De plechtige beloften van China, Japan en Zuid-Korea

China, Japan en Zuid-Korea hielden in Chengdu hun 8e drielandentop. De bijeenkomst was hartelijk. Het blijft een open vraag of er naast goede intenties ook afspraken zijn uitgekomen die concreet zoden aan de dijk zullen zetten.

Vooral de Chinese premie Li Keqiang heeft zich sterk gemaakt voor een nauwere samenwerking tussen de drie landen. De toekomst zal moeten uitwijzen of hij zijn collega’s echt heeft overtuigd. In het belang van de drie en vanwege de huidige wereldsituatie is dat nochtans dringend nodig.

Resultaten

Wel keken de afgevaardigden van de drie landen tevreden terug op de regelmatige samenwerking van de voorbije 20 jaar. Het secretariaat, de Trilateral Cooperation Secretariat (TCS), heeft sinds 2011 een groot aandeel gehad op organisatorisch en inhoudelijk vlak in de contacten tussen de drie landen. De drielandensamenwerking is een van de factoren die hebben bijgedragen tot de toename van het handelsvolume van 130 miljard dollar in 1999 tot 720 miljard dollar in 2018. De Trilaterale heeft waarschijnlijk ook de stijging begunstigd van het gecombineerde bbp. Dat maakte 20 jaar geleden 17% uit van het mondiale bbp. Nu wordt in China, Japan en Zuid-Korea samen echter al zowat een kwart van de wereldeconomie geproduceerd!

Meer samenwerking

Om deze ontwikkelingen voort te zetten zullen China, Japan en Zuid-Korea nog regelmatiger een top organiseren en hun ministers van Buitenlandse Zaken laten bijeenkomen. Het TCS krijgt meer bevoegdheden en middelen. De drie landen willen als groep meer samenwerken met nog andere landen, in een ‘Trilateral+X’-model, voor een ontwikkeling waar ze allemaal voordeel bij hebben.

Regionale veiligheid

Om het Koreaanse schiereiland kernwapenvrij te maken, om er vrede, veiligheid en welvaart te laten heersen is dialoog en VN-diplomatie nodig volgens China, Japan en Zuid-Korea.

Op de achtergrond van deze vredelievende en verstandige verklaring dreigt echter een levensgroot risico. De Verenigde Staten behouden een stevige greep op Japan en op Zuid-Korea. Washington kan ervoor zorgen dat die landen hun voornemen om de weg van de dialoog te bewandelen moeten laten varen. Ook de kwestie van Japanse burgers die tussen 1977 en 1983 naar Noord-Korea werden ontvoerd speelt een rol in de regio. In de slotverklaring van de drielandentop staat: ‘de leiders van China en van de Republiek Korea (Zuid-Korea) hopen dat Japan en de Democratische Volksrepubliek Korea (Noord-Korea) zo snel mogelijk een oplossing bereiken in de kwestie. Ook hier is de dialoog het enige aangewezen middel’.

Multilateralisme

De drie landen zijn verder voorstander van vrije en multilaterale handel. Ze zullen hun ontwikkelingsstrategie op elkaar afstemmen en ijveren voor een correcte hervorming en verbetering van de werking van de Wereldhandelsorganisatie. Zij zullen zich inspannen voor de realisatie van het reusachtige Regional Comprehensive Economic Partnership in 2020. (Het RCEP heeft direct betrekking op het leven van de helft van de wereldbevolking en op 49% van het mondiale bbp). Zij zullen India uitnodigen om toch mee te doen zodra het daar klaar voor is. Zij zullen proberen om sneller tot een onderling Trilateraal Vrijhandelsakkoord te komen. Op dit ogenblik lijkt hierbij het water vooral te diep tussen Zuid-Korea en Japan. Het laatstgenoemde land heeft aan het eerstgenoemde exportbeperkingen opgelegd. Dat is gebeurd vanwege hun meningsverschil over de compensaties voor dwangarbeid die de Japanse bezetter Koreanen liet uitvoeren tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Koreaans premier zou dit tijdens de top apart hebben aangekaart bij zijn Japanse collega. Li Keqiang heeft ook over dit probleem proberen te bemiddelen, met zijn pleidooi tegen protectionisme.

De human factor

Niet te onderschatten is de noodzaak en de wil om van elkaar te leren en culturele uitwisseling te bevorderen bij deze drie Aziatische landen. Contacten tussen de bevolking moeten vooroordelen bestrijden, tot vertrouwen en vriendschap leiden. Toerisme en sportevenementen zoals de Olympische Spelen van 2020 in Japan en de Winterspelen van 2022 in China zijn daarvoor bij uitstek geschikt. Ook worden er diverse uitwisselingen gepland op het gebied van onderwijs en cultuur.

In hun toespraken voor hun collega uit Japan en Zuid-Korea hebben zowel Xi Jinping als Li Keqiang telkens weer gewezen op de contacten, de wederzijdse beïnvloeding en de overeenkomsten tussen de cultuur en de beschaving van de drie landen.

En verder

Essentiële terreinen van samenwerking voor China, Japan en Zuid-Korea blijven: technologie, financiën, infrastructuur en de grote internationale agenda’s van de Verenigde Naties, zoals de Duurzame Ontwikkelingsdoelen en het Klimaatakkoord. Samen met de diplomatieke top kwamen de zakenmensen van de drie landen voor de 7e keer samen (zie foto onderaan)

Een kans voor China + Japan

De relatie tussen China en Japan ging in het begin van de jaren 10 naar een dieptepunt door de onverzettelijkheid in geschillen rond historische en territoriale kwesties. In 2014 keerde echter het tij in gunstige zin: de twee landen onderschreven een akkoord om de dialoog te heropenen over politiek, diplomatie en veiligheid. De leiders wilden een inspanning doen om het wederzijds vertrouwen op te bouwen. Ze hebben dat ook gedaan wanneer ze elkaar ontmoetten bij internationale conferenties en door officiële bezoeken.

Basis en belang

Er is een basis voor verder positieve vooruitgang: de ‘vier documenten’. Dat zijn drie plechtige gezamenlijke verklaringen van 1972, 1998 en 2008 en een Vredes- en Vriendschapsverdrag van 1978. Er zijn ook grote gezamenlijke belangen voor betere betrekkingen: de handel, de economische ontwikkeling, het toerisme, de veiligheid in de regio en daarbuiten. Jaarlijks verhandelen China en Japan aan elkaar voor miljarden dollars producten. Zij zijn in omvang respectievelijk de tweede en derde economie van de wereld. Zij hebben elkaar altijd grote kansen op ontwikkeling kunnen bieden. Miljoenen burgers van de beide landen gaan over en weer voor vakantie of zaken. Dat China en Japan een gunstige rol kunnen spelen voor de vrede in Korea, in Azië en als tegengewicht voor Amerikaanse tendensen tot hegemonie en machtspolitiek staat buiten kijf.

Vier kansen

Drie mogelijkheden om te zorgen voor een verdere verbetering van de relatie zijn het Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP), de Olympische Spelen van 2020 en de Winterspelen van 2022 en het staatsbezoek dat Xi op invitatie van Abe aan Japan zal brengen in het komende voorjaar. De vierde kans was de 8e top van China, Japan en Zuid-Korea van afgelopen week.

De volledige Engelse tekst van de gezamenlijke verklaring van China, Japan en Zuid-Korea als resultaat van hun 8e drielandentop vind je hier.
De volledige Engelse tekst van de enthousiaste toespraak gehouden door de Chinese premier Li Keqiang vind je hier.

Xinhua, The Diplomat, Japan Times, South China Morning Post, Reuters, Wikipedia