Het Chinese persbureau Xinhua geeft een voorzichtig optimistische kijk op het 3 uur lange (offline) gesprek dat Biden en Xi, en hun diplomaten, hadden naar aanleiding van de top van de G20 in Bali.
‘De Chinese President Xi Jinping en zijn ambtgenoot van de VS, Joe Biden, hadden een openhartige en diepgaande gedachtewisseling over kwesties van strategisch belang voor de betrekkingen tussen China en de VS en over belangrijke mondiale en regionale problemen’, zo meldt Xinhua over het gesprek in Bali.
Woorden en daden
De Chinese regering wil de uitspraken van Biden over het vermijden van een koude oorlog en vreedzame samenwerking graag serieus nemen. De Amerikaanse en de andere westerse regeringen, kunnen er maar beter rekening mee houden dat hun Chinese collega’s verwachten dat de woorden oprecht zijn en dat de beloften worden nagekomen. Vooral de daden van de VS en het Westen kunnen hierover uitsluitsel geven.
5 ontkenningen van Washington
De beide presidenten zegden het erover eens te zijn dat de betrekkingen tussen de VS en China moeten verbeteren en dat de twee grote machten de wereldvrede moeten bevorderen. President Xi zei dat hij de verklaringen van collega Biden over 5 zaken die de VS niet wil (5 noes statement) ernstig neemt. Xi wil graag aannemen dat de VS zoals Biden al een aantal keren heeft gezegd: ‘geen koude oorlog met China wil, niet uit is op regime change in China, met zijn opgewaardeerde bondgenootschappen China niet viseert, niet voor de onafhankelijkheid van Taiwan is, en geen conflict met China wil uitlokken’.
Wat Xi gezegd heeft
Xi’s visie is dat de VS en China moeten proberen hun betrekkingen opnieuw te herstellen in het belang van hun eigen bevolking en van de wereldbevolking. Het binnenlandse en buitenlandse beleid van de CPC en de Chinese regering is volgens hem open en helder. Tijdens haar 20e Nationale Congres heeft de Communistische Partij van China (CPC) besluiten genomen voor het binnenlands beleid en voor de internationale politiek. Wat dat laatste betreft zijn de voornemens van de CPC: een onafhankelijke koers varen, gericht op elke afzonderlijke concrete situatie, en het aanmoedigen van dialoog en overleg voor de vreedzame oplossing van meningsverschillen, samen met de Verenigde Naties en internationale partners. China streeft naar een ontwikkeling waar alle landen de vruchten van plukken.
Taiwan, democratie, koude oorlog
Over de VS en China zei de Chinese president dat ze geen zero sum games of conflicten kunnen gebruiken en al helemaal geen botsingen. ‘China probeert de VS niet te verdringen van de top’ verzekerde Xi. De Chinese president legde vervolgens nog eens uit hoe de kwestie Taiwan is ontstaan, dat dit een interne Chinese aangelegenheid is en dat de vreedzame oplossing en ontwikkeling die de meeste Chinezen willen niet compatibel is met de onafhankelijkheid van Taiwan. Xi noemde de twee ‘even onverzoenbaar als vuur en water’.
Over de democratie zei Xi dat de VS en China hun eigen vorm van democratie nastreven en kennen, aangepast aan hun omstandigheden en dat ze die stelsels van elkaar moeten respecteren. ‘De Chinezen zijn erg trots op hun integrale volksdemocratie, die past bij hun situatie en hun systeem’, aldus Xi. De tegenstelling ‘democratie versus autocratie’ geeft de verhoudingen tussen de landen niet correct weer en past niet bij de huidige tijd. ‘De twee landen volgen verschillende wegen: de Verenigde Staten beoefenen het kapitalisme, China het socialisme. Dat verschil is niets nieuws en het zal blijven bestaan. De leiding van de CPC en het Chinese socialistische systeem hebben de steun van 1,4 miljard mensen, en ze zijn de fundamentele garantie voor de ontwikkeling en stabiliteit van China’, stelde Xi.
