Even enkele naakte feiten. Volgens de Wereld Gezondheids Organisatie liggen 5 van ‘s werelds 10 meest vervuilde steden in China. Wat de luchtvervuiling aangaat, lag de concentratie van stoffen in de lucht er op 392 microgram per m³ in het zuiden en op 242 microgram in het zuiden, terwijl de internationale standaard tussen 60 en 90 microgram per m³ bedraagt.
Ongeveer 30% van het land vooral in het zuiden is periodiek gehuld in zure regen. In de stad Chongqing die de twijfelachtige eer heeft de meest vervuilde stad in China te zijn, worden elk jaar 15 miljoen ton steenkool verbruikt waardoor 800.000 ton koolstofdioxyde de lucht wordt ingejaagd. Zure regen maakt er 70 à 90 pct.. uit van de neerslag. Het probleem is er zo erg dat in 1990 de lampekappen en -buizen op straat zijn moeten vervangen worden wegens verroesting veroorzaakt door de zure regen. Chongqing is niet de enige regio met zure regen. In Mao’s geboortestreek Changsha betreft 95 pct.. van de neerslag zure regen. Zijn provincie Hunan is de derde meest vervuilende provincie, hoewel ze niet bepaald aan de industriële spits staat. Overigens blijken er geen steden te zijn waar de koolstofdioxydeëmissie beneden de nationale norm ligt. China’s koolstofdioxyde-uitwasemingen zijn het voorbije decennium met 65 pct. toegenomen zodat ze nu 11 pct. uitmaken van het wereldtotaal. China hangt immers voor 76 pct. af van steenkool in zijn energievoorziening en indien er meer auto’s komen zal het probleem nog acuter worden. Aardgas maakt nog maar 2 pct. uit van het energieverbruik hoewel er grote voorraden zijn.
Andere feiten. Er wordt voorspeld dat tegen het jaar 2000 70 pct. van de waterbronnen vervuild zullen zijn. In 1988 alleen werden 30 miljoen ton aan onbehandeld afvalwater in de rivieren geloosd. In 1992 was iets minder dan de helft van de lengte van China’s 7 grote stromen gecatalogiseerd in de twee laagste graden inzake waterkwaliteit. Op 25.000 kilometer kan niet meer gevist worden. In de steden is het nog erger gesteld want daar schieten 85 pct.. van de waterlopen tekort inzake de normen. Een vijfde van de Chinese grootsteden kampt overigens met watergebrek: de watervoorziening in China per hoofd bedraagt maar een vierde van het wereldgemiddelde. Uit een onderzoek in de late tachtiger jaren bleek dat maar 6 van de 27 grote steden drinkwater konden leveren dat de regeringsnormen kon doorstaan.
Ontbossing en desertificatie eten voortdurend de reeds schaars beschikbare grond op. Noordwest-China verliest elk jaar 6.000 vierkante mijl grond. Er gingen tussen ‘79 en ‘88 een vierde van de bossen verloren, wat de erosie bevorderde en de desertificatie in de hand werkt. In de landbouw daarentegen gaan 200 kubieke meter water verloren door een onvoldoende onderhouden irrigatiesysteem. Er wordt geschat dat door het gebrek aan water jaarlijks 120 miljard yuan verspild wordt.
Op het vlak van de energie vond een UN-studie dat China’s energieverbruik ‘s wereld hoogste is per nijverheidsopbrengst, zelfs meer dan van landen als Brazilië en India. Een typisch Chinees bedrijf verbruikt tussen 7 en 75 pct. meer energie dan zijn westerse tegenhanger. In China wordt ook driemaal zoveel energie gebruikt voor het verwarmen van de gebouwen dan in de USA. Volgens het laatste Chinese jaarverslag inzake milieu betroffen de 11.000 miljard kubieke meter uitlaaatgassen in 1994 een verhoging met 4,7 pct..
