Uitdagingen klimaatdeal China – VS

Xi en Obama hebben gisteren meegedeeld dat China en de VS zullen samenwerken om de klimaatverandering tegen te gaan. Voor de meeste waarnemers kwam de klimaatdeal als een aangename verrassing, maar is er beslist geen reden tot zelfgenoegzaamheid. De toestand van de wereld is kritiek en de uitdaging voor de twee nieuwe ‘gidslanden’ groot.

De Amerikaanse president beloofde dat de VS tegen 2025 van 26 tot 28% minder CO2 zullen uitstoten dan in 2005. Zijn Chinese collega beloofde grote inspanningen om de uitstoot te laten pieken rond 2030, of eerder. Het is voor het eerst dat een Chinese leider een dergelijke richtdatum geeft, een datum die door experts overigens al was voorspeld. Ook zou China tegen datzelfde jaar 20% van zijn energie uit niet-fossiele bronnen halen. De twee grote machten zullen nog meer investeren in het werk van onderzoek en ontwikkeling van het US-China Clean Energy Research Centre (CERC) en in groene voertuigen, technologie en handel. Ze zullen een top organiseren om de steden in de beide landen hun beste praktijken en ervaringen met groene urbanisering te laten uitwisselen. China en de VS willen er volgens de beide presidenten samen voor zorgen dat er een akkoord komt op de grote klimaatconferentie van Parijs 2015. Hun klimaatdeal is hier op zich al een stimulans voor.

Hoe reageert de wereld?

China en de VS leveren samen zo’n 45 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen als CO2, die ook dit jaar nog zal toenemen en de nood nu wel heel hoog laat stijgen. De kans om de opwarming van de aarde onder de gevarengrens van 2°C te houden wordt steeds kleiner. Als de landen in de wereld de bestaande reserves van olie, gas en steenkool blijven opgebruiken wordt die grens overschreden. Het initiatief en zeker dat het is genomen door de leiders van de China en de VS is daarom welkom. Wat ze hebben beloofd zal echter niet volstaan. Ze zullen nog meer inspanningen moeten leveren en andere landen overhalen om hun voorbeeld te volgen. Onderzoekers hebben uitgerekend dat een piek in China in 2030 te laat is. De VS moet volgens diezelfde berekeningen de komende vijf jaar het dubbele reduceren van wat het nu doet om het doel van 2 graden te halen.

Wat zijn de uitdagingen voor de VS?

President Obama wil Parijs 2015 laten slagen. Zijn tegenstanders beweren dat het plan van Obama banen zal kosten, een stijgende energieprijs voor de burgers zal meebrengen en China alleen maar zal bevoordelen. Woordvoerders van de Republikeinse meerderheid in het Amerikaanse Congres hebben laten weten dat ze het nodige zullen doen om hem dwars te zitten. Ze hebben de macht om bij de behandeling van het budget in het Congres aan de Environmental Protection Agency (EPA) de nodige fondsen onthouden. Er zijn ook afzonderlijke staten, zoals het steenkoolrijke Kentucky, die er voor willen zorgen dat Washington zich niet aan zijn afspraken met Beijing kan houden. Vanaf januari wordt de congrescommissie voor het milieu trouwens voorgezeten door de republikeinse senator Jim Inhofe, auteur van het boek ‘The Greatest Hoax: How the Global Warming Conspiracy Threatens Your Future’. Het is goed mogelijk dat Obama schaliegas als troefkaart achter de hand houdt, hoewel de ontginning daarvan wellicht ook zeer schadelijk is voor het milieu.

Wat zijn de uitdagingen voor China?

De kans dat China zal slagen om de afspraken van Beijing uit te voeren is groter, om drie redenen. Burgers uit alle lagen van de bevolking hebben door de zware overlast en de ernstige gezondheidsproblemen die ze ondervinden van de luchtvervuiling, duidelijk begrepen dat het roer om moet en de politieke leiders zijn daar evenzeer van overtuigd. Grote steden zoals Beijing en sommige provincies zijn al doende met hun eigen maatregelen. De regering kan in China de uitvoering van de klimaatdeal sneller en efficiënter plannen. Het zijn de overheidsbestuurders die er nog steeds aan de operatoren opleggen hoeveel energie ze moeten genereren. Zo gaat het lopende vijfjarenplan nu al voluit voor duurzame energie. De regering van premier Li Keqiang heeft in 2013 een actieplan tegen luchtvervuiling opgesteld en Li heeft gezegd dat de strijd tegen de vervuiling net zo belangrijk is als die tegen de armoede. De laatste, maar zeker niet de minst belangrijke reden is, dat de CPC zich er in zijn partijprogramma toe verbindt om ‘te streven naar duurzame, milieuvriendelijke maatschappij …om een goed werk- en leefklimaat voor de bevolking te creëren en de blijvende en duurzame ontwikkeling van de natie te waarborgen’.
Toch zijn de uitdagingen om de streefcijfers te halen voor China beslist niet kleiner, integendeel. Het land produceert 29% van wat alle landen in de wereld uitstoten, in absolute cijfers het meeste. Er zijn gegevens die dat wat meer in perspectief plaatsen (maar die vaak om politieke redenen niet worden vermeld): China stoot per hoofd van de bevolking veel minder uit (7,2 ton) dan de VS en Australië die per persoon elk meer dan 16 ton uitstoten. Bij de productie van bepaalde goederen zoals kleren en meubels voor Amerika en de EU, ontstaat 20% van de uitstoot van China: de westerse landen hebben hun uitstoot als het ware gedeeltelijk uitbesteed.
China moet zijn economische groei op peil houden en dat door het aandeel van de duurzame energie sterk te laten stijgen. Sinds 2013 is er op dat punt een omslag, maar de afhankelijkheid van steenkool blijft super groot. De meest elektriciteit komt nog altijd van steenkool. Greenpeace China denkt bijvoorbeeld dat bijna veertig procent van de toegevoegde industriële capaciteit in 2013 van kolencentrales is gekomen. Het Witte Huis erkent zelf dat het voor China moeilijk zal zijn 20% van zijn energie uit niet-fossiele bronnen te halen tegen 2030. ‘Daarvoor moet het een extra capaciteit aan duurzame energie inzetten die hoger is dan alle kolencentrales in China en bijna even hoog als de totale capaciteit van de Verenigde Staten van vandaag’, volgens Washington. Dat vraagt een gigantische investering en volgehouden transformatie van de economie. Maar er is nog iets. De overheid mag dan wel bepalen hoeveel energie er moet worden opgewekt en hoe dat moet gebeuren. Binnen die overheid zouden, op regionaal vlak bijvoorbeeld, belangengroepen aan het werk zijn die eerder de neiging voelen het loslaten van steenkool en gas af te remmen. Het debat hierover kan fel worden. Het 13^e vijfjarenplan (voor 2016-2020) zal de afloop ervan laten zien. Goede voortekenen: in China is de hoeveelheid zonne-energie en windenergie meer toegenomen dan in elk ander land, het heeft miljarden geïnvesteerd in duurzame energie en is nu goed voor bijna een kwart van de opwekking van hernieuwbare energie in de wereld. Tao Wang, een Chinees onderzoeker van het Tsinghua-Carnegie Center for Global Policy in Beijing, zegt zelfs: ‘China heeft nu een streefdoel van 15% tegen 2020, die 5% extra tegen 2030, dat moet zeker kunnen.’
Bronnen: People’s Daily, South China Morning Post, De Correspondent.nl, Guardian, BBC, Volkskrant