Dit jaar herdenkt een groot aantal landen die ooit bondgenoten waren in de Tweede Wereldoorlog de nederlaag van het nazisme, het fascisme en het Japanse imperalisme op een bijzondere manier. Zij vieren het einde van de wereldoorlog elk jaar, maar bij deze 80e verjaardag van de overwinning in Europa en Azië lijken de verbanden met de huidige actualiteit duidelijker zichtbaar.
Bijzondere aandacht gaat naar de vieringen in de Aziatische landen Noord- en Zuid-Korea, Vietnam en China. Rusland, dat zowel tot Europa als tot Azië behoort, kwam al eerder voor het voetlicht tijdens de herdenking van de nederlaag van Nazi-Duitsland in mei. Opvallend zijn de gezamenlijke vieringen in Noord-Korea, Vietnam en China. De leiders van deze staten wonen elkaars militaire parades en feestelijkheden bij, waarbij ze ook Rusland en vele landen uit het Mondiale Zuiden betrekken. China heeft ervoor gezorgd dat de deelnemers aan de top van de Shanghai Cooperation Organisation (SCO) naadloos van Tianjin naar Beijing konden reizen.
Een waaier van evenementen voor de 80e verjaardag in China
In China maakte men vanaf juni een waaier aan evenementen bekend. Natuurlijk krijgt de grote militaire parade op 3 september, die ruim van tevoren werd aangekondigd, veel aandacht. Verder omvat het programma een ceremonie voor de 88e verjaardag van het begin van de Chinese verzetsstrijd tegen de Japanse agressie, thematentoonstellingen, symposia met Chinese burgers uit Hongkong, Macau en Taiwan, evenals Chinezen die in het buitenland wonen of verblijven. Op 25 oktober is er een bijeenkomst gepland ter gelegenheid van de 80e verjaardag van het feit dat de Japanse bezetters ook Taiwan moesten opgeven en dat het eiland terugkeerde naar China. Met een nationale ceremonie op 13 december zal China de 300.000 slachtoffers van de massamoord van Nanjing herdenken. Oorlogsveteranen en nabestaanden van de gesneuvelden en overledenen ontvangen medailles.
Opmerkelijk is verder de documentaire The Sinking of the Lisbon Maru die dit jaar werd uitgebracht. Deze gaat over het tot zinken brengen van een Japans schip door een Amerikaanse onderzeeër voor de kust van China in 1942. Meer dan 800 Britse krijgsgevangenen aan boord, die in Hongkong waren gevangengenomen, kwamen daarbij om het leven. Chinese dorpsbewoners van het nabijgelegen eiland konden 384 anderen uit het water redden. Vervolgens is over deze gebeurtenis de speelfilm Dongji Rescue gemaakt, die men ook in de VS en het VK zal uitbrengen. En daarnaast zijn er nog talloze artikelen en programma’s in Chinese officiële en niet-gouvernementele media.
Uitdaging?
Westerse journalisten beschouwen de prominente uitnodiging van de Russische president Vladimir Poetin en de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un, samen met tal van vooraanstaande gasten uit het Mondiale Zuiden, als een manier om het Westen uit te dagen. Sommigen wijzen op de militaire parade en stellen het tonen van nieuwe, geavanceerde wapens voor als een Chinese dreiging. Anderen interpreteren de viering en de aanwezigheid van zoveel leiders uit niet-westerse landen als een signaal dat China ‘de eerste viool wil spelen in een anti-westers front‘.
Zoals zo vaak nemen westerse commentatoren alleen de Chinese uitingen van vastberadenheid en paraatheid serieus. Over het algemeen doen ze alle initiatieven die Beijing samen met anderen uit het Mondiale Zuiden neemt om te bemiddelen en vrede te stichten af als propaganda of loze kreten. Ze zien er geen graten in om selectief met de waarheid om te gaan. Daarom heeft de onafhankelijke commentator van substack Pekingnology, Zichen Wang, ook een dringend verzoek aan zijn westerse collega’s. ‘Gooi niet langer elk aanbod voor vrede en samenwerking van China in de prullenbak. Respecteer de rode lijnen van China. En leer hoe je ze allebei moet lezen.’
