Partijvoorzitter Xi Jinping heeft vrijdag naar aanleiding van de geboorte van Chen Yun 120 jaar geleden opgeroepen te leren van diens voorbeeld. Chen Yun was een belangrijk lid van zowel de eerste generatie van het collectieve leiderschap van de partij met Mao Zedong als kern, als de tweede generatie van het collectieve leiderschap, met Deng Xiaoping als kern, aldus Xi.
Hoewel autodidact was Chen Yun een van de topfiguren van de Volksrepubliek zowel in de jaren vijftig als in de tachtiger jaren. Hij werd in 1905 geboren in Qingpu (nu Shanghai). Chen was letterzetter bij de beroemde Commercial Press in Shanghai, die revolutionaire boeken en zelfs protestantse bijbels drukte. Hij werd al lid van het Centraal Comitée in 1931 en van het Polibureau in 1934. Hij begon het CPC Organisatie Departement te leiden in 1937 en speelde een belangrijke rol in de Rectificatiebeweging van 1942. Dat jaar werd hij verantwoordelijk voor economische zaken wat uiteindelijk leidde tot het leiden vanaf 1949 van de Centrale Financiële en Economische Commissie.
Start Volksrepubliek
Zo wilden speculanten te Shanghai verhinderen dat het nieuwe regime zich economisch kon vestigen doordat ze de handel in rijst, katoen en steenkool wilden controleren en zo Shanghai droogleggen. Chen Yun had echter voorraden aangelegd die ineens op de markt werden gebracht en een grote klap betekenden voor het speculatief kapitaal. Van oktober ’49 tot april ’50 diende hij even als minister van zware industrie. Gedurende de eerste negen maanden besteedde hij het meeste van zijn aandacht aan de het bedwingen van de hyperinflatie. Het was in feite hij die gesteund door Zhou Enlai de economie leidde van 1949 en 1952,.Terzelfdertijd werkte Chen samen met Li Fuchun aan het eerste vijfjarenplan dat in nauwe samenwerking wordt opgesteld met Sovjetexperts. De Sovjets beloofden hulp bij het opzetten van 156 sleutelprojecten waarvoor 3000 specialisten uit de Sovjetunie naar China zouden komen.
Tegenstellingen
In januari ’57 lanceerde hij zijn fameuze theorie van de 3 balansen waarbij zowel inzake begroting, bankleningen en goederen er een evenwicht moet zijn. De facto kwam hij in conflict met de planners rond Li Fuchun die meer financies wilden voor de opbouw van infrastructuur en energie. Chen Yun die echter bij de boeren de taksen moest ophalen in de vorm van graan, merkte dat veeleisendheid een domper zetten op hun enthousiasme.. Mao koos de kant van de planners en Chen schreef aan Mao een brief waarin hij kritiek uitoefende op diens kleine staaloventjes en voorspelde dat gelijkaardige fouten in de toekomst zouden opdoemen. Hij voorzag tekorten in voeding en kleding en profetisch zei hij reeds voor de grote Sprong gestart was ‘ Als we dit niet oplossen stoelt de zaak van onze socialistische opbouw op losse grond en zullen we er zeker moeten op terug komen en verbeteringen maken.’ Mao was echter niet gediend met diens oproepen tot voorzichtigheid en hij zou de “Grote Sprong voorwaarts” lanceren. Daarna valt Chen ‘ziek’. Nadat Mao zich zelf aan de basis was gaan vergewissen hoe de Sprong in de praktijk verliep, werd Chen Yun terug boven gehaald om realistische staalcijfers op te stellen. Mao begon in te zien dat de staalobjectieven volslagen fantaisistisch waren. Hij nam openlijk Chens evenwichtsstellingen over evenals diens prioriteit voor landbouw, dan lichte industrie en tenslotte zware industrie in plaats van omgekeerd.
