Xi Jinping neemt in de Kazachse stad Almaty gedurende een paar dagen deel aan de tweede top tussen Centraal-Azië en China. We vatten enkele artikels uit de Chinese pers samen waarom deze samenwerking zo belangrijk is.
Sinds de Chinese president Xi Jinping in 2023 de eerste topontmoeting tussen China en Centraal-Azië in de oude Chinese stad Xi’an organiseerde, is het strategisch belang van Centraal-Azië sterk toegenomen waarbij de vijf landen Kazachstan, Kirgizië, Tadzjikistan, Turkmenistan en Oezbekistan een steeds belangrijkere rol spelen in het veranderende geopolitieke en economische landschap van Eurazië. Midden dit veranderende landschap is China naar voren gekomen als de betrouwbare partner van de regio en dit door een netwerk van connectiviteit, veiligheidssamenwerking en strategische dialoog op te bouwen dat de ontwikkeling van Eurazië bevordert.
Integratie in Eurazië
De opkomst van Centraal-Azië is zowel te danken aan de geografische ligging als aan de natuurlijke hulpbronnen. De regio, die zich uitstrekt over de routes tussen Oost-Azië, het Midden-Oosten en Europa speelt een centrale rol in het vergemakkelijken van transcontinentale handel. Het is ook rijk aan energie, mineralen en onbenut marktpotentieel. Daarnaast is het een cruciale corridor voor het door China voorgestelde Belt and Road Initiative. Sinds de lancering ervan in 2013 is Centraal-Azië een belangrijke partner in het initiatief. Er zijn nieuwe snelwegen, spoorwegen, pijpleidingen, logistieke centra en douanecorridors aangelegd of uitgebreid om de westelijke provincies van China via Centraal-Azië met Europa te verbinden. De goederentrein tussen China en Europa- een belangrijk symbool van het initiatief- rijdt door steden als Almaty en Tasjkent en vormt deze om tot opkomende transitknooppunten. Deze infrastructuurprojecten hebben niet enkel tot doel goederen te vervoeren. Met verbeterde toegangshavens zoals Khorgos en moderne spoorverbindingen zoals de spoorlijn tussen China, Kirgizië en Oezbekistan, die momenteel in ontwikkeling is, wordt de regio een cruciale verkeersader voor de trans-Euraziatische handel. Voor China helpt dit om de afhankelijkheid van maritieme routes te verminderen en de toegang tot belangrijke markten te diversifiëren. Voor Centraal-Azië opent het de deur naar wereldwijde handel en investeringen. .
Volgens douane statistieken is de handel van China met de vijf Centraal-Aziatische landen gestegen van 312 miljard yuan in 2013 tot 674 miljard yuan in 2024, een stijging van 116 %. Het gemiddelde jaarlijkse groeipercentage bedroeg 7,3 %, wat 2,3 procentpunten hoger was dan het gemiddelde jaarlijkse groeipercentage van de Chinese handel De cumulatieve Chinese investeringen in de regio bedragen meer dan 30 miljard $ en China is nu de belangrijkste handelspartner en investeerder van Centraal-Azië. De opkomende sector van elektrische voertuigen is een hoogtepunt geworden in de economische en handelsbetrekkingen van China met de Centraal-Aziatische landen. EV’s van Chinese merken winnen snel aan populariteit op hun markten.
China werkt qua landbouw actief met Centraal-Azië samen en steeds meer groene en hoogwaardige landbouwproducten uit de regio komen op de Chinese markt. In de eerste vijf maanden importeerde China voor 4,36 miljard yuan aan landbouwproducten uit de vijf Centraal-Aziatische landen, een stijging van 26,9 % op jaarbasis. De invoer van lijnzaad uit Kazachstan steeg met 202,1 %, rozijnen uit Oezbekistan met 153,7 % en honing uit Kirgizië met maar liefst 10,9 keer, volgens douanecijfers. .
Ondertussen zijn dankzij de ontwikkeling van een hoogwaardig connectiviteitsnetwerk de omliggende landtransportroutes voortdurend geoptimaliseerd. Het aandeel van het wegtransport in de totale handel van China met de vijf Centraal-Aziatische landen steeg van 19,9 % in 2020 tot 51,8 % in 2024. In de eerste vijf maanden bedroeg de Chinese handel met de vijf landen via het wegvervoer 143 miljard yuan, een stijging van 10,9 % op jaarbasis, waarbij het aandeel boven de 50 % bleef.