Wist je dat….?
We zetten een aantal feiten op een rij die voor de Chinezen (en hun leiders) erg belangrijk zijn. Zij wijzen er vaak genoeg op en vinden dat er lessen uit moeten worden getrokken, vooral nu de Koude Oorlog opleeft en dreigt uit te monden in een daadwerkelijke hete oorlog, een rampzalig conflict te worden. Kennis en inzicht in de positie van China hierover laat in het Westen te wensen over. De viering van de 80e verjaardag van de overwinning op het fascisme moet een aanleiding zijn om daarbij stil te staan.
De lange oorlog
De Japanse agressie tegen China begon in 1931 met de inval in Mantsjoerije. De oorlog van Japan in en tegen China duurde dus veel langer dan de periode die doorgaans als de Tweede Wereldoorlog wordt aangeduid. In de loop van 14 jaar oorlog (1931-45) telde China meer dan 35 miljoen slachtoffers en ongeveer 20 procent van de bevolking werd vluchteling.
In die periode begingen de bezetters verschillende onuitspreklijke wreedheden. Die krijgen in het Westen nauwelijks aandacht. Wat weten wij bijvoorbeeld over de oprichting van Eenheid 731, een laboratorium voor biologische en chemische experimenten op mensen (voornamelijk Chinezen)? Beseffen wij de impact van de Massamoord van Nanjing of de Bombardementen op Chongqing?
De Sovjet-Unie – Korea – Taiwan
Chinese officiële en guerrillastrijdkrachten, geholpen door de bevolking, vochten hevig met het grote en moderne Japanse leger. Het heldhaftige verzet van het Chinese eenheidsfront van communisten en nationalisten voorkwam dat Japan de Sovjet-Unie in de rug kon aanvallen. Dus was het Rode Leger in staat zich volop te concentreren op de strijd tegen Nazi-Duitsland. Zodra de overwinning van de Sovjets in Europa vaststond bevrijdden zij het Noorden van China (Mantsjoerije). Deze samenwerking tussen enerzijds de beide Chinese legers en anderzijds de Sovjet-Unie bracht Japan fatale slagen toe.
De interventie van de Sovjet-Unie leverde daarna voordelen op voor de Chinese communisten om de overwinning in de burgeroorlog te behalen. De 35 miljoen doden van China en de 27 miljoen slachtoffers die de Sovjet-Unie betreurde, waren het offer dat de beide landen brachten voor hun beslissende bijdrage in de oorlog tegen het fascisme in Eurazië. Ook Koreaanse communisten en nationalisten vochten samen met China tegen Japan. Dit zijn belangrijke en volkomen terechte redenen voor China, Rusland (het grootste land van de toenmalige Sovjet-Unie) en Noord-Korea om samen de 80e verjaardag van de overwinning te vieren.
Vietnam, destijds een kolonie van Frankrijk, en Korea waren bezet door Japan. De Chinese provincie Taiwan was al sinds 1895 onder Japanse bezetting. Pas in 1945, na de Japanse nederlaag, moest Japan het eiland aan China teruggeven. De eilanden in de Zuid-Chinese Zee, waarover nu zoveel geschillen bestaan waren opgenomen in het Akkoord van Potsdam, dat Japan ook verplichtte om al die gebieden die het eerder had veroverd terug te geven.
Tien jaar geleden wees Jenny Clegg erop dat hetgeen was overeengekomen door de geallieerden (waaronder China) tijdens de Tweede Wereldoorlog, de afgelopen jaren op losse schroeven staat. Ook de hereniging van Taiwan met het moederland China, die na de uitvoering ervan in feite werd teruggedraaid. Immers, Chang Kai-Sheck en de zijnen vluchtten naar Taiwan nadat ze verslagen waren in de Chinese burgeroorlog. De marine van de VS verhinderde echter dat het Volksbevrijdingsleger de bevrijding van China kon afmaken door het eiland in te nemen.
