Tijdens Manifiesta, het jaarlijks solidariteitsfestival in Oostende vond er een debat plaats waarin de belangrijke rol van China in een kantelende wereld op een positieve manier aan bod kwam.
De paneldiscussie ‘HET GLOBALE ZUIDEN, BRICS, CHINA: DE WERELD KANTELT’ ging over de ingrijpende verschuivingen op het wereldtoneel en wat deze betekenen voor mondiale solidariteit tussen vakbonden en activisten.
Voor het eerst in eeuwen heeft het Globale Zuiden een groter aandeel in de wereldeconomie dan het Noorden, wat de machtsverhoudingen ingrijpend hertekent. Als gevolg daarvan pikt het Globale Zuiden het niet langer om genegeerd te worden en laat het steeds meer van zich horen.
Zo neemt Zuid-Afrika het voortouw in de aanklacht tegen Israël voor genocide in Palestina. Samen met andere landen, zoals Brazilië en India, vormt het BRICS, een economisch bondgenootschap dat groeit in aantal leden en ook aan invloed wint. China, één van de reuzen op het wereldtoneel, speelt ook een sleutelrol in BRICS en legt bovendien bruggen tussen Azië, Afrika en Latijns-Amerika met projecten als het Belt and Road Initiative, (BRI), de zogenaamde Nieuwe Zijderoute.
Muiterij
DAVID PESTIEAU van de (Belgische) Partij Van De Arbeid, begon met de verwijzing naar een aantal gebeurtenissen tijdens deze zomer, die duiden op een wezenlijk contrast tussen twee werelden met verschillende snelheden en perspectieven. Enerzijds greep er begin juli een historische NATO-top plaats, waarop de Europese leiders gedwee instemden met de beruchte 5%-norm van het bnp voor defensie-uitgaven. Wat later stemde Europa zonder meer in met de verhoging van de Amerikaanse handelstarieven tot 15%. Bovendien was er de historische foto waarop de Europese leiders met Trump poseerden.
Voor het Globale Zuiden daarentegen ving de zomer aan met de BRICS-top en de handelsoorlog van Trump. Brazilië en India zeiden resoluut “NEE” tegen Trump’s dictaat. Daar grepen verschillende gelijktijdige acties plaats. Ook de rol van Rusland viel op.
Deze situatie kunnen we gerust historisch noemen. Voor het eerst vertegenwoordigen de BRICS-landen 40% van de productie en 50% van de populatie in de wereld. Tot voor kort domineerde het Noorden het mondiale toneel, maar nu vindt een verschuiving plaats naar het Globale Zuiden. Vooral China leidt in het streven naar een andere economie en neemt het voortouw in de technologische strijd, onder meer met elektrische voertuigen, AI, etc.
Het Globale Zuiden verwijt het Noorden terecht dat het dubbele standaarden hanteert. Enerzijds legt het Rusland een boycot op in het kader van de oorlog met Oekraïne, terwijl het tegelijkertijd passief blijft tegenover de gruwelen in Gaza. Dit zet het Zuiden aan tot economische, politieke en ideologische muiterij – zie ook het gelijknamige boek van Peter Mertens.
China als voortrekker van het verzet
ILEANA CHAN, producer bij Empire Watch (een platform gericht op anti-imperialistische analyse), behandelde vooral de essentiële rol die China speelt.
Zij benadrukte het belang van de herformulering van de vraag waarom het US-imperium China ziet als een bedreiging. Volgens haar kan dit namelijk verklaard worden door de neergang van het Amerikaans imperialisme, wat dus eigenlijk een hoopvol teken is. Dit laatste zal niet langer zomaar zijn wil aan het Globale Zuiden kunnen opleggen.
Er is sprake van een contradictie tussen enerzijds het Noorden, waarbij zij 49 imperialistische landen telt, met op de eerste rang de Verenigde Staten, Israël, het Verenigd Koninkrijk, Canada en Australië en op de tweede rang volgen dan landen als België. Daartegenover staan China en het Globale Zuiden, die de nadruk leggen op ontwikkeling, gelijkheid, vrede, veiligheid en multilateralisme.
Het Noorden oefent macht uit via 3 pijlers: Militair, vooral via basissen overal ter wereld, financieel via de suprematie van de dollar en tenslotte ook door propaganda. Om het imperialisme effectief te bestrijden moeten we elk van deze 3 pijlers aanpakken. Nu doet zich de reële mogelijkheid voor om zich uit het imperialisme los te weken.
Internationale solidariteit tussen de werkers
IVAN DEL PERCIO, Voorzitter van de Métallos FGTB Hainaut Namur, belichtte het standpunt vanuit de internationale arbeidersbeweging.
Als gevolg van de economische achteruitgang door de nieuwe krachtsverhoudingen, heeft Europa te maken met vele fabriekssluitingen. Dit leidt tot ongerustheid bij de Europese vakbonden over de economische en geopolitieke toestand, die aanleiding geeft tot een veelvoud van crisissen die zich uitbreiden: de oorlog in Oekraïne, die inflatie veroorzaakt, de importtarievenkwestie die de energieprijzen de hoogte injaagt … Hierdoor dreigt het gevaar van een protectionistisch beleid.
Bovendien zetten de Europese regeringen de aanval in op de rechten en de sociale bescherming van de werknemers. Daarbij worden de syndicale vrijheden reëel bedreigd.
De vakbondsorganisaties moeten echter ook de opportuniteiten van de situatie inzien en de nodige positieve aandacht opbrengen voor BRICS, China, etc. De arbeidersbeweging moet moeten een cruciale rol spelen in het stimuleren van een hoopgevend concreet alternatief.
De westerse regeringen pogen de werknemers van de verschillende landen tegen elkaar op te zetten. Dit creëert het gevaar voor de opgang van extreemrechts en het fascisme. De vakbonden moeten de kaart trekken van de internationale solidariteit en de nadruk leggen op de gelijklopende belangen van de werkende klasse in het Noorden en in het Globale Zuiden.
Ook verwijst DEL PERCIO naar de analyse van Naomi KLEIN omtrent de shocktherapie van het kapitalisme*: de arbeidersorganisaties moeten hierop voorbereid zijn.
Leren van en samenwerken met China
Tijdens het debat tussen de panelleden verduidelijkt Ileana Chan dat China een eigen visie op ontwikkeling hanteert: De economie van het land is socialistisch met Chinese karakteristieken. We kunnen veel leren van China, bijvoorbeeld op het vlak van innovatie. Er zijn talrijke goede redenen voor Europa om met China samen te werken, zeker ook op economisch gebied.
De vakbonden kunnen hier een essentiële functie vervullen door hun leden te vormen en hun het belang van internationalisme bij te brengen. We moeten bijvoorbeeld de krachten die strijd leveren tegen de besparingen en de solidariteitsbewegingen met Palestina samenbrengen.
Verslag door Rita Vandenbossche, eindredactrice ChinaSquare.
* Het concept van de ‘Shock Doctrine’, door Naomi KLEIN beschreven in haar boek uit 2007 ‘The Shock Doctrine. The Rise of Disaster Capitalism’ stelt dat regeringen en bedrijven ‘shocks’, gebeurtenissen zoals natuurrampen en oorlogen gebruiken om de radicale neoliberale ideologie aan de bevolkingen op te dringen. De bevolking is dan namelijk verward en niet in staat zich te verzetten tegen economische hervormingen en zich bezig te houden met politiek. Overleven heeft al haar energie nodig. Terwijl de bevolking nog in verwarring is worden voorzieningen snel geprivatiseerd (voorbeeld: orkaan Katrina in New Orleans).