Het landbouwareaal in China is uiterst beperkt: een boer beschikt er maar over gemiddeld
1.24 mu of 0.082 ha per hoofd.(1 mu = 0.667 ha.). Dit betekent maar een vierde van het wereldgemiddelde. Terwijl in 1949 het gemiddelde in China nog 2,7 mu was per hoofd, verloor de landbouw tussen 1952 and 1990 12,2 millioen ha., een gemiddelde van 310.000 ha. per jaar. Er wordt geschat dat in een derde van de provincies de gemiddelde gecultiveerde oppervlakte per hoofd beneden de één mu ligt. Elk jaar verdwijnen 5 miljard ton grond of 1 voet op 1,16 miljoen ha. Vooral het loess plateau is erg getroffen. Ook de kwaliteit van de grond in China is problematisch: 50 pct. mankeert fosfor, 23 potassium en 14 pct. beiden. Enkel 32 pct.. van de velden zijn van hoog rendement, 27 pct.. van een gemiddelde opbrengst en 40 pct. van laag rendement. Vervuiling van 10 miljoen ha leidt tot een netto jaarlijks verlies van 12 miljoen ton granen.
Inzake groen zijn de Chinezen niet beter bedeeld: een gemiddelde stadsbewoner heeft 4,5 m² groen, terwijl de UN 40 tot 60 m² aanraadt. In Shanghai is het maar 1,1 m².
In de gegeven omstandigheden is het dan ook niet verwonderlijk dat zelfs Deng Xiaopings dochter Deng Nan, Vice‑Minister van de Staatsraad voor Wetenschap en Technologie, opmerkt dat indien de leefmilieuproblemen verwaarloosd worden tijdens het ontwikkelingsproces, de economische ontwikkeling ernstig zal gehinderd worden. Nochtans dateert de zorg voor het milieu in China niet van gisteren.
Situering
Het begon in 1972 toen China een delegatie stuurde naar een leefmilieuconferentie van de UN in Stockholm. Als gevolg daarvan hield China het jaar daarop zijn eerste nationale milieuconferentie en in 1974 werd door de regering een “Bestuur voor het Leefmilieu” opgericht. De vooruitgang was echter eerder traag in de zeventiger jaren. Meer substantieel werd het in 1979 toen China zijn eerste ontwerp van milieuwet afkondigde die de eerste allesomvattende basiswet was inzake milieubescherming. Alle sectoren kwamen aan bod: lucht, water, grond, minerale grondstoffen, bossen, weiden e.a. In de tachtiger jaren werd een onafhankelijk organisme NEPA (National Environmental Protection Agency) opgezet met regionale afdelingen die de uitvoering van de milieuwet zou bewaken en coördineren. In 1989 werd het ontwerp van 1979 herzien en tot een definitieve versie bekrachtigd. Overigens bevatten zowel het zesde, het zevende als het achtste vijfjarenplan richtlijnen over het milieu zij het dat ze meer algemene krachtlijnen inhielden dan concrete maatregelen. Er begonnen meer wetten uitgevaardigd te worden over specifieke deelgebieden van het milieu zoals de “Wet op de watervervuiling” in 1984 en de “Wet op de luchtvervuiling” in 1988, een proces dat de laatste jaren tot een culminatie gekomen is met nog een tiental aparte wetten en 30 administratieve dekreten. Daarnaast hebben de provinciale en lokale overheden nog eens 60 lokale wetten op het leefmilieu uitgevaardigd. Tegen het einde van 1995 had China leefmilieustandaarden uitgevaardigd over 364 onderwerpen. Aan reglementen zal het niet ontbreken. Om deze te doen naleven beschikt de NEPA over 2500 departementen bij overheden boven het canton-niveau met een staf van 80.000 personen.
Ook hebben de leefmilieucomitees van Volkscongres en regering gezamenlijk gedurende vier jaar inspectietochten gemaakt doorheen 26 provincies en autonome steden en regio’s.
Volgens het negende vijfjarenplan dat begin oktober 1995 aangenomen werd is het de bedoeling dat “tegen het eind van de eeuw het land wil proberen de milieuvervuiling- en degradatie onder controle te krijgen en duidelijke resultaten te boeken in het verbeteren van de milieukwaliteit in zekere steden en regio’s. Tegen het jaar 2010 zal er een ommekeer zijn van de basistrend tot het verslechteren van het milieuklimaat en zowel een verbetering in stad als platteland” Hier staat met andere woorden de toestand verergert momenteel, tegen het jaar 2000 wordt geprobeerd deze erger wordende toestand tegen te gaan maar een duidelijke ommekeer wordt pas tegen 2010 beoogd. Een maand later maakte de directeur van de NEPA bekend dat China gedurende het negende vijfjarenplan zou uitpakken met een eeuwoverschrijdend groenproject zodat de milieuvervuiling tegen het eind van de eeuw onder controle zou komen. Vooreerst zal geprobeerd een evenwicht te bereiken tussen leefmilieu en economische ontwikkeling. Hij vond het noodzakelijk dat een reeks wetsvoorstellen werden opgesteld of verbeterd en aangepast evenals de controle en preventie inzake luchtvervuiling versterkt. Er zou ook meer samengewerkt worden op internationaal vlak. Hij raamde de kosten voor het groenproject op 150 miljard yuan.
