China is de laatste tijd nogal eens in het nieuws met vooruitgang op diverse technologische gebieden; b.v. kwantumfysica of AI. In discussies in de media, maar ook tijdens discussies na mijn lezingen over China, lees en hoor je geregeld sputteren dat het westen, met name de VS, nog altijd ‘voorloopt’ op China. Deze uitspraken lijken meer gebaseerd te zijn op emoties dan op feiten. En: hoe belangrijk is deze vraag nu eigenlijk? Een overpeinzing.
Chinese vs Amerikaanse toepassing van AI; cartoon RedNote (disclaimer)
Cultuur
Wat de meeste westerlingen niet begrijpen is dat de relatie tussen abstract academisch inzicht en praktische toepassingen per cultuur verschilt. Om het ontstaan en de zin van de discussies over wie op welk gebied voorloopt goed te kunnen begrijpen, moeten culturele en sociale verschillen tussen China en het westerse blok eerst duidelijk gemaakt worden. Ik kan hierbij gelukkig verwijzen naar eerdere artikelen op Chinasquare.
Particularisme
Op de cultuurdimensie universalisme – particularisme ligt China ver op het particularistische eind. Toegepast op de materie van dit artikel verklaart die waarom in China nieuwe technologie veel sneller in de praktijk toegepast wordt, waar wij liever eerst de theorie tot op grote diepte uit willen werken. Universalisten willen eerst precies uitzoeken hoe het zit; nadruk op theoretisch inzicht dus. Daarna wordt de theorie behoedzaam en volgens vaste protocollen in de praktijk getest. Pas aan het eind van die cyclus begint het werk aan concrete praktische toepassingen voor het grote publiek. De particularistische Chinezen beginnen ook met onderzoek, maar zodra er enig inzicht naar boven lijkt te komen, krijgen ze meteen ideeën over mogelijke toepassingen. Als je dan toch ideeën hebt, waarom zou je die niet meteen uitproberen? Voordat je ze weer vergeet?
Publicaties
Universalistische westerlingen meten voorsprong in een academisch gebied in de eerste plaats aan het aantal artikelen in vooraanstaande tijdschriften. Lijsten van tijdschriften met een hoge impact factor (IF) zijn al opgesteld. Ik heb tot nu toe geen harde statistieken gezien, maar degenen die roepen dat de VS nog altijd op gebieden als AI en kwantumtechnologie voorloopt beroepen zich op een groter aantal publicaties met een hoge IF. De artikelen over die gebieden die tot nu toe op Chinasquare verschenen zijn rapporteren vooral over vorderingen in praktische toepassingen. Ze gaan dus niet over kwantumfysica, maar over kwantumcomputers, kwantumcommunicatie, kwantumradar, e.d.
Theorie uit praktijk
Tijdens het bedenken en uitwerken van al die praktische toepassingen vergaren Chinese specialisten constant stukjes nieuw theoretisch inzicht op het betreffende vakgebied. Af en toe gaan ze even zitten om al die ongeordende stukjes nieuw inzicht tot een geheel van breder en dieper theoretisch inzicht uit te bouwen. Bij tijd en wijle is dat voldoende om tot een academisch artikel te verwerken. In China komt theorie uit praktijk voort.
Voordeel voor het grote publiek
Het is vooral de gewone burgers die van deze gang van zaken profiteren. Chinezen kunnen, b.v. in een filiaal van Xiaomi, een groot aantal praktische apparaten voor gebruik in en rond het huis kopen waarin AI verwerkt is. Die apparaten vertonen niet alleen intelligent gedrag, maar kunnen vaak ook met hun gebruiker en met elkaar communiceren.
Communitarisme
Een ander verschil is dat westerse onderzoekers hun individuele bevindingen veilig willen stellen tegen het stelen door collega’s. Patenten zijn voor hen een persoonlijk succes. Dat geldt ook als het intellectueel eigendom van een uitvinding aan de universiteit of andere instelling waar de onderzoeker werkt toekomt. Het Chinese systeem van aanvragen, toekennen en gebruiken van patentrecht is gelijk als bij ons. De interpretatie en implementatie wordt echter sterk beïnvloed door een andere culturele dimensie individualistisch – communautair. De sterk communautaire Chinezen zijn veel sneller geneigd nieuwe inzichten met collega’s te delen dan de individualistische westerlingen. Dit geldt nog sterker voor jaargenoten van dezelfde universiteit e.d. die vaak constant met elkaar in verbinding staan via sociale netwerken.
