Zondag is de Canadees-Britse Isabel Crook overleden in Beijing op de leeftijd van 107 JAAR. Negentig van die jaren bracht zij door in het oude en, vooral, in het nieuwe China.
Kris Merckx
Isabel Crook in haar jonge jaren; foto Wikipedia (disclaimer)
Isabel Crook werd geboren in 1915 in Chengdu (de hoofdstad van de provincie Sichuan), waar haar ouders werkten als protestantse (methodistische) zendelingen. Voor haar universitaire studies – sociologie en anthropologie – trok ze naar Canada. Na afloop keerde ze terug naar China waar ze onder meer in Tibet en Sichuan onderzoek deed naar de, toen erbarmelijke, situatie van de plattelandsbevolking. Eind van de jaren dertig ontmoette ze David Crook, haar latere man. Die was, als lid van de Communist Party of Great-Britain (CPGB), op bezoek geweest in gebieden waar de Chinese communisten, onder leiding van Mao Zedong, na de fameuze Lange Mars, de strijd op gang trokken tegen de bezetting van het land door de Japanse fascisten. Zowel David als Isabel waren onder de indruk van de grondige landhervormingen die de communisten in de bevrijde gebieden doorvoerden. Isabel sloot zich ook aan bij de CPGB en nam tijdens WOII vanuit het Verenigd Koninkrijk deel aan de strijd tegen de agressie door nazi-Duitsland. In 1943 kwam ze opnieuw naar China waar ze meewerkte met de communisten. Haar man vervoegde haar daarbij. Op 1 oktober 1949 waren ze op Tian An Men aanwezig op de tribune bij de uitroeping van de Volksrepubliek China. Vanaf de jaren ’50, tot aan haar pensioen, werkten zij en haar man mee aan de uitbouw van het Beijing Foreign Languages Institute (BFLI, nu Beijing Foreign Studies University), dat een grote rol speelde en speelt in het aanleren van de Engelse taal aan Chinezen. Tot op het einde van haar leven bleef ze wonen in het eenvoudige appartement dat het BFLI hen in de jaren 50 ter beschikking had gesteld.
Onlangs verscheen, in het Chinees, een uitvoerige biografie van Isabel Crook. De China Daily wijdde er een uitvoerige bespreking aan. Die geeft al enig idee wat deze vrouw allemaal in haar lange leven heeft meegemaakt én gerealiseerd. En hoe zij, tot haar dood, haar communistische overtuiging en engagement heeft behouden. Ook al waren zij en haar man slachtoffer geweest van pijnlijke extremistische ontsporingen tijdens de ‘Culturele Revolutie’.
Op 30 September 2019 ontving Isabel Crook, toen 103 jaar, de Vriendschapsmedaille uit de handen van president Xi Jinping. Er zijn nog maar tien buitenlanders die die Friendship Medal Award ontvangen hebben.
Naar aanleiding van haar overlijden verschenen op TikTok opnieuw mooie beelden van Isabel Crook bij de uitreiking van die onderscheiding. Daarop zie je, rechts van haar, haar tweede zoon, Michael Crook (72). Die konden we, tijdens een China-reis in 2010, ontmoeten en uitvoerig ondervragen over de politieke en economische situatie in het land. Het verslag van die discussie schreef ik destijds neer in een blogartikel als slot van een tiendelige reportage over onze reis. Michael Crook, zo kan je daar lezen, bleef toen voorzichtig positief over de weg die China dan volgde maar uitte tegelijk heel wat kritische bedenkingen. Het herlezen van zijn mening van toen blijft interessant. Ook al omdat er zich inmiddels alweer belangrijke veranderingen hebben voorgedaan in China, vooral sinds 2012 toen Xi Jinping voorzitter werd van de Chinese Communistische Partij. Iemand, die recent 15 jaar in China werkte, stuurde mij onlangs een video-interview met Michael Crook op een Singaporese site, in 2021.
Het valt op dat Michaël daarin veel minder ongerustheden formuleert dan in 2010 en enthousiast spreekt over wat er sindsdien bereikt is. Daarbij illustreert hij heel concreet het immense contrast tussen het straatarme China van de jaren ’50 en ’60, waarin hij – in Beijing – opgroeide en naar school ging en het moderne China van vandaag met zijn spectaculaire vooruitgang .
De belangrijke, en ongetwijfeld ook complexe, evoluties in het gigantische China verdienen mijn inziens ten volle onze belangstelling. Al zeker van linkse mensen.
Bron: Kris Merckx
Origineel is de tekst geplaatst door Kris Merckx op zijn Facebookpagina.
Het boek dat Isabel (samen met David Crook) schreef. ‘Revolution in a Chinese Village: Ten Mile Inn’ is nog te vinden, tweedehands (originele uitgave) op gespecialiseerde sites of nieuw (heruitgave van 2002). Het is een uitzonderlijk concrete beschrijving van hoe de revolutie op het Chinese platteland dagdagelijks doorgevoerd werd.
