Hongkong beleeft een acute opstoot van protest. Eerst was er het onofficiële referendum over de verkiezingen, op 1 juli volgde een protestmars. Niet iedereen staat achter de acties en sommigen vrezen voor de economische toekomst van Hongkong.
De voorbije 10 dagen was er een onofficieel referendum georganiseerd door Occupy Central. De kiezers konden zich daarin uitspreken over drie mogelijke formules voor de verkiezing van de regeringsleider van Hongkong in 2017. Geen enkele van die formules is echter aanvaardbaar voor Beijing. Chinese kranten van het vasteland noemden het referendum illegaal en een ‘farce’. De opkomst van het referendum lag met 20% van de stemgerechtigden ruim boven de oorspronkelijke verwachtingen. Maar 20% blijft een minderheid, en een aantal politieke partijen en organisaties hebben expliciet opgeroepen om niet deel te nemen aan wat zij als een nutteloze provocatie naar Beijing toe zien. Een groep die zichzelf ‘Stille Meerderheid voor Hongkong’ noemt levert kritiek op Occupy Central en een andere ‘Zorg dragen voor de kracht van Hongkong’ noemt het referendum illegaal. Talrijke zakenlieden keuren het referendum af. Uit een recente opiniepeiling van de universiteit van Hongkong bleek dat meer inwoners van Hongkong een positieve beoordeling van het vasteland maken dan een negatieve. Parlementsleden van pro-Beijing partijen argumenteren dat het door de overheid voorgestelde verkiezingssysteem voor 2017 een grote verbetering tegenover het huidige is. Zelfs binnen het kamp van pro-democratie activisten zijn er sommigen die vinden dat Occupy Central door de gevolgde strategie vooral de tegenstellingen op de spits drijft.
Aangemoedigd door het succes van het referendum hebben de organisatoren aangekondigd dat ze met 10.000 personen het financieel district van Hongkong zullen bezetten wanneer de regering van Hongkong later dit jaar een kiessysteem bekend maakt dat niet overeenstemt met de uitslag van het referendum.
Herdenking
En dan was er 1 juli, de dag waarop Groot-Brittannië in 1997 Hongkong teruggaf aan China. Die dag wordt jaarlijks herdacht met een manifestatie met een uitgesproken anti-Beijing inslag. Dit jaar kwamen er in de nasleep van het referendum meer mensen opdagen dan andere jaren, volgens de politie 92.000, volgens de organisatoren 300.000. Ze hadden 500.000 mensen verwacht. Na afloop van de manifestatie werden 500 deelnemers aan een niet-toegelaten sit-in aangehouden. In 2003 waren er een half miljoen deelnemers; toen ging het om protest tegen een wetsontwerp op de openbare veiligheid, dat als gevolg van het protest inderdaad teruggetrokken werd.
Waarnemers verklaren de deelname aan protestacties onder meer door de prijsstijgingen in Hongkong. In de perceptie van veel lokale inwoners is de toevloed van rijkere vasteland Chinezen de reden voor de snel stijgende prijzen. Er is ook ontevredenheid over een recent witboek van Beijing waarin – volgens de letter van de wet terecht- gesteld wordt dat de autonomie van Hongkong niet 100% is. Ook cyberaanvallen op de referendumservers, waarvan beweerd werd dat ze van het vasteland kwamen, zetten kwaad bloed.
Perspectieven?
De beroering roept vragen op over de motieven van de activisten. Meer democratie? Toen het VK en China destijds een akkoord afsloten om het system van Hongkong 50 jaar onveranderd te bewaren, werd de gouverneur van Hongkong zonder lokale inspraak vanuit Londen benoemd, en het was een Brit, geen Chinees. Elke vorm van lokale inspraak in de aanduiding van het leiderschap is dus een verbetering die Beijing moet goedkeuren. De huidige regeringsleider van Hongkong is door een comité van 1.200 kiesmannen uit verschillende partijen en middenveldorganisaties verkozen. Beijing heeft voor 2017 algemene verkiezingen beloofd, met als voorwaarde dat de kandidaten eerst door een comité van Hongkong kiesmannen goedgekeurd worden; Beijing wil namelijk niet het risico lopen dat Hongkong een leider krijgt die tegen de Volksrepubliek regeert. Om een parallel met België te trekken: het hoogste Belgische rechtscollege heeft onlangs beslist dat een democratisch verkozen Franstalige burgemeester van een Vlaamse randgemeente van Brussel toch geen burgemeester mag worden omdat hij weigert de Vlaamse wetgeving toe te passen. De activisten in Hongkong hebben geen rechtsgrond voor hun eisen en nog minder kans dat Beijing zal toegeven op een fundamentele kwestie zoals deze. Vraag is wat ze dan wel verhopen.
De potentiële schade door de huidige acties wekt ook de bezorgdheid op van de vier grote accountant firma’s in de wereld. Ernst&Young, KPMG, Deloitte en PwC hebben samen advertenties in de Chineestalige Hongkong media geplaatst met de mededeling dat zij tegen de Occupy Central beweging zijn, en met de waarschuwing dat hun internationale klanten wel eens andere oorden zouden kunnen opzoeken indien er straatgeweld van komt. Protesten en bezetting van het financieel district zullen niet alleen de beurs, de banken en de hoofdkwartieren van dienstverlenende bedrijven treffen, maar zeer grote verliezen voor de hele economie meebrengen. Ze roepen op tot ‘onderhandeling en dialoog’. Ook de huidige regeringsleider van Hongkong heeft aangekondigd dat hij in deze zaak zal streven naar ‘consensus’.
Bronnen: BBC, SCMP
Nu grote instellingen als Ernst&Young, KPMG, Deloitte en PwC hun afkeer hebben uitgesproken over de demonstraties, kan je moeilijk meer geloven dat de demonstranten beinvloed zijn door het westers kapitaal.
Volgens recente berichten zouden de internationale hoofdkwartieren van die grote firma’s al terugkrabbelen. Het zou een initiatief zijn van de lokale afdelingen, die bij dit soort firma’s inderdaad erg veel autonomie hebben.