitse bezetters hen wilden executeren.’
De journalisten van het Chinese persbureau zijn gaan praten met Sébastien Deschamps, burgemeester van Ecaussinnes in de Belgische provincie Henegouwen. Hij vertelt hen over de risicovolle actie van Qian Xiuling, een Chinese inwoner van de stad waardoor bijna 100 burgers gered werden. De burgemeester heeft het ook over de straat die Qians naam draagt, de Rue Perlinghi (de achternaam van haar Begische man). Deschamps verzekert de bezoekers van Xinhua dat veel inwoners de Chinese medeburger nog steeds zeer dankbaar zijn. Ze geven haar zelfs de erenaam ‘de Chinese moeder van België’.
Met de dood bedreigd
Wat was er dan precies gebeurd, zo’n 80 jaar geleden? Vier Belgische verzetsstrijders hadden in juni 1944 drie Gestapo-agenten geëlimineerd. Als vergelding pakten de nazi’s 96 mannen op. De Duitse bezetter dreigde met een massa-executie als de daders zichzelf niet zouden aangeven.
In het artikel wordt uitgelegd dat de stadsbewoners zich toen wanhopig tot Qian wendden. Zij had immers al eerder bij de Duitse bezettingsoverheid, met resultaat, bemiddeld om een verzetsstrijder die een bomaanslag had gepleegd tegen een Duits militair konvooi, niet ter dood te brengen. Ondanks de Gestapo-bewaking en het grote persoonlijke risico dat ze liep, wilde de Chinese vrouw rechtstreeks met generaal von Falkenhausen spreken. Deze laatste was de bevelhebber van het Duitse militaire bestuur in België en Noord-Frankrijk en hij had in de jaren 30 in China gewerkt in het kader van de toenmalige Chinees-Duitse samenwerking.
‘Qian heeft het lot van de stad veranderd’
Aan von Falkenhausen vroeg Qian met grote aandrang om het leven van de gijzelaars te sparen. Eerder was ook hij het geweest die gehoor had gegeven aan haar smeekbede voor de jonge verzetsstrijder. Het resultaat van Qians gewaagde initiatief was dat geen van de gijzelaars werd omgebracht. ‘Voor ons heeft Qian, mevrouw de Perlinghi, echt het lot van onze stad veranderd’, aldus Deschamps. Daar komt een aparte persoonlijke noot bij: een van de geredde mannen was de vader van wijlen de oud-burgemeester van Ecaussinnes, Jean Dutrieux. De huidige burgemeester herinnert zich dat ‘Dutrieux vaak zei dat hij zonder deze Chinese vrouw nooit geboren zou zijn.’ Na de oorlog, op het proces van de Belgische staat tegen von Falkenhausen, voerde Qian zijn medemenselijkheid als argument aan tot zijn verdediging. Dat is een van de redenen waarom de Duitse generaal een vrij lichte straf kreeg.
Een Chinese student in België
Dan volgt een korte biografie in het Xinhua-stuk. ‘Qian werd geboren in Yixing, provincie Jiangsu in Oost-China, en kwam in de jaren 30 naar België om scheikunde te studeren aan de Katholieke Universiteit Leuven. Ze studeerde in een tijd waarin weinig vrouwen, laat staan buitenlandse vrouwen, veel erkenning als intellectueel kregen in Europa. Later vestigde ze zich in België, trouwde met dokter de Perlinghi en werd plaatselijk bekend als madame de Perlinghi.’
België heeft Qian terecht geëerd als een heldin, met de ‘Medaille de la Reconnaissance Belge 1940-1945’. In 2000 vernoemde de gemeenteraad van Ecaussinnes de straat dan naar haar als Rue Madame Perlinghi en verleende haar de titel van ereburger. In 2008 overleed de Chinese heldin van de Waalse stad.
Heroplevende en duurzame herinnering
De beschrijving van de Xinhua-journalisten gaat verder. ‘Als fotograaf reisde Jerome, de kleinzoon van Qian Xiuling, mevrouw de Perlinghi, naar Yixing en het nabijgelegen Shanghai op zoek naar de sporen van zijn grootmoeder. Een paar jaar geleden ontmoette Jerome een 106-jarige overlevende die hem vertelde dat hij en anderen die week in 1944 zonder haar ingrijpen geëxecuteerd zouden zijn. ‘Toen ik dat hoorde, besefte ik weer hoe geweldig mijn grootmoeder was,’ zei Jerome.
Deschamps heeft de Xinhua-journalisten verzekerd dat men zich in zijn stad ‘actief inzet om haar herinnering levend te houden. Bezoekers zoeken vaak naar de Rue Madame Perlinghi of Rue des Otages – de plek waar de 96 mannen ooit gevangen werden genomen – en vragen naar de verhalen achter deze namen’. ‘Het doel van de stad is’, aldus de burgemeester, ‘ervoor te zorgen dat meer mensen haar oorlogserfenis begrijpen en haar naam correct onthouden… de stad werkt eraan om deze gedeelde herinnering om te zetten in echte betrekkingen, door na te gaan of culturele en toeristische uitwisselingen tussen Ecaussinnes en Yixing kunnen worden georganiseerd.’
In China kennen ze Qian
In China zelf zijn er in de afgelopen jaren verschillende activiteiten geweest om Qians heldhaftige tussenkomsten te gedenken en om haar bij de Chinezen bekend te maken.
Van Qians verhaal werd in 2002 een Chinese tv-film gemaakt van 16 afleveringen, Chinese Woman Facing Gestapo’s Gun. De website China.org bracht een artikel over haar. Zhang Yawen schreef een roman die in 2003 uitgebracht werd met als Engelse titel Chinese Woman at Gestapo Gunpoint. In 2005 werd Qian bedankt door Zhang Qiyue – de Chinese ambassadeur in België – die haar bezocht in het rusthuis waar ze verbleef.
Zich herinneren met het oog op de toekomst
Het is dus met instemming dat Xinhua de Belgische burgemeester citeert. ‘Haar daden vormen al lang een sterke band tussen het Chinese en Belgische volk.’ Vriendschappelijke contacten tussen de volkeren is een van middelen die Xi Jinping al langer noemt als hij erop aandringt om Europa te laten kiezen voor samenwerking met China. De herinnering levend houden aan hoe Europeanen en Chinezen zij aan zij stonden tijdens de Tweede Wereldoorlog is voor China een belangrijk doel van de huidige viering van 80 jaar overwinning op het fascisme.
Bronnen: Xinhua, Wikipedia
