Een bezoek aan Jingdezhen stond al heel lang hoog op onze reisverlanglijst. Het staat bekend als de aardewerkhoofdstad van China en wellicht zelfs de wereld en is, begrijpelijk, ook de Chinese zusterstad van onze woonplaats Delft. Wij waren dan ook vol verwachting, toen we een paar dagen geleden de trein van Nanchang naar Jingdezhen namen. In dit artikel deel ik onze ervaringen en persoonlijke indrukken.
Toeristen lopen langs kramen van artiesten; foto’s van de auteur
De stad Jingdezhen
Jingdezhen was ooit een stad gevuld met aardewerkfabrieken. De meest kenmerkende onderdelen van iedere fabriek waren de met hout gestookte ovens, met hun karakteristieke daken en schoorstenen. Die fabrieken zijn inmiddels vervangen door moderne werkplaatsen en het meeste aardewerk wordt nu elektrisch gebakken. Gelukkig had de plaatselijke overheid de vooruitziende blik om de verouderde fabrieken niet met de grond gelijk te maken om er moderne flatwoningen of kantoortorens voor in de plaats te zetten. Een aantal fabriekswijken is omgebouwd tot toeristische gebied. Daarbij zijn delen van de oude fabrieken gehandhaafd als aandenken aan hoe het er vroeger aan toe ging. Zo is een fabriekshal omgebouwd tot een verzamelgebouw voor beginnende ondernemers. Die verkopen via kramen hun producten. Echter, midden in de hal is een oude oven bewaard gebleven (zie de foto bij deze paragraaf), zodat je lopend van de ene naar de andere kraam herinnerd wordt aan hoe er vroeger gebakken werd. Niet ver daarvandaan is een half ondergrondse oven tot restaurant omgetoverd. De ingang van dat restaurant is de oorspronkelijke ingang van de oven. Daar binnenlopen geeft een heel avontuurlijk gevoel.
Het keramisch museum
In zo’n stad kan een museum niet ontbreken. Het Jingdezhen Ceramic Museum is, zoals veel stedelijke en provinciale musea in China, een hypermodern gebouw in een buitenwijk van de stad. Alle moderne technologische hulpmiddelen worden er gebruikt om een zo diep mogelijke indruk achter te laten. De laatste tijd maken wij in Chinese musea vaak gebruik van de mogelijkheid om tegen een schappelijke prijs een gids te huren die je langs de hoogtepunten van het museum leidt en uitleg geeft. Dat is extra nodig in een museum dat ruim een half miljoen voorwerpen in bezit heeft. We liepen zo in ruim een uur door de gehele keramische geschiedenis van China vanaf de oudheid tot het heden. Naast veel aardewerk wordt ook aandacht besteed aan de ontwikkeling van de techniek, zoals de samenstelling van het glazuur en baktechnieken. Dit is ook een goed moment nog even te vermelden dat het museum, zoals zoveel musea in China, voor mensen vanaf 65 jaar gratis toegankelijk is.
De keizerlijke fabriek
Als sinds de Tang Dynastie (618–907) is Jingdezhen de hofleverancier van de Chinese keizers. Omdat het paleis extra strenge eisen aan het te gebruiken aardewerk stelde, werd hiervoor een speciale werkplaats ingericht, de Yuyao ‘Keizerlijke Oven’. Daar is vandaag nog maar weinig van over, maar de ruïnes zijn uitgegraven en het hele terrein is nu een van toeristische wijken van Jingdezhen. Verspreid over het terrein kun je de uitgegraven fundamenten van de gebouwen bekijken (zie foto). Het centrum herbergt een bijzonder museum. Al het aardewerk dat er tentoongesteld is bestaat uit aan elkaar gelijmde stukken die tijdens de opgravingen van de Keizerlijke Oven gevonden zijn. Wat naar het paleis ging moest perfect zijn, dus als de handwerkers ook maar de minste afwijking constateerden werd het baksel vernietigd. Naast de Keizerlijk Oven is ook een oude stadswijk herbouwd met winkels, koffiehuizen en restaurants.
