3 Springer-boeken over China

Hieronder bespreken we drie recente Chinaboeken uitgegeven door de uitgeverij Springer. Het eerste boek gaat over de bescherming van het cultureel erfgoed. Het tweede behandelt sociale problemen als de man-vrouw tegenstellingen, etnische-  en arbeidsproblemen en merkwaardig genoeg ook een stuk milieu. Een derde boek heeft het enkel over de talrijke facetten van dit milieuprobleem, zij het bekeken vanuit Japanse hoek.

Kaart Emeishangebied

“Cultural Heritage Politics in China” beschrijft op een concrete wijze het spanningsveld tussen de erkenning als cultureel erfgoed en de toeristische uitbating die meestal nadien gebeurt. In een eerste deel wordt dit voldoende geïllustreerd met wat gebeurt te Emeishan en te Lijiang, beiden UNESCO-werelderfgoed. De eigendoms- en uitbatingsrechten zijn hierbij cruciaal.
In de boeddhistische heilige berg Emeishan wordt het bestuur uitgeoefend door het “Emei Heritage Management Committee”( EMC). Het boek beargumenteert dat het EMC door een eigen toeristisch bedrijf uit te baten er de economische en sociale weldaden die de erkenning met zich brengt, maximaliseert. Het bergebied trok in 2011 2,6 miljoen bezoekers. Het EMC treedt op als regelgever en telt 600 personeelsleden en 27 afdelingen onder supervisie van het Ministerie van Constructie en van het stedelijk bestuur. EMC richtte in 1996 een eigen toeristisch overheidsbedrijf op dat bijvoorbeeld de inkomstgelden ontvangt waarvan de helft van de opbrengst gaat naar EMC. In 2011 maakte dit sinds 1997 beursgenoteerde bedrijf 1,16 miljard omzet met 200 miljoen winst en 130 miljoen afdracht aan belastingen. Deze winst komt van het uitbaten van hotels, restaurants en de opbrengst van kabelliften. 2000 lokale boeren die hun grond aan het bedrijf afstonden, werken voor het bedrijf en verdienen naar verluidt meer dan als boer. Ontevreden ex-boeren die geen licentie kregen om op het terrein iets te verkopen, bestaan echter ook.

Lijiang

De erkenning in 1997 van de stad Lijiang als werelderfgoed heeft de stad uit de marginaliteit gehaald. Vele miljoenen toeristen kwamen jaarlijks naar de stad, maar parallel hiermee ook zakenlui die panden verhuurden aan lokale bewoners om er winkeltjes te openen. Toerisme werd de belangrijkste nijverheid. In 2010 telde Lijiang 9 miljoen toeristen die een inkomen van 11 miljard yuan voor de stad genereerden. De oude stad die in 2000 163.000 permanente inwoners telde, zag in 2010 het aantal inwoners tot 211.000 stijgen. Het aantal Hans nam jaarlijks toe met 5,3 %. Het percentage Naxi’s dat in 2000 53,9% bedroeg, daalde tot 44,6% 10 jaar later. Weinig winkels blijken uitgebaat te worden door autochtonen.
Er greep een toeristische “gentrification” plaats. Volgens het boek zijn nu 90 % van de winkels langs de voornaamste straten in handen van rijke migranten. De overcommercialisering ontsnapte niet aan de UNESCO die het lokale “Heritage Management Office” in 2007 een vermaning gaf. Het bestuur vergeleek daarop zichzelf met andere erkende erfgoed sites en trok daaruit een zestal lessen, o.a. dat de autochtone bewoners beter aan hun trekken moeten komen en dat ook de toerist meer inspraak moet krijgen.

Longji -terrasvelden

Het boek analyseert verder hoe de Longji-terrassen afgebakend en uitgebaat worden door de lokale gemeenschappen. De tegenstelling tussen lokale besturen en de zgn. “ongeciviliseerde” bewoners komt aan bod in de bijdrage over de Wa-minderheid die leeft aan de Birmaanse grens. Interessant is de bijdrage over de participatie benadering ten aanzien van lokale groepen bij enkele erfgoedprojecten in Guizhou. Een ander concreet voorbeeld is het hoofdstuk  over bescherming van het erfgoed langs de Thee/Paardenroute vanuit Pu’er naar Lhasa. Een apart stuk gaat over de strategie die Tengchong in Yunnan voert want de stad ligt zowel op de Stilwellroute als op de Zuidelijke zijderoute, maar het accentueren van een  route heeft zowel voor- als nadelen. Kortom de studie levert voldoende concreet materiaal over de tegenstellingen die rijzen over wat kan en moet gebeuren, wanneer eenmaal de erkenning van het cultureel erfgoed verworven is.