Diffuus
De derde culturele dimensie is specifiek – diffuus. Westerlingen identificeren zich gewoonlijk met een specifieke context. Je onderzoeksteam van dit moment in het instituut waar je op dit moment onderzoek verricht is zo’n context. Andere onderzoekers die elders werken zijn in de eerste plaats concurrenten. Chinese sociale netwerken zijn diffuus. Ze zijn breder en dieper. Een AI-onderzoeker van Tsinghua University voelt zich verbonden aan een collega van een universiteit in Shanghai. De kans is groot dat ze elkaar persoonlijk kennen. Dit geldt ook voor de leiders van de betreffende faculteiten.
Socialisme
Deze cultuurverschillen werken ook door in de manier waarop de diverse overheden opereren. In eerdere artikelen over het Chinese socialisme heb ik al uiteengezet dat de Chinese term ‘socialisme met Chinese karakteristieken’ in feite gelijk is aan ‘socialisme ingebed in de Chinese cultuur. Dat betekent dus dat het Chinese socialisme ook particularistisch, communautair en diffuus is. En het gaat nog door: we kunnen vaststellen dat de enorme vooruitgang van China in de laatste jaren te danken is aan die goede aansluiting van Chinese culturele waarden met socialisme. Socialisme is als westers gedachtengoed geboren, maar blijkt in de Chinese culturele context zeer goed te gedijen. Een belangrijk kenmerk van socialisme is de zichtbare hand van de overheid als belangenbehartiger van het hele volk. Toegepast op het onderwerp van dit artikel zien we dat de betreffende overheden een belangrijke rol spelen bij het bij elkaar brengen van onderzoeksteams in diverse delen van China die op hetzelfde gebied onderzoek doen. Het geldt voor al het academisch onderzoek, maar met name voor strategisch belangrijke gebieden als AI en kwantumfysica, is China in feite één groot onderzoeksteam. Dit is de motor van hun enorme innovatiedrang.
Futiel
Nu we dit duidelijk gemaakt hebben, kunnen we terug naar de vraag wie op, b.v. kwantumgebied, voorloopt. Mijn antwoord baseer echter ik niet in de eerste plaats op het bovenstaande. In mijn mening is deze vraag namelijk van generlei waarde. Wie op een concreet moment op een specifiek gebied voorloopt kan niet vastgesteld worden, omdat onderzoekers hun bevindingen niet dagelijks rapporteren. Het antwoord wordt dus vastgesteld op basis van mediapublicaties. Media zijn gewoonlijk bevooroordeeld. Redacties van westerse dagbladen zijn huiverig positieve berichten over China te plaatsen. Die berichten er dan gewoon niet over. Het publiek bij mijn lezingen is meestal niet blij met de gedachte dat China op welk technisch gebied dan ook voorloopt. Dan krijg je opmerkingen met een zuur gezicht dat de VS toch voorloopt. Het is correcter te stellen dat Chinees onderzoek op de meeste academische en technologische gebieden op wereldniveau ligt. Dat betekent automatisch dat bij tijd en wijle een Chinees onderzoeksteam voorloopt en snel daarna weer iets achterloopt. Dat is de enige echte werkelijkheid. Als we ons op concrete toepassingen concentreren, dan ligt China vaker aan kop, omdat Chinese onderzoekers zo praktijkgericht zijn. Dan kun je concluderen dat Chinese burgers meer en sneller van technologische innovaties profiteren dan wij in onze wereld. Dat is echter ook niet geheel waar. Ook westerse burgers profiteren van Chinese innovaties; getuige alle electronisch gadgets met het opschrift: made in China. In plaats van zoveel energie te steken in proberen China voor te blijven, deden wij er beter aan in alle openheid met Chinese onderzoekers samen te werken en zo de hele mensheid vooruit helpen. Hopelijk maken we dat nog eens mee.
Bron: eigen onderzoek van de auteur
De standpunten in opiniestukken zijn niet noodzakelijk identiek aan de redactionele lijn van ChinaSquare. De verantwoordelijkheid voor de inhoud ligt bij de auteur.
