De Franse president Macron was drie dagen in Beijing, vergezeld van 80 ministers, bedrijfsleiders en diplomaten. Zij hadden ontmoetingen met hun Chinese collega’s. De toekomst zal uitwijzen of het een succes is geworden.
De hoogtepunten waren de gedachtewisselingen met de Chinese president Xi Jinping en zijn entourage. Macron ontmoette verder Zhao Leji, de voorzitter van het Nationale Volkscongres.
‘Kansen grijpen’
Voorafgaand aan de besprekingen hadden Xi en zijn vrouw, Peng Liyuan, een welkomstceremonie gehouden voor Macron en zijn vrouw, Brigitte Macron, in de Grote Hal van het Volk. ‘China en Frankrijk moeten kansen grijpen en op meer vlakken samenwerken’, zei de Chinese president Xi Jinping tijdens de gesprekken.
Om welke redenen bepleit China de samenwerking tussen Frankrijk en China? Over wat voor samenwerking gaat het bij de Chinese regering en diplomatie? Xi Jinping noemde de twee landen ‘onafhankelijke, visionaire en verantwoordelijke grote machten’. Ze kunnen, volgens hem, een rol spelen bij de bevordering van de multipolariteit in de internationale gemeenschap. Wat Xi betreft moeten ze ook solidariteit en de samenwerking tussen de volkeren stimuleren.
Kernbelangen
Xi zei dat China bereid is om samen met Frankrijk altijd uit te gaan van de fundamentele belangen van het Chinese èn van het Franse volk. Dat sluit echter niet uit dat ze een ‘gelijkwaardige dialoog’ voeren en hun ‘samenwerking in alle openheid’ voortzetten. Op die manier kunnen de beide landen zorgdragen voor ‘een economische globalisering die voor alle deelnemers voordelig en inclusief is’. Daarnaast blijft China het echter van het grootste belang vinden dat ‘de politieke basis van de bilaterale betrekkingen gewaarborgd blijft’. Die politieke kernwaarden voor China zijn glashelder en omvatten onder andere de territoriale integriteit en de niet-inmenging in elkaars binnenlandse zaken. De hereniging van Taiwan met het vasteland, die bij voorkeur vreedzaam moet gebeuren, is misschien het duidelijkste voorbeeld daarvan.
Chinese aanbiedingen
Goed nieuws vond Xi het volgende. De Centraal Comité van de Communistische Partij van China heeft in zijn aanbevelingen voor het 15e vijfjarenplan ‘een blauwdruk geschetst voor de ontwikkeling van China in de komende vijf jaar’. In dat ontwerp is ‘een lijst met kansen’ opgenomen ‘die China aan de wereld te bieden heeft’. De vraag is in hoeverre president Macron daar naar uitkijkt, en of hij daar dezelfde kijk op heeft als zijn ambtgenoot.
Tijdens een bijeenkomst van Franse en Chinese ondernemers voorspelde Xi een grote toekomst voor de handel tussen de twee landen. In de eerste tien maanden van 2025 bedroeg die al 68,75 miljard Amerikaanse dollar en waren er cumulatieve wederzijdse investeringen van meer dan 27 miljard Amerikaanse dollar. Macron was minder optimistisch en vroeg om ‘wederzijds voordelige projecten’ in sectoren waarin hij het technologische voordeel van China erkende. De Franse president drong er bij Chinese bedrijven op aan om een rol te spelen in de ontwikkeling van Europa.
De schaduw van het protectionisme
China is best bereid om meer hoogwaardige Franse producten te importeren, en zijn er meer Franse ondernemingen welkom in China. De Chinese regering hoopt dat Frankrijk van zijn kant een eerlijk klimaat en stabiele omstandigheden voor Chinese ondernemingen zal bieden. Immers: ‘protectionisme kan de problemen die worden veroorzaakt door wereldwijde industriële herstructurering niet oplossen. Protectionisme zal het internationale handelsklimaat alleen maar verslechteren’, aldus Xi. Een kritische opmerking want Frankrijk heeft in Europa gepleit voor een meer protectionistische handelsstrategie. Parijs steunde bijvoorbeeld de zogenaamde antisubsidietarieven van de EU op Chinese elektrische voertuigen. Dit en andere twistpunten blijven de economische betrekkingen allicht nog langer wat moeizaam maken. Het is de vraag of de forse Franse delegatie met veel ondernemers het voor elkaar zal hebben gekregen om de nadruk van de Franse export naar China wat te verleggen van luxe- en consumptiegoederen naar elektronica en andere geavanceerde technologische goederen.