Naar ‘links’
Mao kwam iets later terug van Moskou waar de Sputnik werd gelanceerd en na de conferentie van Lushan wordt echter een resoluut linkse bocht van 180° genomen. Er komt zelfs een tweede versie van het Achtste partijcongres met streefcijfers die voor het tweede vijfjarenplan die in de nijverheid 100 % hoger lagen dan deze van de eerste zitting en in de landbouw 20 à 50 % hoger. Begin van de zestiger jaren zou Chen nog even met de hulp van Zhou Enlai er in slagen de te hoge staalnormen uit het Derde Vijfjarenplan te verminderen ten voordele van meer aandacht voor de landbouw en consumptiegoederen. Mao kiest echter in 1964 voor Yu Qiuli om plannen op te stellen met snelle ontwikkeling en massieve investeringen in het binnenland, het zogenaamde derde front. Chen Yun verdwijnt terug uit het oog. Hoewel Chen Yun na mei ’62 van het politieke toneel verdween wegens ‘gezondheidsredenen’ werden zijn recepten toch toegepast. Er werd beslist dat de stedelijke bevolking met 20 miljoen zou verminderd worden, dat de bouw van infrastructuur sterk zou afgeslankt worden. In de nijverheid werd het aantal fabrieken in de metaalnijverheid met 70 %. beknot; in de chemie met 42 %., in de bouw met 50 %. en bij de machinenijverheid met 31 %. Tijdens de culturele revolutie heeft Chen 3 maal de 3 delen van Marx Kapitaal gelezen.
Heraanpassing
Na het overlijden van Mao en een reeks rehabilitaties was het vooral Chen Yun die eind 1978 aandrong op een heraanpassingspolitiek zoals hij er reeds een in het begin van de zestiger jaren had ontworpen. Chen Yun en Deng Xiaoping sloegen de handen in elkaar om de vertegenwoordigers van de oude economische politiek en met name de petroleumlobby te vervangen door sympatisanten van de hervormingen. Chen Yuns voorstel tot een heraanpassingsperiode met klemtoon op landbouw en lichte nijverheid werd aanvaard en deze periode was succesvol. Het twaalfde congres weerspiegelde Chen Yuns visie over de socialistische economie als hoofdzakelijk een planeconomie met marktregulering als supplement. In een poging tot blauwdruk over de hervormingen werd eind 1984 gesteld dat de socialistische economie een geplande wareneconomie is, gebaseerd op een systeem van publieke eigendom
Inflatie
Vanaf oktober ’84 gaat Deng meer de richting van de hervormers steunen omdat hij Chen wat te voorzichtig vindt. Deze hervormingstrekking wint veld tussen 1985 en 1988. Zij gaan pleiten voor een hoge groei die in werkelijkheid tot een oververhitting en inflatie leidt. Hun nadruk op een ontwikkeling van de zelfstandigheid van de bedrijven veroorzaakt een investeringshonger die tot te hoge extrabudgettaire fondsen leidt. Een gruwel in het oog van Chens streven naar evenwichten. Deng Xiaoping die in 1988 eerst een prijshervorming voorstond, krabbelt terug na een rush op de winkels door de bevolking die prijsverhogingen vreest. Chen Yun en Yao Yilin werkten een soberheidsprogramma uit dat zou duren van eind 1988 tot eind 1991, zij het dat het vanaf 1990 soepeler wordt toegepast. Het jaar dat Deng naar het Zuiden trok om er zijn ideologisch testament uit te spreken, verklaarde Chen Yun medio 1992 ‘Dat hij nieuwe dingen te leren had…Bepaalde handelswijzen uit het verleden zijn niet langer geldig tijdens de nieuwe situatie van hervormingen en open deur…We moeten onophoudelijk nieuwe problemen exploreren en oplossen’ aldus nog de hoogbejaarde patriarch die wat later kwam te overlijden
Bronnen: Wikipedia
Chen Yun: zijn 3 evenwichten, zijn vogelkooi
50 jaar VRC-economie : Van Chen Yun over Yu Qiuli naar een Deng Xiaoping-visie
