Het derde plenum van het vorig jaar verkozen 18de Centrale Comité van de Communistische Partij van China is afgelopen. Vooraf waren diepgaande hervormingen aangekondigd om de ‘toekomstige groei van China’ te kunnen verzekeren. Wat is er volgens het officiële communiqué beslist? We geven hier een samenvatting van de Chinese tekst, gebaseerd op officiële Engelstalige Chinese bronnen. In een volgend artikel bespreken we de eerste reacties en interpretaties.
De algemene doelstelling is de verbetering van het socialisme met Chinese karakteristieken en het doorzetten van de modernisering en verbetering van de bestuurssystemen. Daarbij wordt er rekening mee gehouden dat China zich nog steeds en voor langere tijd in het eerste stadium van het socialisme bevindt.
Meer markt
China gaat de markt een ‘beslissende’ rol laten spelen in de toewijzing van middelen. En de geplande hervormingen moeten tegen 2020 een ‘beslissende’ vooruitgang geboekt hebben.
‘De kernvraag is de verhouding tussen regering en markt juist te bepalen, waarbij de markt een beslissende rol moet kunnen spelen bij de toewijzing van de middelen en de functie van de regering beter vervuld wordt’
‘Zowel openbare als niet-openbare sectoren van de economie zijn belangrijke onderdelen van de socialistische markteconomie en betekenisvolle grondslagen voor economische en sociale ontwikkeling’.
‘China zal blijven vasthouden aan de overheersende rol van de openbare eigendom, aan de leidende rol van de staatseconomie, terwijl het de niet-openbare sector zal aanmoedigen, ondersteunen en begeleiden, om hem op die manier vitaler en creatiever te maken’.
Er zal een open markt opgezet worden met een ordelijke concurrentie. Het moderne marktsysteem moet verbeterd worden, met een betere macrocontrole. Bedrijven moeten onafhankelijk kunnen handelen en eerlijk concurreren, gebruikers vrij kunnen kiezen en goederen moeten vrij verhandeld worden. Er moet een correcte prijszetting komen.
De regeringsfuncties gaan omgevormd worden tot een op de wet gebaseerd en op dienstverlening gericht systeem. Er moet een onpartijdig, efficiënt en gezagvol socialistisch rechtssysteem komen dat de rechten en wettelijke belangen van de burgers garandeert.
De Partij houdt de leiding
Een leidende groep voor ‘allesomvattende diepgaande hervormingen’ moet ‘een masterplan voor hervormingen uittekenen, hervormingen invoeren en coördineren, hervormingen doordrijven en de uitvoering ervan controleren’. Partijcomités op alle niveaus zullen het initiatief moeten nemen van de hervormingen.
Het is cruciaal dat de CPC het land blijft leiden. Daarbij moet de partij vasthouden aan haar basislijn: zowel de oude en starre politiek van de gesloten deur als pogingen om het socialisme op te geven worden verworpen.
‘De Partij moet haar essentiële rol ten volle spelen als leider van het geheel, stuurman van de algemene situatie en coördinator van de inspanningen van iedereen en haar leiderschap en bestuur verbeteren om de hervormingen met succes te kunnen doorvoeren’.
Concrete punten
Er komt een tot één geheel gemaakte grondmarkt in de steden en op het platteland en een duurzaam systeem van sociale zekerheid. De boeren verkrijgen uitgebreidere eigendomsrechten ‘zodat ze evengoed als de stadsbewoners kunnen deelnemen aan de modernisering en de vruchten ervan plukken’. Grootschalige landbouw zal bevorderd worden. De landbouwproductie moet verbeteren en de ontwikkeling van de steden moet het platteland meetrekken. De uitwisseling tussen stad en platteland en de toewijzing van de openbare middelen moeten fairder. ‘De duale structuur van stad en platteland is een belangrijke hindernis voor de veralgemeende ontwikkeling’.
Fiscale- en belastinghervormingen worden verdiept. Er moet een systeem van inkomens en uitgaven komen dat het initiatief van zowel lokale als centrale overheden aanmoedigt. Regeringseenheden moeten via budgetten en belastingen verantwoordelijk zijn voor wat ze uitgeven. De wetgeving en de budgettering moeten transparanter.