Belangen van de wereldpolitiek
Zoals gewoonlijk wees de Chinese president op het belang van uitwisselingen in ‘cultuur, onderwijs, wetenschap en technologie, en op subnationaal niveau’. Wat hem betreft was het Chinees-Franse Jaar van Cultuur en Toerisme van 2024 een succes. Ongetwijfeld echter bleef een hoofdthema voor beide partijen de stand van de wereldpolitiek. Er is hier echter een niet te onderschatten verband met de economische betrekkingen. Macron deelt met andere EU-leiders een gebrek aan geopolitiek vertrouwen in China, zij het dat dit in zijn geval misschien in wat mindere mate een obsessie is. Dat wantrouwen wordt wel gevoed door de standvastigheid van Beijing rond de oorzaak en de oplossingen van de oorlog in Oekraïne en andere kwesties. Er zijn ook in Frankrijk en in de omgeving van de Franse president ongetwijfeld anti-China haviken die de markttoegang tot Europa om die reden willen beperken, en ‘op die manier China tot technologieoverdracht te dwingen’.
Voor de Chinese regering gaat het vooral om ‘de politieke oplossing van geschillen en de bevordering van wereldvrede en stabiliteit’. Ook ‘de ongelijke ontwikkeling tussen het Noorden en het Zuiden en de onvoldoende vertegenwoordiging van ontwikkelingslanden in internationale financiële instellingen’ krijgen in Beijing grote aandacht. De Chinese president nodigde zijn ambtgenoot uit om daarover meer te communiceren en na te gaan of ze hun acties op elkaar kunnen afstemmen. Xi drong aan op loyaliteit met de Verenigde Naties. Hij zei: ‘als oprichters van de VN en permanente leden van de VN-Veiligheidsraad moeten China en Frankrijk echt multilateralisme nastreven en het op het Charter van de VN gebaseerde internationale systeem en de door het internationaal recht ondersteunde internationale orde hooghouden’.
Oekraïne en Palestina
President Macron wilde graag zien dat Beijing enige druk zou uitoefenen om Rusland te overhalen tot een wapenstilstand met Oekraïne die voldoet aan wat de EU wil. Volgens hem ‘heeft de oude internationale orde decennialang vrede in de wereld gebracht’. Volgens Macron worden ‘we’ geconfronteerd met het risico van het uiteenvallen van die orde en ‘in deze context is de dialoog tussen China en Frankrijk nog belangrijker dan anders’. President Xi Jinping reageerde vrij terughoudend met de bekende woorden: ‘China ondersteunt alle inspanningen die tot vrede leiden’. In Oekraïne moet er wat China betreft een ‘eerlijk, duurzaam en bindend vredesakkoord’ komen dat ‘door alle betrokken partijen via dialoog en onderhandelingen wordt aanvaard’. Xi waarschuwde dat ‘China zich krachtig zal blijven verzetten tegen elke onverantwoordelijke actie die de schuld voor het conflict afschuift of de situatie verdraait.’
Over Palestina zei Xi dat China en Frankrijk met gezamenlijke inspanningen willen bijdragen aan een volledige, rechtvaardige en duurzame oplossing van de Palestijnse kwestie op korte termijn. Het bleef echter onduidelijk wat die inspanningen precies zijn. Concreter was de toezegging dat China voor 100 miljoen dollar aan hulp zal verstrekken aan Palestina om de humanitaire crisis in Gaza te verlichten en het herstel en de wederopbouw van Gaza te ondersteunen.
Afronding
Na de besprekingen waren de twee staatshoofden aanwezig bij de ondertekening van verschillende samenwerkingsdocumenten op het gebied van onder meer kernenergie, agrovoeding, onderwijs en ecologisch milieu. De Chinese President en zijn Franse ambtgenoot stonden na hun ontmoeting samen de pers te woord.
Bronnen: Xinhua, Morning Star, South China Morning Post