Theorie
Voorzitter Qiao Shi van het Nationaal Volkscongres -zowat het Chinese parlement- zei eind december 1995 “Ik ben het er mee eens dat de bedragen voor milieubescherming opgetrokken worden van 0,7 tot 0,8 pct. van het BNP en dat dit gradueel wordt verhoogd tot 1,5 pct. tegen het jaar 2000”. De voorzitter van de milieucommissie Wang Bingqian van hetzelfde Nationaal Volkscongres verklaarde van zijn kant in maart 96. “Er zijn twee problemen: vooreerst milieuproblemen in stedelijke gebieden en ten tweede problemen rond de landbouw: grootschalige gronderosie meer bepaald. Om deze twee grote problemen aan te pakken moeten eerst twee fundamentele veranderingen plaats grijpen (nvdr van planeconomie naar markteconomie en van nadruk op kwantiteit naar kwaliteit); ten tweede moet het wetssysteem verbeterd worden en ten derde moet op wetenschap en techniek gesteund worden ; ten vierde moet de input in milieubescherming verhoogd worden. Hij beklemtoonde nog dat behalve het verbeteren van het wettelijk arsenaal, het even belangrijk is dat deze ook verplicht moeten worden nageleefd, wat in China niet evident is.
Partijvoorzitter Jiang Zemin stelde op de Nationale Conferentie van juli eveneens vast dat het stedelijk leefmilieu voortdurend erger wordt en de verloedering uitdeint naar landelijke gebieden zodat het bereik van milieuschade uitbreiding neemt. Hij waarschuwde er voor om lessen te trekken uit ervaringen van de economisch ontwikkelde landen die slechts remedies troffen nà het veroorzaken van de vervuiling. Hij somde vervolgens een vijftal denkpistes op waarlangs het milieubeleid in China dient te verlopen. “Vooreerst moet spaarzaam omgegaan worden met water, grond, energie, grondstoffen en andere bronnen. Landbouw moet van een hoog rendement, goede kwaliteit en efficiency zijn én weinig energieverbruikend; de nijverheid moet ook de kwaliteit verhogen, de consumptie beperken en ook efficiency verhogen. De tertiaire sector moet ontwikkeld in relatie tot de primaire en secundaire sector. Tweedens moet de bevolkingsaanwas onder controle gehouden worden. Ten derde moet het consumptiepatroon rationeel zijn en leiden tot bescherming van milieu en grondstoffen. Hoge consumptie dient vermeden. Ten vierde moet de opvoeding inzake milieubewustzijn versterkt worden. Ten vijfde moet op een resolute manier de tendens waarbij bronnen verkwanseld worden en het milieu achteruitgaat, nagetrokken worden en omgebogen.”
In de Volkskrant van 12 juli maakte Wang Binqian zijn bemerkingen van het voorjaar nog concreter meer bepaald in een evaluatie van de ervaringen met de milieuwet. “China’s wetgeving moet terzelfdertijd aandacht besteden aan de preventie van vervuiling als aan de behandeling ervan. Op het ogenblik dienen vooreerst de inspanningen opgedreven te worden tot het verbeteren van de alomvattende wetten als basis voor andere gespecialiseerde wetten. Deze dienen o.m. de wet op de geluidslast te bevatten, deze op radioactieve besmetting en de wet op toxische chemicaliën. Er moet aandacht besteed worden aan de wetten van de lokaliteiten zodat ze aansluiten op deze van nationaal. De internationale conventies moeten eveneens goed toegepast worden, bijvoorbeeld met een aangepaste regelgeving op de ozonlaag en de heterogeniteit van de soorten. Bestaande wetten zoals deze op de Steenkool moeten een leefmilieuluik krijgen evenals de “Wet op de Planning” en de “Wet op het Investeren in vaste activa”. Het strafrecht moet eveneens vastleggen wat de verantwoordelijkheid is voor het beschadigen van het leefmilieu.