Partners
Veiligheid is een ander gebied waarop de samenwerking aanzienlijk is toegenomen. China en de Centraal-Aziatische landen delen hun bezorgdheid over grensoverschrijdend terrorisme, extremisme en georganiseerde misdaad. Gezamenlijke oefeningen, inlichtingencoördinatie en samenwerking op het gebied van wetshandhaving zijn nu vaste onderdelen van het regionale landschap. Via platforms zoals de Shanghai Cooperation Organization heeft China bijgedragen aan de totstandkoming van een multilateraal kader voor regionale stabiliteit dat nauw aansluit bij zijn beginsel van niet-inmenging en tegelijkertijd de gezamenlijke belangen op het gebied van vrede en orde bevordert.
Onderwijs en culturele uitwisselingen worden nieuwe pijlers van de betrekkingen. Duizenden Centraal-Aziatische studenten studeren nu aan Chinese universiteiten, velen met een volledige beurs. Academische samenwerking, waaronder Chinese taalprogramma’s en beroepsopleidingen, breidt zich uit in de hele regio. Dergelijke inspanningen zijn weliswaar minder zichtbaar dan wegen of pijpleidingen maar zijn van cruciaal belang voor het kweken van langdurig vertrouwen en wederzijds begrip tussen generaties.
Als eerste land dat in 2014 een memorandum van overeenstemming met China ondertekende over de Zijderoute-economische gordel, is Tadzjikistan de thuisbasis van de eerste Luban-werkplaats in Centraal-Azië, een Chinees beroepsopleidingscentrum dat al meer dan 1500 studenten praktische vaardigheden heeft bijgebracht op het gebied van engineering, architectuur, waterbeheer en milieubescherming. Daarmee wordt talent klaargestoomd voor de toekomstige ontwikkeling van het land. In een wereld die vaak wordt gekenmerkt door versnippering en rivaliteit, biedt de voortdurende versterking van de banden tussen China en Centraal-Azië een ander verhaal – een verhaal waarin geografie een brug vormt in plaats van een barrière, en waarin samenwerking, niet concurrentie, de toekomst bepaalt.
Toerisme
Onlangs werd de eerste culturele toeristische trein tussen China en Centraal-Azië in gebruik genomen die rijdt van Xi’an (Shaanxi) naar Almaty in Kazachstan. De toeristische samenwerking tussen China en Centraal-Azië kreegeen opmerkelijke impuls, niettegenbstaande de wereldwijde toeristische sector nog steeds te maken heeft met onzekerheden, waaronder protectionisme en geopolitieke conflicten. China heeft wederzijdse visumvrijstellingen ingesteld met Kazachstan en Oezbekistan, terwijl Chinese steden als Peking, Xi’an, Chengdu en Urumqi rechtstreekse vluchten naar Centraal-Azië hebben gelanceerd. Xi’an heeft zelfs luchtvaartroutes geopend naar zeven steden in de vijf Centraal-Aziatische landen.
Door systematische beleidscoördinatie, uitgebreide connectiviteit en brede industriële integratie smeden China en Centraal-Azië een nieuw paradigma voor toeristische uitwisselingen en samenwerking. De eerste topontmoeting tussen China en Centraal-Azië vond plaats in 2023 en de lancering van speciale treindiensten voor cultureel toerisme in Centraal-Azië was een van de belangrijkste resultaten van de topontmoeting. Voor de toekomst vereist de samenwerking op het gebied van toerisme tussen China en Centraal-Azië inspanningen op drie vlakken. Ten eerste moet een reeks kenmerkende projecten worden opgezet. Door gebruik te maken van de unieke sterke punten en kenmerken van verschillende landen en plaatsen en in te spelen op de ontwikkelingsbehoeften van lokale overheden en zustersteden, kunnen China en Centraal-Azië gezamenlijk vlaggenschipprojecten ontwikkelen met een aanzienlijk demonstratie- en spillovereffect. Ten tweede moet de interne motor van de ontwikkeling worden aangewakkerd. Beide partijen moeten de vervoersverbindingen verder verbeteren en toeristische diensten, waaronder visa en rechtstreekse vluchten, vergemakkelijken.. Beide partijen moeten consensus bereiken over normen voor toeristische dienstverlening en toeristische samenwerking bevorderen door grensoverschrijdende toeristische samenwerkingszones en proefgebieden voor grensoverschrijdend toerisme op te zetten. China en Centraal-Azië moeten gezamenlijk toeristische routes ontwikkelen en meer cultureel onderscheidende grensoverschrijdende toeristische treinen lanceren door het culturele erfgoed van de Zijderoute te integreren met natuurlijke landschappen, spoorlijnen en grensoverschrijdende autoroutes. Ten derde moet de zichtbaarheid van de resultaten van de samenwerking omgezet in concrete, tastbare ervaringen voor de bevolking. Beide partijen moeten een sterke merkidentiteit voor de ‘Culturele Zijderoute’ opbouwen en de publieke participatie in en tevredenheid over het programma ‘Culturele en toeristische hoofdstad
Bronnen: Global Times, Peoples Daily
