Alhoewel de Chinese Volksrepubliek al in de jaren 50 gelijke rechten toekende aan vrouwen en mannen bleef lokale discriminatie van plattelandsvrouwen een hardnekkig probleem. Een nieuwe wet viseert specifiek dit soort discriminatie.
Op 1 mei werd de ‘Wet op collectieve economische organisaties op het platteland’ van kracht. Ze bevestigt formeel dat plattelandsvrouwen dezelfde rechten hebben als mannen, op onder meer landbouwgrond, bouwpercelen en financiële compensatie bij onteigening. Belangrijk: Voortaan zal de openbare aanklager gevallen van dergelijke discriminatie ook zelf kunnen aanklagen zonder klachten van slachtoffers.
Basisdemocratie
Waarover gaat het? Na het ontbinden van de communes op het platteland, in het begin van de jaren 80, bleef de grond er collectieve eigendom van de dorpsgemeenschap. Die verdeelt het gebruiksrecht ervan aan de inwoners van het dorp die lid zijn van het collectief. In principe krijgt iedere familie gebruiksrecht op een stuk landbouwgrond en op een bouwperceel in functie van de gezinsgrootte.
Hoe de verdeling gebeurt en wie recht heeft wordt door het dorpscollectief zelf geregeld. Het is een vorm van basisdemocratie waarbij echter hardnekkige discriminatie optrad.
Oude mentaliteit verdwijnt niet snel
In het oude China (vóór 1949) was het in veel dorpen de gewoonte dat vrouwen huwden met iemand uit een ander dorp, verhuisden en geen recht op erfenis hadden. Zo ontstonden dorpen waar iedereen via mannelijke afstamming dezelfde familienaam had en de familieclan het bezit in de mannelijke lijn behield. Deze mentaliteit uitroeien blijkt een zaak van lange adem.
Tot vandaag zijn er dorpen waar een vrouw die huwt en naar elders verhuist geschrapt wordt uit het dorpscollectief en haar rechten op grondgebruik verliest. In haar nieuw dorp krijgt die vrouw evenmin rechten. Ook alleenstaande vrouwen worden door het dorpscollectief soms gediscrimineerd.
De nieuwe wet stelt expliciet: ‘ Geen enkel individu of organisatie mag afbraak doen aan de rechten van de vrouwen in een plattelandscollectief, of ze nu ongehuwd, gehuwd, gescheiden, verweduwd zijn of leven zonder man in het gezin.’
De wet werd door het nationaal parlement na 18 maanden en drie lezingen aangenomen in juni 2024 en is vanaf 1 mei uitvoerbaar.
Protest
De website Sixthtone geeft het voorbeeld van de nu 70-jarige Yang Zhijun, die in 1985 het gebruiksrecht op grond voor haar en haar dochter in een dorp in Binnen-Mongolië verloor omdat ze gehuwd was met een man die in de stad werkte en daar zijn domicilie had. Ze spande een rechtszaak in en probeert nog steeds haar rechten terug te krijgen.
Yang was geen uniek geval. Door de toenemende mobiliteit tussen platteland en stad werden vele vrouwen gediscrimineerd. Het aantal rechtszaken nam toe maar eindigde meestal in het nadeel van de vrouwen omwille van de autonomie van het dorpscollectief. Slechts een beperkt aantal rechtbanken, zoals in Shaanxi en Hebei waren van oordeel dat aan de bevoegdheid van het dorpscollectief in dergelijke gevallen grenzen zijn.
Vrouwen stuurden petities naar de Nationale Vrouwenfederatie en naar lokale en nationale overheden. Het opstellen van het ontwerp van de huidige wet begin 2023 was daarvan een resultaat.
Eind 2023 werd een finale consultatieronde bij het publiek gehouden. Vrouwen die tekort gedaan waren stuurden massaal suggesties voor verbeteringen in. In de uiteindelijke tekst is daar rekening mee gehouden. Zo komt er een uitgebreid systeem om conflicten op te lossen; het wordt een combinatie van bemiddeling, arbitrage en in laatste instantie een rechtszaak. Een ander door het publiek gesuggereerd amendement is het recht van de openbare aanklager om zelf illegale praktijken op dorpsniveau aan te klagen.
Bron: Sixthtone