Sanbao
Sanbao is eigenlijk de naam van een boerendorp in een buitenwijk van Jingdezhen. Het is niet duidelijk wanneer en waarom, maar op een gegeven moment vestigde de ene na de andere artiest zich in Sanbao. Boeren ontdekten dat het lucratiever was hun huis aan een artiest, of een kunstondernemer, te verkopen of te verhuren, dan landbouw te bedrijven. Sanbao werd een grote kunstenaarswijk, inclusief restaurants, koffie- en theehuizen, hotels en alles wat nodig is om grote groepen toeristen aan te trekken. En dat doet het ook, zelfs op werkdagen. Naast fotograferen, winkelen, eten en drinken, kunnen bezoekers in veel zaken zelf aan de slag om te proberen een brok klei tot een vaas te vormen. Hoewel aardewerk het belangrijkste emplooi blijft, omvat de wijk Sanbao ook een ‘Art Valley’ met werkplaatsen voor diverse ambachten, zoals glasblazen of het maken van vilt. Interessant was ook te zien dat Jingdezhen zo belangrijk geworden is, dat andere Chinese steden die bekend staan om hun aardewerk er ook ‘vertegenwoordigingen’ gevestigd hebben. In Sanbao bezochten we een grote winkel van pottenbakkers uit de stad Zibo in de provincie Shandong. Sanbao is zo uitgebreid, dat het zelfs voor jonge mensen moeilijk te belopen is. De overheid heeft een aantal elektrische karren beschikbaar gesteld waarmee toeristen voor een schappelijke prijs van de ene naar de andere attractie kan rijden. Ook zijn er privé-ondernemers met driewielers; iets minder comfortable, maar wel heel avontuurlijk.
Het Keramiek Paleis
De laatste dag van ons verblijf hebben voor een dagtocht langs een aantal attracties in de wijdere omgeving van Jingdezhen bewaard. Dat zijn er vele, genoeg voor meerdere dagtochten. De lokale overheid heeft flink geïnvesteerd in een netwerk van goede autowegen, zodat toeristen zich snel kunnen verplaatsen, in bussen en, wat inmiddels heel gebruikelijk geworden is, in huurauto’s. Wij gaven de voorkeur aan een auto + chauffeur/gids. Er zijn overal ruime parkeerplaatsen met openbare toiletten. Eten is in China nooit een probleem. Ik ga niet alles was we bezocht hebben opnoemen, maar introduceer wat ik als de meest bijzondere attracties beschouw. De eerste is de Cigong, het Keramiek Paleis. Dit is combinatie van twee ronde en een vierkant gebouw. De gebouwen zijn binnen buiten met een mozaïek van ruim 60.000 brokken keramiek versierd. Het zijn brokken van mislukte baksels (zie boven) die door de ambachtslieden kapot geslagen zijn. Een keramisch artieste, Mw. Yu (1932 – 2024), is zo’n 80 jaar geleden begonnen met de bouw. Het land waarop het bouwwerk staat was van haar familie. Het mozaïek brengt de gehele Chinese geschiedenis, filosofie, literatuur, zeden en gewoonten, enz., inclusief de recente geschiedenis in beeld. Dit project is ook een goed voorbeeld van hoe de lokale overheid en burgers samenwerken. Het is begonnen als een privé-initiatief. De overheid heeft er land aan toegevoegd om er een grote parkeerplaats bij de bouwen, zodat het van een privaat kunstwerk een publieke attractie werd, waar iedere bezoeker wel iets van zichzelf herkent.
Koffie het uitzicht op thee
Op aanraden van onze gids dronken we koffie in een café in een dorpje met slechts een paar straatjes. De boeren verbouwen er thee. Het dorp is omringd door theeplantages. Een van de muren van het café is geheel open gewerkt en biedt een prachtig uitzicht op de theevelden. Je zit dan als Nederlander gezellig aan een tafeltje met een kop koffie (wel op smaak gebracht met thee) en een stuk tiramisu te genieten van een oerchinees theeveld. Kan het nog internationaler? We hadden ook een interessant gesprek met de uitbaatster die een hotelopleiding genoten had. Ze was net terug van een reis door de wijnstreek van de provincie Ningxia. Nu gaat het café nog om 18.00 uur dicht, maar wellicht wordt het aanbod binnenkort met wijn uitgebreid en blijft het ’s avonds langer open.
Nawoord
Jingdezhen is een wonderlijk stukje van China, een land dat in zijn geheel toch al blijft verrassen. Chinees aardewerk was allang wereldberoemd en Jingdezhen was sinds de oudheid het centrum van die industrie. Dit heeft de stad gelukkig niet tot conservatisme gedreven. Jingdezhen is met China meegegroeid. De productie van aardewerk is volledig vernieuwd, met gebruik van de modernste technologieën, inclusief AI. Jingdezhen is dermate leidend, dat de regio veel artiesten uit alle streken van het land aangetrokken heeft. Een aantal buitenlanders heeft zich daar zelfs permanent gevestigd. Jingdezhen kent qua toerisme geen echt laagseizoen. Toeristen uit binnen- en buitenland komen het hele jaar door. De stad en de buitenwijken zijn bezaaid met restaurants, koffieshops en bars. Op een plein vlak bij ons hotel is door een lokale brouwerij een muur gebouwd waar je ruim 10 soorten speciaalbier kunt tappen. Er is geen bartender. Je trekt een beker, scant een QR-code en betaalt met je telefoon, waarna je een beker bier kunt tappen. Noem een Europees land waar dit mogelijk zou zijn! Zodra je uitgekeken bent op de Grote Muur of het Terra Cotta Leger is een bezoek aan Jingdezhen een goed alternatief.
Bron: eigen ervaringen van de auteur