Er zullen meer vrijhandelszones opgericht worden. Beperkingen op investeringen worden versoepeld. Nieuwe maatregelen moeten een goede mix van inkomende en uitgaande buitenlandse investeringen aanmoedigen. China zal voorrang geven aan het zoeken van nieuwe comparatieve voordelen.
Een nationaal veiligheidscomité moet ‘ systemen en strategieën voor de nationale veiligheid verbeteren’. Er is ook sprake van ‘de noodzaak om effectief sociale conflicten te voorkomen en op te lossen en de openbare veiligheid te verbeteren’.
Het Chinese leger zal gemoderniseerd worden ‘met Chinese karakteristieken’ en ‘grote inspanningen moeten geleverd worden om hangende conflicten en problemen op te lossen die de ontwikkeling van de landsverdediging en het leger hinderen’.
Het is ‘noodzakelijk een gezond systeem op te bouwen dat in staat is het milieu te beschermen’. De eigendomsrechten op natuurlijke bronnen en het administratief beheer ervan moeten verbeterd worden. Er moet een ‘rode lijn’ getrokken worden voor milieubescherming en wie natuurlijke rijkdommen verbruikt moet daarvoor betalen.
Bronnen: Xinhua, Shanghai Daily
Dit is wat we al lang zagen aankomen. En het versterkt alleen maar de idee dat er alleen een weg vooruit is (resp. achteruit) als je een planeconomie vervangt door een markteconomie. Na 1978 en 1992 (‘socialistische markteconomie’) is dit de belangrijkste stap in het hervormingsproces. De vrije zone van Shanghai wordt het trekpaard van liberalisering, de markt krijgt een ‘beslissende’ rol in de spreiding van de productiefactoren (kapitaal en arbeid), de privésector wordt nog meer aangemoedigd (o.a. voor innovatie), het voormalige staatsmonopolie van de financiële sector wordt opgeheven, regels voor investeringen en overnames in het buitenland en buitenlandse investeringen in China worden soepeler. De staat moet het eerlijk verloop van de concurrentie waarborgen, met andere woorden, de staat gaat zich meer en meer beperken tot het vastleggen en controleren van het wettelijk kader van de markteconomie en het aangeven van de grote strategische oriëntaties.
Tegenover het geweeklaag van links staat de klaaglitanie van rechts dat alles bij het oude blijft, de staatseigendom te machtig is en de prive te weinig mogelijkheden krijgt. De Wall Street Journal lamenteert “On the issue of SOEs, much of the language in the party communique was nearly identical to what leaders said a decade ago, when former President Hu Jintao had just risen to power. Both documents use the word “dominant” to describe the position of state enterprise in China’s economy, while adding that private enterprise would also be encouraged”. En de Financial Time verzucht bijgevolg “For example the pledge to “unswervingly consolidate and develop the state economy” suggests that the role of the SOEs will be protected or even enlarged.” De Asia Times uiteindelijk :
‘For the moment, the public sector accounts for 25% of China’s GDP. Most businesses in China are public/private enterprises already – but with 25% of all private enterprises having state-owned parent companies. Only 1.3% of Chinese workers are private entrepreneurs. Two-thirds of them previously worked in the party-state system. And 20% held a leadership position in their government or local party system. And 20% held a leadership position in their government or local party system.” Toch verschrikkelijk dit communistisch carcan!
Lezer Cottenier beweert dat onder het socialisme geen andere economie toegestaan mag worden dan de planeconomie. Als je de planeconomie vervangt door de markteconomie, zijn nog alleen stappen achteruit mogelijk, schrijft hij. Dat is theoretisch interessant omdat hij daarmee bevestigt dat maar één enkel socialistisch model mogelijk is, dat van de Sovjet-Unie sinds 1930. Iets wat Mao Zedong altijd ontkend heeft. Zou het een detail zijn dat de Sovjet-Unie uiteen gevallen is onder meer omwille van de gebreken van de planeconomie? Tussen ’57 en ’78 heeft China dat model willen overdoen. Met geen al te beste resultaten. De verwerping van de socialistische markteconomie gebeurt bij lezer Cottenier niet vanuit het zoeken naar de beste oplossing voor de concrete problemen, maar vanuit een heilig principe. En dan is het nog maar zeer de vraag of dat principe echt wel heilig is. By the way: China heeft geen markteconomie maar een socialistische markteconomie. Tout à fait autre chose.