Voorts had Wang die voormalig minister van financiën is, oog voor de uitwerking van de Chinese versie van het principe van de vervuiler betaalt. Tenslotte riep hij op om te leren van buitenlandse ervaringen en om het publiek meer te laten participeren in milieuzaken.
.
Maatregelen
Hoe zit het met de toepassing van concrete maatregelen op het terrein?. Volgens het milieuwitboek van juni daalde tijdens het achtste vijfjarenplan de energieconsumptie voor elke 10.000 yuan BNP van 5,3 ton steenkool tot 3,94 ton wat een jaarlijkse besparing betekent van bijna 6 pct.. In 1995 bedroeg de behandeling van het afvalwater boven het cantonale niveau 76 pct.; rook en stofbehandeling van verbrandingsgassen 88 pct. en 68 pct. in de fabrieken. De behandeling van industriële vaste afval bedroeg 43 pct.. Reeds in februari 1995 werden op een milieuconferentie doeleinden vooropgesteld voor het milieu tegen 1998. Er werd beslist dat de behandeling van het afvalwater moet toenemen tot 80 pct., dat van de gassen tot 88 pct. en deze van industriële afval moet eveneens toenemen met een 5 pct.. De natuurgebieden zouden tegen dan 77 miljoen ha omvatten wat 8 pct. uitmaakt van het territorium. De minister van bosbouw kondigde van zijn kant begin dit jaar aan dat de bedekkingsgraad met wouden tegen 2000 zal toenemen van 13,6 pct. tot 15,5 pct. en tot 17,5 pct. tegen 2010. Dit is dan nog fel onder het wereldgemiddelde van 31 pct.. China kan wel bogen op successen inzake het planten van bomen. Waar Beijing in 1970 36 dagen per jaar windstormen kende boven windkracht 8 is dit door het afschermen van bomen gedaald tot 12,4 dagen per jaar. Door de actieve boombeplanting is het bosareaal van 1980 tot nu toegenomen met 12 miljoen ha tot 134 miljoen ha.
Vice-directeur van het Staatsmilieubureau Guo Xiaomin maakte bekend dat waar het bedrag voor milieu in het achtste vijfjarenplan 0,73 pct. van het BNP bedroeg- wat lager was dan de geplande 0,85 pct.- met een 16 miljard, 19 miljard en 25 miljard tijdens de eerste drie jaren van het vijfjarenplan, dit bedrag zal opgetrokken worden tot 37,7 miljard jaarlijks in het negende vijfjarenplan. Er werd reeds een prioriteitslijst uitgedokterd van 1.591 projecten. Directeur Wang Yaoxian van het NEPA vroeg echter reeds dat het bedrag van 188 miljard yuan zou opgetrokken worden tot 450 miljard yuan.
Het voornaamste struikelblok bij het uitvoeren van de milieupolitiek vormen de lokale ondernemingen. Momenteel zijn er zo’n 22 miljoen collectieve ondernemingen met 130 miljoen personeelsleden. Ze hangen meestal af of hebben banden met de lokale overheden. Volgens een studie van de Wereldbank blijkt dat ze in 3 op de 5 gevallen een grote ratio hebben van risicovolle afval. Er blijkt ook dat in 83 pct. van de gevallen de werkers bloot staan aan hoge concentraties van stof, geluid en gif. In 1994 loosden ze 4,3 miljard ton meestal onbehandeld afvalwater. In 1995 was het afvalwater, gas en stoffen opgelopen tot respectievelijk 4,7 miljard ton, 2.600 miljard m³ en 130 miljoen ton. De lokale officiëlen blijken echter eerder bekommerd de produktie te verhogen dan om de milieuzorg. Dit wordt bevestigd door het hoofd van de Staatsmilieubureau Xie Zhenhua als door Plato Yip, een China-researcher van de Aziatische milieugroep” Vrienden van de aarde” die overigens vindt dat China inzake milieuwetgeving up to date is. Hij wijt de kloof tussen woord en daad aan het feit dat provinciale verantwoordelijken nog vaak de economische vooruitgang op korte termijn boven de bezorgdheid voor het milieu op lange termijn stellen.
