China is al jarenlang in conflict met meerdere landen rond de Zuid-Chinese Zee over de rechten op de vele kleine eilanden in die zee. De Filippijnen hebben in hun conflict met China al eens gelijk gekregen van een juridisch panel van het Permanent Hof van Arbitrage in Den Haag. China heeft in Qionghai, op de eilandprovincie Hainan, een museum geopend over de geschiedenis Chinese activiteiten in die regio. Ik bezocht dat museum op 13 januari; waarvan hier een verslag.
Museum van de Zuid-Chinese Zee; foto van de auteur
Conflict
Het geschil over de eilanden (vele niet meer dan rotsen of riffen) in de Zuid-Chinese Zee is een al lang bestaande en complexe kwestie in de Zuidoost-Aziatische regio. Voorheen was het vooral een slapend conflict dat af en toe op papier of in woorden uitgevochten werd. In de jaren 2000 en 2021 ontwikkelde het zich echter tot een echt conflict met aanzienlijke implicaties voor de relatie tussen China en de andere betrokken naties. Dit maritieme geschil betreft territoriale claims en concurrerende belangen in de Zuid-Chinese Zee, een strategisch belangrijke watermassa omringd door verschillende landen, waaronder China, Vietnam, de Filippijnen, Maleisië, Brunei. Het geschil draait voornamelijk om soevereiniteit over verschillende eilanden, riffen, atollen en de rechten om de rijke delfstoffen van de regio te exploiteren. De Filippijnen stelden in 2016 een arbitragepanel binnen het Internationaal Gerechtshof samen dat moest oordelen over een klacht van de Filipijnen volgens de UNCLOS (United Nations Convention of the Law of the Sea) regels. China betwistte de bevoegdheid van UNCLOS en weigerde een expert aan te duiden.
Historie
China is de grootste partij onder de boven genoemde landen. Naast die overmacht baseert China zijn rechten niet zozeer op internationale conventies als UNCLOS zoals de kleinere naties. Waar de laatsten zich baseren op het internationaal recht en internationale afspraken, onderbouwt China zijn claim vooral met de langdurige en intensieve Chinese activiteiten in de Zuid-Chinese Zee. Het Internationale Gerechtshof heeft in 2016 deze historische argumenten echter ter zijde geschoven.
Politiek
Deze problematiek wordt nog verder gecompliceerd door de groeiende politieke bemoeienis van het westerse blok. De Zuid-Chinese Zee is onderdeel van een belangrijke handelsroute (b.v. ook onderdeel van het Belt and Road Initiative (BR)). De groeiende westerse angst over China’s groeiende economische en politieke invloed leidt tot evenredig groeiend aantal maatregelen om die groei zoveel mogelijk te vertragen. Tegen de achtergrond van die strategie is het voor de westerse landen opportuun China’s claim op delen van de Zuid-Chinese Zee actief te bestrijden. Het is dus allang niet meer een puur juridisch, maar ook een politiek conflict.
Museum
In deze context heeft de Chinese regering op Hainan, een eilandprovincie in de Zuid-Chinese Zee, een museum over China’s claim laten bouwen. Het is een groot complex bestaande uit twee gebouwen; een over de geschiedenis van China’s activiteiten in de regio en een over de economisch waarde van het gebied. Wat opvalt is dat het niet overt propagandistisch is opgezet. De hal over de geschiedenis voorziet de bezoeker van feiten gedocumenteerd met oude kronieken en opgravingen. In het vervolg van dit artikel zal ik die feiten in historische volgorde presenteren.
Han
De Han dynastie (206 v. Chr. – 220 n. Chr.) was China’s eerste grote dynastie. In de tweede helft van die dynastie (de Oostelijke Han) is een kroniek Yi Wu Zhi (Kroniek van Rariteiten) gepubliceerd. Daarin staat te lezen: ‘Zhanghai heeft ondiep water en talloze riffen’. ‘Zhanghai’ is de oude Chinese aanduiding van de Zuid-Chinese Zee. Ook in de daarop volgende dynastieke perioden (220 – 589) worden de activiteiten in de Zhanghai uitgebreid beschreven. Ook zijn er kronieken uit de Oostelijke Han en later die beschrijven hoe Chinese lokale bestuurders zich bezig hielden met de handhaving van de orde in de handel in de Zuid-Chinese Zee.
