Miel Dullaert (Opinie)
In het Westen wordt communisme snel afgedaan als achterhaald. Maar wie zijn blik op het Mondiale Zuiden richt, ziet een meer genuanceerd verhaal.
Terwijl Europa zucht onder conservatief nationalisme en militaire drift, ziet de kaart van Azië er anders uit. In China, Laos, Vietnam en Nepal zijn communistische partijen aan de macht. In India besturen marxisten al decennia lang deelstaten als West-Bengalen en Kerala met respectievelijk 90 en 30 miljoen inwoners.
Ook Sri Lanka zette recent een grote stap: in 2024 werd Anura Kumara Dissanayaka, een uitgesproken marxistische kandidaat, verkozen tot president. Samen spreken we dan over honderden miljoenen mensen die vandaag in landen met linkse of socialistische regeringen leven.
En dat gaat verder dan ideologie alleen: het zijn landen die inzetten op technologie, industrie en sociale ontwikkeling — met China als onbetwist voortrekker.
Technologisch leiderschap
China wordt vandaag niet alleen geassocieerd met snelle economische groei, maar ook met technologische innovatie. Het land is wereldleider in batterijtechnologie, elektrische mobiliteit en robotica. Van hogesnelheidstreinen tot elektrische vrachtwagens en zelfs luchttaxi’s: de Chinese maakindustrie is in volle bloei.
De motor achter deze ontwikkeling is het socialisme met Chinese kenmerken. Die formule — ooit gelanceerd door Deng Xiaoping — combineert marktelementen met politieke sturing en lange termijnplanning. Het doel: technologische en economische ontwikkeling inzetten voor sociale vooruitgang.
En dat lukt. China telt intussen meer elektrische voertuigen dan de rest van de wereld samen. Zo’n 98 procent van alle elektrische bussen rijdt in China. En hun batterijtechnologie verovert nu ook Europa, via gigafabrieken en joint ventures met autobouwers.
De bevolking plukt daar volop de vruchten van. China, dat tachtig jaar geleden een van de armste landen was ter wereld, heeft sinds enkele jaren de extreme armoede volledig uitgeroeid.
Artificiële Intelligentie
Artificiële Intelligentie wordt vaak beschouwd als het paradepaardje van Silicon Valley. Maar die dominantie wankelt. In China ontwikkelde het bedrijf DeepSeek een AI-systeem dat met amper 5,5 miljoen dollar gebouwd werd — tegenover honderden miljarden in overheidssteun van de VS voor bedrijven als OpenAI.
Volgens de Sri Lankaanse denker Indrajit Samarajiva toont dit de kracht van het Chinese model: efficiëntie, focus en sociale relevantie boven winstbejag. In zijn woorden: ‘In China hoeft AI geen speculatie-instrument te zijn, maar is het een tool ten dienste van de gemeenschap’.
Daar wringt het schoentje bij het kapitalisme, zegt Samarajiva. Een goed, goedkoop product is daar geen zegen, maar een bedreiging. Want het drukt de winsten van aandeelhouders. En laten die nu net aan het roer staan van het hele systeem.
De markt als middel, niet als doel
Het idee dat markteconomie en kapitalisme noodzakelijk samenhangen, is hardnekkig maar fout. Deng Xiaoping zei al in de jaren 80 dat markten best kunnen bestaan binnen het socialisme. Het gaat erom voor wie de economie werkt. Voor aandeelhouders of voor de bevolking? Ook Jiang Zemin, president in de jaren 90, benadrukte dat markten slechts een instrument zijn. De essentie van het verschil zit niet in het systeem, maar in het doel: groei voor enkelen of ontwikkeling voor velen.
Vandaag zie je dat terug in hoe China AI, batterijtechnologie en duurzame mobiliteit inzet voor maatschappelijke doelen. En hoe het land kapitaal aanwendt om sociale noden te beantwoorden, niet om speculatieve luchtbellen te voeden.
Robotisering en R&D als prioriteit
China installeerde vorig jaar meer dan de helft van alle nieuwe industriële robots wereldwijd. De meeste techfabrieken zijn er volledig geautomatiseerd. En daar stopt het niet: bedrijven als CATL (autobatterijen) en BYD (elektrische auto’s) investeren massaal in onderzoek en ontwikkeling. Alleen al bij BYD werken meer dan 100.000 ingenieurs aan innovatie.
De robotisering is geen doel op zich, maar een middel om productie te versnellen en kosten te drukken — en tegelijk de energietransitie waar te maken. Want ook daar is China wereldleider: met hernieuwbare energie, batterijopslag en elektrische voertuigen.