De verschillen moeten China en de VS volgens hem niet beletten samen te werken en van elkaar te leren. Handels- en technologieoorlogen, het aansturen op ontkoppeling en het verbreken van toeleveringsketens druisen volgens Xi in ‘tegen de principes van de markteconomie, ondermijnen de internationale handelsregels, en dienen niemands belangen’. Xi benadrukte dat hij de uitspraken over de ‘5 dingen die de VS niet wil’ van Biden serieus neemt en dus hoopt dat de Verenigde Staten zich zullen houden aan de communiqués over Taiwan die de beide landen hebben onderschreven. Het is in het wederzijdse belang van beide partijen om te profiteren van elkaars ontwikkeling, zei Xi, en hij besloot met de woorden dat het ook in hun belang is om het wereldwijd herstel na de pandemie te bevorderen, de klimaatverandering aan te pakken en regionale problemen op te lossen via de coördinatie en samenwerking tussen China en de VS.
Biden bij de G20 en Biden bij de G7
President Biden was blij met de persoonlijke ontmoeting en wees erop, zoals hij eerder al deed, dat Xi en hij elkaar van vroeger kennen en altijd aangenaam met elkaar kunnen omgaan. Ter zake komend zei de Amerikaanse president dan dat een nieuwe koude oorlog met China kan worden vermeden. ‘Washington en Beijing hebben de verantwoordelijkheid om met de verschillen tussen de beide landen om te gaan’ stelde hij. Hij herhaalde nog eens de vijf goede bedoelingen van de VS betreffende negatieve zaken die Washington niet wil. Volgens de verklaring van het Witte Huis achteraf zei Biden wel dat de Verenigde Staten krachtig zullen blijven ‘concurreren met’ China door de inspanningen op één lijn te brengen met hun bondgenoten. Hij uitte ook ‘bezorgdheid’ over de mensenrechten in Xinjiang, Tibet en Hong Kong, en beloofde de zaken op te lossen van Amerikaanse burgers die ten onrechte werden vastgehouden of aan een uitreisverbod werden onderworpen in China.
Met Xi kwam Biden overeen dat hun respectievelijke diplomatieke teams een strategische communicatie moesten onderhouden en regelmatig overleg moesten plegen; hun financiële teams zullen de dialoog en coördinatie over macro-economisch beleid, economische banden en handel voortzetten; en de twee landen zullen gezamenlijk werken aan het welslagen van COP27. De presidenten bereikten ook overeenstemming over het voeren van dialoog en samenwerking op het gebied van volksgezondheid, landbouw en voedselzekerheid. De Amerikaanse topdiplomaat Antony Blinken zal zijn eerste reis naar China maken, zo maakte het Witte Huis maandag bekend na een persoonlijke ontmoeting. Voor de Britse krant Morning Star is het duidelijk dat Biden tijdens de G7-top van rijke landen in juni zich sterk genoeg voelde om uit te halen naar de ‘Chinese dreiging’, maar dat hij wist dat hij de retoriek op de G20, waar ontwikkelingslanden een stem hebben, moest afzwakken
‘time will tell’, ook in Oekraïne
De praktijk van de VS en zijn bondgenoten van de afgelopen maanden stemt velen eerder pessimistisch. Beijing blijft voorstellen doen tot vreedzame samenwerking met respect voor elkaar en blijft hopen dat we in de realiteit zullen kunnen zien dat optimisme gewettigd blijft.
De kwestie Oekraïne wordt in dit opzicht allicht een soort lakmoesproef. Het kan voor een westers publiek misschien verhelderend zijn ook over deze kwestie eens te vernemen wat Xi (onder meer gisteren) heeft gezegd.
Xi ziet de oorlog in Oekraïne als een wereldwijde, complexe crisis. Voor dat soort gevaarlijke situaties adviseert hij drie belangrijke overwegingen. ‘Ten eerste brengen conflicten en oorlogen geen winnaar voort; ten tweede is er geen eenvoudige oplossing voor een complexe kwestie; en ten derde moeten confrontaties tussen grote landen worden vermeden’.
Dus China staat altijd aan de kant van vrede en zal vredesbesprekingen blijven aanmoedigen. China steunt en kijkt uit naar een hervatting van de vredesbesprekingen tussen Rusland en Oekraïne, en hoopt dat de Verenigde Staten, de NAVO en de Europese Unie een uitgebreide dialoog met Rusland zullen voeren. Minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi, die ook lid is van het 20e Politiek Bureau van de CPC en van de Staatsraad (het kabinet) had in Bali een ontmoeting met Sergei Lavrov, zijn Russische ambtgenoot. Wang Yi beantwoordde op 15 november ook vragen van de pers over de ontmoeting Xi – Biden.
Bronnen: Xinhua, Morning Star, South China Morning Post, fmprc.gov.cn (website ministerie BuZa China), Wikipedia