Lokaal
. Vooral rond de Huai-rivier is de toestand van de vervuiling door de lokale ondernemingen zorgwekkend. 1,5 miljoen personen van 4 provincies zijn aangewezen op de rivier als drinkwater en het Nanfang-dagblad onthulde dat het leger tevergeefs nieuwe rekruten zocht in de streek omdat hun gezondheid te wensen overliet. Personen aan de benedenstroom gaan mineraal water kopen. Elke dag worden immers 7 miljoen ton industrieel en huishoudelijk afvalwater in de rivier gedumpt. Maatregelen konden dan ook niet uitblijven. In augustus van vorig jaar werd een reglementering voor de wateren van de rivier opgesteld met de 4 betrokken provincies zodat de lozingen in de rivier tegen 1997 volgens de regels zou gebeuren en het water tegen 2000 terug schoon. De Wereldbank heeft 50 miljoen dollar toegekend voor het zuiveren van de rivier in 1997 en 700.000 personen van de stad Bengbu in de provincie Anhui zullen tegen het einde van dit jaar zuiver water kunnen drinken want ook de provinciale regering van Anhui spendeert 25 miljoen voor de zuivering van de rivier.
In augustus vaardigde de regering een besluit uit om de meest vervuilende lokale ondernemingen te sluiten. Dit is niet bij woorden gebleven want tegen eind oktober gingen 50.000 ondernemingen dicht. Dit is 71 pct. van de ondernemingen op de zwarte lijst. Verwacht dat er nog een 20.000 zullen moeten sluiten. Overigens werd recentelijk ook een wet op de lokale ondernemingen door het Volkscongres gestemd. Een reeks provincies hebben zich ondertussen reeds aangesloten bij het nationale beweging rond het milieu. Zo werd in de provincie Henan reeds een maand na de nationale Conferentie, een provinciale milieuconferentie bijeengeroepen waarin vastgesteld wordt dat de toestand van het milieu in de rurale gebieden achteruit gaat:. 62 pct. van de 34 rivieren van de provincie zitten beneden de 5 standaarden.
De provincie Jiangsu heeft eveneens een eeuwoverschrijdend groenproject dat loopt tot 2010. In de eerste fase omvat het 445 projecten waarvan er 325 zullen uitgevoerd worden tijdens het huidig vijfjarenplan. Ook daar moeten de rivieren schoon. Er worden 78 waterzuiveringsstations voorzien met een dagelijkse capaciteit van 3 miljoen ton. 20 projecten van stadsverwarming dienen de luchtvervuiling tegen te gaan met 340.000 ton per jaar. 12 projecten hebben betrekking op de recyclage van vaste afval uit de nijverheid.
De provincie Yunnan van haar kant zal 673 miljoen$ besteden aan het behandelen van de 100 grootste nijverheidsvervuilers, aan 8 meren en 3 rivieren. Tegen 2000 dient 50 pct. van het afvalwater behandeld te worden en moet 90 pct. van het drinkwater volgens de standaard zijn. Gedurende het eerste decennium van de volgende eeuw zal nog 1,22 miljard$ besteed. In de provincie Xining tenslotte bleek op de provinciale milieuconferentie uit de toespraak van vice-goeverneur Wang Hanmin dat de fenomeen van de wet niet toe te passen algemeen voorkomt evenals het niet strikt doen naleven van de reglementen noch het vervolgen van de overtreders. Waarschijnlijk is dit een trend die in de meeste provincies kan vastgesteld worden.
Het is bijgevolg zonneklaar dat China zonder meer voor een vrij gigantische taak staat bij het doen toepassen van haar juridisch instrumentarium dat op zich redelijk op punt staat
.
Bibliografie
Beijing Review, 17/6/96 Witboek Milieu
William Bardeen, 1/6/95 ,Harvard International Review, A great leap forward
Australia& Word Affairs, 1/9/95,Environment Sacrifice to environment
R.L.Edmonds China’s Environment:problems and prospects i n “China the Next Decades”, Longman,1994, p 156
R.L.Edmonds China’s Environment in “China Briefing 1994”, Westview p143
Diverse artikels uit Xinhua, China Daily, China News Service en FBIS
- Labinspectie van waterkwaliteit
China Vandaag 10/01/1997