Dat is geen toeval, maar strategie. China weet dat het weinig eigen olie en gas heeft, en anticipeert daar al jaren op met lange termijninvesteringen en planning.
Oude wijsheid, nieuwe technologie
Het Chinese model is niet enkel gebaseerd op marxisme. Het vindt ook inspiratie in eeuwenoude filosofie. Denk aan Confucius, die al in de vijfde eeuw voor Christus pleitte voor rechtvaardig leiderschap, maatschappelijke verantwoordelijkheid en collectief welzijn.
Die filosofische grondslag zorgt mee voor de brede maatschappelijke steun voor de communistische partij. En het verklaart waarom China inzet op stabiliteit, onderwijs, infrastructuur en gezondheidszorg, in plaats van louter winstmaximalisatie.
Argwaan vanuit het Westen
Die aanpak wekt wrevel in Washington. Onder Trump werd China openlijk uitgeroepen tot vijand nummer één. Ministers als Marco Rubio (BZ) en Peter Hegseth (defensie) zien het land als een bedreiging voor de westerse dominantie.
Maar wat hen eigenlijk stoort, is dat China een alternatief toont. Een systeem dat niet stoelt op bezuinigingen, oorlogen en aandeelhouderslogica, maar op planning, samenwerking en nationale ontwikkeling.
Het Westen reageert met forse militaire uitgaven, NAVO-uitbreiding en confrontatiepolitiek. China reageert met batterijen, treinen, AI en samenwerking via BRICS+.
Trump blijft fossiele brandstoffen verdedigen, terwijl China nu meer hernieuwbare energie heeft geïnstalleerd dan alle G7-landen samen. Het aandeel steenkool daalde er in twintig jaar van 80 naar 50 procent.
Wie kiest voor vrede, socialisme en mondiale samenwerking, moet de nieuwe Koude Oorlog en de militaire omsingeling van China veroordelen. Beijing zet daar een andere visie tegenover: geen overheersing, maar multilaterale samenwerking, met focus op energietransitie, economische ontwikkeling, handel en uitwisseling.
Een ander pad is mogelijk
Het communisme mag dan in Europa en de VS een stoffig imago hebben, wereldwijd is het nog helemaal niet dood en begraven. In het Zuiden groeit een generatie die niet meer klakkeloos het westerse model overneemt. De landen daar kijken naar China, Vietnam, India en Sri Lanka en zien er alternatieven rijpen.
Dat belet niet dat we blind moeten zijn voor grote problemen in een land van 1,4 miljard inwoners dat twee generaties geleden uit de onderontwikkeling is gekomen. China blijft een land met grote uitdagingen, maar die moeten de Chinezen zelf oplossen – de oplossingen zullen niet komen van westerse mogendheden met een imperialistische agenda.
China bewijst dat socialisme geen rem hoeft te zijn op innovatie. Integendeel. Door kapitaal te sturen naar maatschappelijk relevante doelen — in plaats van naar speculatieve bubbels of snelle winstmogelijkheden — bouwt het aan een toekomstgerichte economie.
Het Westen doet er goed aan om de rest van de wereld minder de les te lezen en goed te kijken naar wat er elders werkelijk aan het gebeuren is. En misschien, wie weet, kan er nog iets van opgestoken worden.
Dit is een ingekorte en bewerkte versie van een artikel dat eerder op de blog van Miel Dullaert verscheen. ChinaSquare neemt het over van De Wereld Morgen
Bronnen:
– Waarom doet de Chinese economie het zo goed en waarom is dat een goede zaak?
– Come il comunismo sta surclassando il capitalismo
– China blijft ’s werelds belangrijkste batterijproducent
– Europese robots moeten weer de weg bereiden
– The East is Still Red, Chinese socialism in the 21st century
– The Epicenter of World Modernization
– Veerle De Vos, Fernand Verbiest en de ontdekking van China, Uitgeverij Pelckmans, 2023
*Miel Dullaert is een voormalig redacteur en politicus voor de Kommunistische Partij van België. Tegenwoordig publiceert hij als onafhankelijk journlist in linkse media zoals DeWereldMorgen, en in zijn eigen blog (zie boven).
**De standpunten in opiniestukken zijn niet noodzakelijk identiek aan de redactionele lijn van ChinaSquare. De verantwoordelijkheid voor de inhoud ligt bij de auteur.
——————————————————————————————————-
De disclaimer over opiniestukken geldt overigens ook voor de inhoud van de onderstaande video die wij als illustratie van het thema meegeven
