Mike Pompeo, minister van Buitenlandse Zaken van de regering Trump, heeft laten weten dat de zogenaamde Oost-Turkestaanse Islamitische Beweging (East Turkestan Islamic Movement, ETIM) door de VS niet langer een ‘terroristische organisatie’ wordt genoemd.
Die intrekking van de definitie van ETIM is vrijdag 6 november opgenomen in het Federal Register, waarin nieuwe Amerikaanse wetten en regels worden gepubliceerd.
Geen Amerikaanse sancties tegen geweld Oeigoerse separatisten en moslimextremisten
De naam East Turkestan Islamic Movement (ETIM) verwijst naar de twee componenten van de terreurroep met die naam. East Turkestan is de naam die zij geven aan Xinjiang, omdat ze die regio willen losmaken van China en vinden dat Oeigoeren geen Chinese staatsburgers zijn, maar deel uitmaken van een groot-Turks gebied. Islamic noemen zij hun beweging omdat ze een staat willen waar hun islamitische godsdienst de politiek beheerst. Deze ETIM stond op de lijst voor groepen van terroristen aan wie de VS de toegang weigert. De organisatie is nooit voorgekomen op de ‘strengere’ List of Foreign Terrorist Organizations (FTO). Banktegoeden van groepen of partijen op die lijst van terroristische organisaties worden bevroren, hun leden mogen de VS niet in, het is verboden hen hulp te geven. Dat soort sancties is nooit van toepassing geweest op leden van de ETIM. De VS ondernam dus al geen stappen tegen gewelddadige Oeigoerse separatisten. Integendeel, volgens sommige waarnemers steunde de regering Trump dat soort mensen zelfs. Het Uighur Human Rights Project dat in Washington is gevestigd heeft bij monde van zijn directeur Omer Kanat de uitspraken van de Amerikaanse minister verwelkomd en gezegd dat de beslissing niets te vroeg komt.
Ook Pompeo in de ontkenningsfase
Waarom vindt Mike Pompeo het eigenlijk nog nodig om expliciet, en nu hij nog even minister van BuZa is, te stellen dat zijn land en hijzelf de ETIM niet langer een ‘terroristische organisatie’ noemen? Het geeft hem de mogelijkheid om via de media de bewering te ventileren ‘dat er geen geloofwaardig bewijs is dat ETIM bestaat’. Daarmee wil Pompeo ontkennen dat China strijdt tegen het gewelddadige moslimextremisme en separatisme en laat hij uitschijnen dat de aanslagen die Xinjiang jarenlang hebben geteisterd geen georganiseerde daden van terreur waren. Volgens vele Amerikaanse politici van de twee grote partijen en journalisten die hen steunen verwijst de Chinese regering slechts naar ETIM om ‘haar onderdrukking van de Oeigoeren te verrechtvaardigen’.
Ontkennen wat niet te ontkennen valt
Zij kunnen echter niet negeren dat er wel degelijk een lange reeks van bloedige aanslagen en aanvallen is geweest, zoals die in 2009 toen honderden mensen het leven lieten in Urumqi, de hoofdstad van Xinjiang, bij rellen die vooral gericht waren tegen de Chinese Han meerderheid. Of de zelfmoordaanslag in 2013 met een auto op het Tiananmenplein met vijf doden en veertig gewonden, de aanval op een treinstation in de zuidwestelijke stad Kunming in 2014 toen de aanvallers 31 passagiers doodstaken, en in hetzelfde jaar een zelfmoordterrorist die met een bom 39 mensen doodde op een markt in Urumqi.
Twee maten …
Volgens de Chinese nieuwszender CGTN moedigt Pompeo separatisten en onruststokers in Xinjiang aan en ondermijnt hij de internationale strijd tegen het terrorisme. In een opiniestuk noemt de redactie het een typisch voorbeeld van de Amerikaanse gewoonte om landen en bewegingen waarvan het beleid hen niet zint als terrorist te bestempelen, en alleen die. Als voorbeeld geeft de CGTN het feit dat Iran en de aan dat land gelieerde Hezbollah terroristisch noemt om hun activiteiten in Syrië, maar zwijgt over de activiteiten van ETIM in datzelfde land, hoewel degelijk onderzoek heeft uitgewezen dat deze beweging van Oeigoerse separatisten een afdeling van Islamitische Staat is geweest en tientallen of zelfs honderden strijders vanuit Xinjiang naar Syrië heeft gestuurd om ‘deel te nemen aan de jihad daar’.
Internationale strijd tegen terrorisme verder nodig
Wang Wenbin, woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken, wees tijdens een reguliere persconferentie eveneens op de dubbele maatstaven van Washington. Hij hekelde de gewoonte om alleen landen en groepen met wie de VS het niet eens is terroristisch te noemen en gaf verder een op het internationale recht en de internationale diplomatie gestoeld commentaar. ‘China betreurt en verzet zich krachtig tegen het besluit van de VS. De East Turkestan Islamic Movement is een terroristische organisatie die op de lijst van de VN-Veiligheidsraad staat en als zodanig wordt erkend door de internationale gemeenschap. Het houdt zich al lang bezig met terroristische en gewelddadige activiteiten, waarbij het zware slachtoffers en materiële verliezen veroorzaakt en een ernstige bedreiging vormt voor de veiligheid en stabiliteit in China, de regio en daarbuiten. De strijd tegen het ETIM is een consensus van de internationale gemeenschap en een belangrijk onderdeel van de internationale strijd tegen terrorisme’. Verder zei Wang: ‘Terrorisme is terrorisme. De Verenigde Staten moeten hun fouten onmiddellijk corrigeren, afzien van het witwassen van terroristische organisaties, en stoppen met zich terug te trekken uit de internationale samenwerking op het gebied van terrorismebestrijding.
Het valt te bezien of de regering Biden deze ‘erfenis’ van Trump zal weigeren of aannemen.
AFP, The Guardian, CGTN, universiteitleiden.nl, icct.nl, (website International Centre for Counterterrorism The Hague), fmprc.gov.cn (website BuZa China)
Kijk maar wie het laatst lacht: denk aan de Boston bomber dat was een Tsjetsjeense vluchteling die tegen Rusland was. De pleger van de Oostenrijkse aanslag was ook een vluchteling die tegen Servië was.