Tang en Song
The exploratie van de diverse eilanden kwam pas goed op gang in de volgende bloeiperiode in de Chinese geschiedenis: de Tang en Song dynastieën (618 – 1276). Uit die periode stamt ook de eerste kroniek over de exploratie van eilanden in de regio, met name Ganquan. De resten van een nederzetting op Ganquan werden in 1974 ontdekt.
Ming en Qing
De geschiedschrijving van Chinese activiteiten in de regio gedurende de laatste periode van bloei, de opeenvolgende Ming en Qing dynastieën (1368 – 1911) is zo uitgebreid en gedetailleerd, dat we niet meer hoeven te spreken van kronieken, maar goed gedocumenteerde ambtelijke stukken. Inmiddels werd ook de huidige Chinese naam voor de zee Nanhai (Zuid Zee) gebruikt.
Republiek
Tijdens de oorlog met Japan werden veel eilanden door de Japanse marine bezet. De Verenigde Staten hielpen China bij de strijd tegen Japan en leende de Chinese marine 8 schepen ter versterking van de verdediging van de Zuid-Chinese Zee. De Caïro Declaration stipuleerde dat, na de tweede wereldoorlog, Mantsjoerije, Taiwan en de Pescadores Eilanden (tussen het Chinese vasteland en Taiwan) zouden worden teruggegeven aan China. De Zuid-Chinese Zee werd ook in deze periode voor het eerst uitgebreid in kaart gebracht (1947). Het bereik van dat onderzoek week niet veel af van het gebied dat China momenteel claimt. Datzelfde gold voor de nationalistische kaart van China.
Commentaar
De internationale discussie over de territoriale rechten in de Zuid-Chinese Zee is in de eerste plaats een juridische kwestie. De historische feiten zoals in dit museum uiteen gezet kunnen niet direct in rechten vertaald worden. Ze vormen echter wel degelijk een basis om vast te stellen welke partij in een conflict de sterkste rechten op een gebied heeft. Daarnaast zijn de rechten op dit gebied, met name de definitie van ‘territoriale wateren’, wereldwijd nog steeds een onderwerp van discussie. Hoewel drie zeemijlen een veel gebruikte maat is, claimen veel landen een groter gebied, gewoonlijk ter bescherming van de eigen economie. De Chinese activiteiten in de Zuid-Chinese Zee hebben een geschiedenis van ruim 2000 jaar. Dat is geen ‘verhaal’, maar een vaststaand feit. De oppositie tegen de Chinese claim dateert eigenlijk van vrij kort geleden en valt min of meer samen met het opkomen van wat nu algemeen bekend staat als China bashing. China wordt steeds meer als een bedreiging beschouwd en het westerse discours over China is nu vrijwel uitsluitend negatief. In die context steunt het westerse blok de oppositie van landen als de Filippijnen, Viet Nam, etc., automatisch; niet om die landen te steunen, maar om China dwars te zitten. De westerse landen gaan zelfs verder dan de Aziatische. Waar de laatsten met China blijven onderhandelen, sturen de westerse landen oorlogsschepen naar het gebied met als enig doel China te tarten. Dit geschiedt op kosten van de westerse belastingbetaler, creëert een onnodige oorlogssfeer en draagt op geen enkele manier bij aan een oplossing van de conflicten. Als de partij met de langste historische rechten in dit gebied is het China’s taak handreikingen aan de andere partijen te doen. Het is in niemands belang het conflict eindeloos voort te laten bestaan. Het westerse blok is echter geen partij en doet er goed aan zich er niet mee te bemoeien.
Bron: eigen ervaring van de auteur