De Verenigde Naties
Een essentieel gevolg van de Tweede Wereldoorlog was de oprichting van een wereldwijde diplomatieke en politieke organisatie die zich inzet voor internationale vrede en stabiliteit, de Verenigde Naties. Dat vond plaats op 24 oktober 1945, na de ratificatie van het Handvest van de VN door (onder andere) de Republiek China, Frankrijk, de Sovjet-Unie, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten van Amerika. De officiële regering van de Republiek China was toen nog die van de Kwomintang, die in 1949 zou worden verdreven door het leger van de Communistische Partij die van China een Volksrepubliek maakte.
De uitkomst van de Tweede Wereldoorlog teruggedraaid
aan het einde van de Tweede Wereldoorlog begon in Azië de Koude Oorlog in feite meteen. De Verenigde Staten lieten atoombommen neerkomen op Japan, vooral om de Sovjet-Unie af te schrikken en hun overheersing over Azië te vestigen, in de eerste plaats over Japan. Korea en Vietnam werden opgesplitst ten gevolge van westerse interventies. De Chinese nationalisten verbraken het anti-Japanse eenheidsfront, maar verloren de burgeroorlog tegen de communisten en moesten vluchten naar Taiwan. Dat eiland bleef, dankzij de VS, de facto gescheiden van de rest van China. Na een pauze van decennia hernam de VS de Koude Oorlog.
De samenstelling van de bondgenootschappen was inmiddels veranderd. China en Rusland (het grootste deel van de toenmalige Sovjet-Unie) werden tot tegenstanders en zelfs vijanden bestempeld. Een tekenend voorbeeld was het schandalige feit dat Rusland niet uitgenodigd werd op de herdenkingen, noch van de bevrijding van het concentratiekamp Auschwitz, noch van D-Day. De VS blijft Zuid-Korea aan zich binden en voert een bewust dubbelzinnige politiek rond de zogenaamde kwestie Taiwan. Washington moedigt nu de vernieuwde militarisering van Japan aan. De Verenigde Staten domineeden vanaf het begin de Verenigde Naties. Intussen holt Washington echter de volkerenorganisatie systematisch uit, iets wat overduidelijk is in de sabotage van de internationale solidariteit met Palestina. Ziedaar een aantal van de ontwikkelingen die de vrede in Azië bedreigen.
China weigert zich neer te leggen bij deze herschrijving van de geschiedenis en versterkt zijn vriendschappelijke betrekkingen met Rusland en zijn verdragen met Noord-Korea. Beijing benadrukt dat dit niet gericht is tegen andere landen of blokken, dus noch tegen de VS, noch tegen de EU. Ook enkele Europese leiders hebben de uitnodiging om de 80e verjaardag te vieren aangenomen. China blijft ook aandringen op een herwaardering en hervorming van de Verenigde Naties, en streeft naar de vorming van een multipolaire wereld. De Secretaris-Generaal van de VN, Guterres, was dan ook één van de prominente buitenlandse gasten.
Beijing laat zien welke kansen er zijn door zijn rol in multinationale organisaties zoals BRICS+, het BRI en de SCO. Vreedzame co-existentie en economische samenwerking als alternatief voor blokvorming en conflicten blijven opvallende principes van het internationale beleid van de Volksrepubliek. Dat alles komt op verschillende manieren tot uiting in hoe China en de omliggende landen de viering van de 80e verjaardag van de overwinning op het fascisme vormgegeven hebben. Of zoals Xi Jinping tijdens de militaire parade zei: ‘Vandaag staat de mensheid opnieuw voor de keuze van vrede of oorlog, dialoog of confrontatie.’
Bronnen: Xinhua, CGTN, NPR (VS Radio), AA.com.TR (Turks persbureau), Reuters, The Guardian, The Financial Times, De Standaard, The Morning Star, Friends of Socialist China, alphahistory.com, Wikipedia
——————————————————————————————————–
*De standpunten in opiniestukken zijn niet noodzakelijk identiek aan de redactionele lijn van ChinaSquare.be. De verantwoordelijkheid voor de inhoud ligt bij de auteur.
