Op 20 November was het 110 jaar geleden dat Hu Yaobang, in de jaren 1980 Secretaris Generaal van de Communistische Partij, geboren werd. Tijdens een herdenkingsbijeenkomst prees zijn huidige opvolger, Xi Jinping, Hu Yaobang in opvallend positieve bewoording. Dit staat in schril contrast met wat de westerse pers over Xi schrijft. Een goede aanleiding voor een overpeinzing.
Hu Yaobang; foto Baidu (disclaimer)
Bijzonder decennium
In de periode 1986 – 1991 woonde ik in Beijing als de vertegenwoordiger van een Nederlands bedrijf. Die jaren tachtig vormen een bijzonder decennium in de recente Chinese geschiedenis. De Culturele Revolutie was eind jaren zeventig afgelopen. Snel daarna werden ingrijpende hervormingen aangekondigd. Die hervormingen begonnen ook, maar kwamen pas in het begin van de jaren negentig echt van de grond. In de jaren tachtig werd een strijd gevoerd tussen de facties die (aspecten van) de Culturele Revolutie wilden handhaven en degenen die meer rigoreuze hervorming voorstonden. Hu behoorde tot de laatste groep en werd een belangrijke vertegenwoordiger ervan.
Hu’s ontslag
De strijd tussen die twee stromingen was fel. In het kader van de grotere openheid van de overheid na de Culturele Revolutie konden de Chinese burgers de discussies goed volgen, met als gevolg dat ook onder de bevolking een sterke hervormingsgroep ontstond. Hu was ooit de voorzitter van de Jeugd Liga, de jongerenorganisatie van de Partij. Hij bleef tot aan het eind van zijn carrière onder jongeren geliefd. Toen Hu’s tegenstanders steeds heftiger tegen hem tekeer gingen, gingen de eerste groepen jongeren in januari 1987 de straat op om openlijk te protesteren. Hu kreeg de schuld van die onrust en werd gedwongen ontslag te nemen. Een interessant detail in het kader van dit artikel is dat een van de weinigen die Hu bleven steunen Xi Zhongxun was, de vader van Xi Jinping.
Hu’s dood
Hu bleef wel lid van het Centrale Comité van de Partij en in die hoedanigheid deelnemen aan de politieke discussies. Op 8 april 1989 kreeg Hu tijdens een van die discussies een hartaanval. Hij stierf op 15 april in het ziekenhuis. Hij was 73 jaar. Gezien zijn carrière kreeg Hu een staatsbegrafenis. Deze trok een enorme hoeveelheid bezoekers, onder wie veel jongeren. Er ontstond een rij van maar liefst 16 km; lang genoeg om de leiders die Hu gedwongen hadden ontslag te nemen te verontrusten. Dit kan gezien worden als het begin van de maanden van protestmarsen en het bezetten van het Tian’anmen Plein. Ik laat die protesten hier voor wat ze zijn en verwijs naar mijn eerdere artikel op Chinasquare.
Xi en de Culturele Revolutie
Xi Jinping geniet, zoals dat in onze taal heet, grote aandacht in onze media. In Xi’s geval is dit woordgebruik vrij ongelukkig, aangezien de meeste berichten negatief zijn en er dus geen sprake van ‘genieten’ in de letterlijke zin van het woord is. Xi wordt ‘onderdrukking’ verweten en niet zelden een ‘dictator’ genoemd. Journalisten met enige kennis van de geschiedenis menen te weten dat Xi ‘weer terug wil naar de tijd van de Culturele Revolutie’. Hierin staan zij overigens niet alleen. Ik heb diezelfde uitspraak ook een aantal keren uit de mond van Chinese kennissen gehoord. Die mensen weten dan kennelijk weer niet dat Xi’s vader, de boven genoemde Xi Zhongxun, tijdens de Culturele Revolutie zwaar onder vuur heeft gelegen. Xi Jinping heeft daar het een en ander van meegekregen en het is zeer onwaarschijnlijk dat hij naar die tijd terug zou verlangen. Ook de Chinese praktijk van alledag spreekt deze indruk tegen. Ik heb tijdens het laatste jaar van de periode van de Culturele Revolutie (het academische jaar 1975 – 1976) in China gestudeerd. Als regelmatige bezoeker van het land kan ik verzekeren dat het China van nu qua vrijheid e.d. geen enkele overeenkomst met het China van de jaren zeventig vertoont.
Herdenking
Xi Jinping en andere Chinese leiders zijn uiteraard bekend met wat er in de westerse media geschreven wordt. Ook kennen ze de diverse sentimenten onder de Chinese burgers. Ik verwijs hierbij wederom naar eerdere artikelen op Chinasquare over de Chinese vorm van democratie, die met name onder Xi Jinping vorm gekregen heeft. Deze herdenking van de 110e verjaardag van Hu’s geboorte is ongetwijfeld meer dan een gewoon eerbetoon aan een van Xi’s meer prominente voorgangers. Het is een signaal Chinese stijl naar de buitenwereld dat Xi Jinping zichzelf als opvolger van Hu Yaobang ziet en dat zijn beleid op de door Hu voorgestane hervormingen voortbouwt. Xi’s critici zullen hier niet meteen stil van worden, maar dat is ook niet de bedoeling. Het zal hen wel zwaarder vallen hun kritiek op de oude manier voort te zetten. Een goede tactische zet van Xi dus.
Bron: China Daily 21/11/2025; Wikipedia; eigen ervaringen van de auteur
*De standpunten in opiniestukken zijn niet noodzakelijk identiek aan de redactionele lijn van ChinaSquare.be. De verantwoordelijkheid voor de inhoud ligt bij de auteur.