 Sociale kwesties

“Social Issues in China” gaat wel over geheel diverse onderwerpen, maar de bedoeling is te bewijzen dat de politiek op de verschillende terreinen aan grote verschuivingen toe is. Wat de verhoudingen tussen de geslachten aangaat,  wordt vertrokken vanuit de analyse dat de inbreng van de vrouwen in de lokale verkiezingen gering is. Aansluitend hierop wordt de invloed van maîtresses onderzocht in het opvrijen van corrupte politici in ruil voor geld, macht en invloed en ook hun rol bij de val van de politici als ze de in hen gestelde verwachtingen niet waar maken. Er volgt een casestudy over een NGO die de vrouwenrechten verdedigt in Beijing. Een volgend hoofdstuk heeft het over de relatie tussen de generaties en vooral over wie de taak van de bejaardenzorg op zich neemt.

Onderwijs in Tibet

Bij de sociale problemen mag het minderheidsprobleem niet ontbreken en een eerste hoofdstuk gaat over het Tibetaans onderwijs. De Tibetanen mogen minder punten scoren voor hun toelatingsproef tot het hoger onderwijs, maar volgens de Tibetaanse auteur is de in het middelbaar onderwezen taal een hybride mengsel van Chinese leerboeken en de taal onderwezen door Tibetaanse leraren die noch goed het Chinees beheersen, noch de facto het Tibetaans stimuleren. Zij bestempelt de bedoelde tweetaligheid als half taligheid waarbij de 2 dooreen gehaspeld worden. Alle examens behalve het Tibetaans vinden plaats in het Chinees. Meer algemene hoofdstukken over de minderhedenpolitiek volgen hierna. Enorme sommen geld werden bijvoorbeeld in Tibet en Xinjiang geïnvesteerd, maar naar de stem van de minderhedenkaders wordt te weinig geluisterd, is de strekking. Ook de ontwikkeling van Ngo’s in de minderheidsgebieden komt aan bod. Voor een meer algemene benadering van de Ngo’s gelden de activiteiten van Oxfam Hongkong in China als casestudy.

Migranten aan het werk

Een volgende sectie heeft het over arbeidsproblemen. Een eerste bijdrage handelt over het arbeidscontract en het lid zijn van de vakbond bij migranten in Guangdong; een tweede heeft het over de bescherming van de migranten en het perspectief van hervormingen; zowel nieuw als interessant vonden we het hoofdstuk over hoe de vakbond te werk gaat in het groothandelscentrum voor kleine goederen te Yiwu waarin talrijke migranten werken in kleine winkeltjes. Moorden werden al begaan door migranten op de patroon die hen weigerde uit te betalen. De vakbond zette daartoe als eerste in het land het “Yiwu Center for Defending Migrants Workers’ Legal Rights” op. In 2010 kreeg het Centrum 4708 klachten en kon er 4430 met succes oplossen. 225 maal werd gratis rechtszorg verleend en kon 39 miljoen yuan gerecupereerd worden. Een laatste hoofdstuk in deze sectie heeft het over de rol van intellectuelen in de huidige arbeidsbeweging. Het boek eindigt met enkele hoofdstukken over het leefmilieu en behandelt daarbij ook de rol van Ngo’s aan de hand van een groene NGO uit Zhejiang.

 Milieu

“Environmental Issues in China Today” is echter volledig gewijd aan alle facetten van het milieu. Dit gaat niet enkel over lucht-, water- en grondvervuiling. Ook het watertekort, zure regen, energie en energiebesparing, afval en recyclage, landbouw en voedselveiligheid komen aan bod. Uiteraard ontbreekt een analyse van het milieubeleid evenmin. Het boek sluit af met enkele persoonlijke ervaringen en reizen van de auteur, een Japanse professor die al in de jaren 90 een eerste boek schreef over het Chinese leefmilieu. Overigens bekijkt de auteur de problemen vanuit een Japanse gezichtshoek zoals wat deed Japan toen ze met dit probleem geconfronteerd werd en hoe kan Japan bijdragen tot het verhelpen er van nu.
Boeken
Cultural Heritage Politics in China Eds, Blumenfield Tame, Silverman Helaine H.Y, Springer, 2014
Social Issues in China, Hao Z Eds, Springer 2013
Environmental Issues in China Today, Imura H, A View from Japan, Springer, 2013