Op 6 augustus 1945 gooiden de VS een atoombom op Hiroshima, met 140.000 dodelijke slachtoffers. De Chinese weerstand tegen Japan en de verwachte bevrijding van China door het Sovjetleger deden de VS beslissen tot ongezien extreem geweld tegen burgers om de oorlog met Japan snel in hun voordeel te beëindigen.
De rol van China in de strijd tegen het fascisme in de tweede wereldoorlog en de motieven van de VS voor de inzet van atoomwapens komen in onze media echter weinig aan bod.
Eurocentrisme
De tweede wereldoorlog begon op 1 september 1939 en eindigde op 8 mei 1945? Dit is de eurocentrische visie. De tweede wereldoorlog eindigde pas met de capitulatie van Japan op 15 augustus 1945. En hij begon al op 7 juli 1937 toen Japanse troepen naar aanleiding van een incident bij de ‘Marco Polo brug’ nabij Beijing slaags raakten met het Chinese leger en aan de verovering van heel China begonnen. Datzelfde jaar zou Japan zich aansluiten bij de fascistische Asmogendheden Duitsland en Italië.
De Japanse agressie tegen China was weliswaar al langer bezig, in 1931 veroverde Japan de drie provincies van het Noordoosten na het ‘Mukden-incident’ en richtte er de vazalstaat Mantsjoerije op. Maar dit paste nog min of meer in het klassieke kolonisatiepatroon van China dat ook de andere kolonisatoren toepasten.
Chinese weerstand beslissende factor in het verzwakken van Japan
China was het eerste land dat verzet bood tegen de fascistische As. De regering van de Guomindang en het guerrillaleger van de Communistische Partij van China die in een burgeroorlog verwikkeld waren besloten eind 1936 tot een wapenstilstand en een eenheidsfront om beter weerstand te kunnen bieden tegen de Japanse agressor.
Japan veroverde de toenmalige hoofdstad Nanjing in 1937 en de Guomindang regering moest zich terugtrekken in de westelijke stad Chongqing. Tussen 1937 en 1945 boden de regeringstroepen weerstand langs de frontlijn en voerden communistische guerrillagroepen aanvallen uit op het Japanse leger in de bezette zones. Toen de VS en de Sovjet-Unie vanaf 1941 in de wereldoorlog betrokken geraakten werd via Chongqing militaire hulp aangevoerd.
De Chinese weerstand tegen de Japanse bezetting was een beslissende factor in het verzwakken van het Japanse leger. In 1941 vochten van de 51 divisies van het Japanse leger er 35 in China; op dat moment ging het om 80% van de Japanse soldaten. Aan het einde van de oorlog waren er meer dan een miljoen Japanse soldaten in China.
Volgens Statista Verloren 19,5 miljoen Chinezen het leven in de tweede wereldoorlog. Alleen de Sovjet-Unie leed meer, met 24 miljoen slachtoffers. Aan Japanse zijde vielen 2,85 miljoen slachtoffers.
Het is dan ook niet voor niets dat China bij de oprichting van de Verenigde Naties in 1945 een permanente zetel in de Veiligheidsraad kreeg.
De onderschatte rol van de Sovjet-Unie
De Sovjet-Unie speelde in de strijd tegen het Japans fascisme een belangrijke maar meestal vergeten rol. In de loop van 1939 won het een niet-verklaarde oorlog tegen Japan aan de grens van de Japanse vazalstaat Mantsjoerije met Mongolië Daarbij werden 100.000 Japanse soldaten verslagen, wat een aanzienlijke steun voor het Chinese verzet betekende. Anderzijds belette de Chinese weerstand de Japanners een grootschalige aanval te beginnen op het Verre-Oosten van de Sovjet-Unie.
De Sovjet-Unie was echter niet formeel in oorlog met Japan; ze concentreerde zich van 1941 tot 1945 op de strijd tegen het Duitse fascisme.
Op de conferentie van Jalta in februari 1945 kwamen de geallieerden (VS, Sovjet-Unie, Groot-Brittannië) overeen dat de Sovjet-Unie na het verslagen van Duitsland (op 8 Mei) in drie maanden haar leger naar het Verre Oosten zou verplaatsen en Japan de oorlog zou verklaren.
Op 8 augustus verklaarde de Sovjet-Unie zoals gepland de oorlog aan Japan en viel de Japanse bezetters in China aan. Toen Japan op 15 augustus capituleerde was het Noordoosten van China al door de Sovjettroepen bevrijd.
Alle middelen goed om het communisme tegen te houden
De VS had door haar militaire aanwezigheid in Chongqing een redelijk goed beeld van de situatie in het land en kwam tot het besluit dat het Guomindang leger weinig effectief was tegen de Japanners maar de communistische guerrilla des te meer. De communisten genoten ook meer steun van de bevolking.
Intussen vocht het Amerikaanse leger nog steeds tegen Japan op de eilanden in de Stille Oceaan. Een volledige bevrijding van China door het Sovjetleger, waarbij het land in handen zou vallen van de communisten, was een voor de VS weinig aantrekkelijk vooruitzicht.
Op 16 juli werd in New-Mexico een eerste succesvolle test met een atoombom verricht. Het nieuwe wapen bood een kans om Japan tot snelle overgave te dwingen vooraleer het Sovjetleger ver in China kon oprukken.
Op 6 augustus werd op Hiroshima een atoombom gegooid, op 9 augustus een tweede op Nagasaki. Er vielen een kwart miljoen doden – diegenen die achteraf door stralingsziekten overleden niet meegeteld.
De Japanse bezettingstroepen in China kregen van de Amerikaanse overwinnaars na de overgave opdracht om op post te blijven tot het Amerikaanse leger Guomindang bestuurders uit Chongqing kon invliegen; het bestuur mocht niet aan de communistische partij worden overgedragen.
Al kort na het einde van de wereldoorlog ontrafelde het wapenbestand tussen de Guomindang en de Communistische Partij. In een nieuwe burgeroorlog trok de Communistische Partij aan het langste eind en werd op 1 oktober 1949 de Chinese Volksrepubliek opgericht. Een belangrijke rol in die overwinning speelde de sterke positie die ze in het door het Sovjetleger bevrijde Noordoosten hadden opgebouwd.
Een nieuwe oorlogscoalitie tegen het communisme?
Op de vooravond van de 80ste verjaardag van de atoombom op Hirosjima meldt het Japanse persagentschap Jiji de start van negendaagse militaire manoeuvres in de Stille Oceaan ter hoogte van de Filipijnen; deelnemers zijn Japan samen met onder meer de VS, Groot-Brittanië, de Filippijnen en Australië. Er zal onder meer getest worden of de Japanse destroyer Kaga kan gebruikt worden als vliegdekschip voor F-35B Stealth vliegtuigen. Japan heeft officieel geen leger. De manoeuvres zijn bedoeld als ‘afschrikking tegen de Chinese maritieme expansie’
Bronne: Statista, Jiji, wikpedia
