Rhodium Group en MERICS brengen een rapport uit over de Chinese investeringen in de EU in 2024. Voor het eerst sinds 2016 stijgen die opnieuw. Maar ze zijn nog vijf keer lager dan in dat jaar. Bovendien zijn ze zwaar geconcentreerd in de sector elektrische voertuigen. Politieke factoren spelen een grote rol voor de verdere evolutie.
De Chinese buitenlandse directe investeringen (FDI) in de EU en het VK in 2024 bedroegen 10 miljard euro, een stijging van 47 procent ten opzichte van 2023. Het is de eerste stijging sinds 2016 maar ze vertrekt van een lage basis, liefst vijf keer minder dan in 2016.
De groei van Chinese investeringen in Europa kadert in een langzame heropleving van de Chinese buitenlandse investeringen die wereldwijd zeven opeenvolgende jaren daalden. In 2024 stegen ze naar 52 miljard euro.
Markt en politiek
De scherpe daling van de buitenlandse investeringen na 2016 was deels het gevolg van nieuwe controlemaatregelen maatregelen van de Chinese overheid om kapitaalsvlucht en onrendabele investeringen te beperken. Verder speelde ook Covid-19 een rol. Ze was ook deels het gevolg van de eerste maatregelen in de westerse wereld om Chinese investeerders om ‘veiligheidsredenen’ af te blokken, denk maar aan de Belgische weigering om China State Grid een minderheidsparticipatie te laten nemen in Eandis, het vroegere Fluvius.
De huidige stijging is te verklaren door de sterke concurrentie op de Chinese binnenlandse markt, productie ter plaatse om te ontsnappen aan invoerrechten en diversificatie van leverketens. Verder speelt ook de toegenomen concurrentiekracht van Chinese bedrijven in hoogtechnologische sectoren.
Een negatieve factor blijven de verscherpte regels en voorwaarden om Chinese investeringen in de EU toe te laten.
Dat de toename van de investeringen niet definitief verworven is blijkt uit de scherpe daling van nieuwe projecten die in 2024 aangekondigd werden. In vergelijking met 2023 zijn er 79% minder. In totaal werd in 2024 slechts 3,1 miljard euro aan nieuwe greenfield investeringen voor 2025 beloofd.
Greenfield projecten voor elektrische voertuigen overklassen overnames
Acht jaar na de piek van 2016 zien we voor het eerst een kentering. Die is er zowel bij de fusies en overnames als bij de greenfield projecten. Er waren nooit zoveel greenfield projecten als in 2024. Fusies en overnames daarentegen lopen ver achter op het niveau van het recordjaar 2016.
Greenfield investeringen groeiden voor het derde jaar op rij, met een stijging van 21 % op jaarbasis en bereikten met 5,9 miljard euro het hoogste niveau ooit. Het is voor het tweede jaar op rij de belangrijkste vorm van Chinese investeringen in Europa. Maar 83% van de projecten, zeven van de tien grootste projecten hadden betrekking op elektrische voertuigen of hun batterijen.
Fusies en overnames bedroegen 4,1 miljard euro, meer dan een verdubbeling. Ze keerden na het absolute dieptepunt van 2023 terug tot het niveau van 2022, maar dat ligt ver onder de piek van 2016 toen Chinezen veel Europese bedrijven opkochten.. Er waren er een drietal grote: Tencent nam een Pools videogame bedrijf over, Haier het Nederlandse Carrier en AAC Acoustics het Belgische akoestische bedrijf PSS.
Hongarije topbestemming
64% van de Chinese buitenlandse investeringen ging naar opkomende markten. Van de Chinese FDI in ontwikkelde landen trok Europa 53,2 % aan. Het aandeel van de EU en het VK in de totale Chinese FDI steeg tot 19,1 procent, de eerste significante stijging sinds 2018. Naar de VS ging minder dan 4 procent.
Duitsland, Frankrijk en het VK, die in totaal de meeste Chinese investeringen binnen Europa hebben, verliezen terrein, hun gecombineerde aandeel voor het jaar 2024 zakte tot 20 procent, tegenover een gemiddelde van 52 procent over de periode 2019-2023. Hun vermindert aandeel weerspiegelt zowel de veranderende investeringsvoorkeur als een aanzienlijke daling van de totale investeringen over die periode.
Hongarije was voor de tweede keer de belangrijkste bestemming voor Chinese investeringen. Met kapitaalsintensieve greenfield projecten was het goed voor 31 procent van alle Chinese buitenlandse directe investeringen in Europa. Met drie batterijfabrieken en een fabriek voor elektrische auto’s haalde het in 2024 vier van de tien grootste Chinese greenfield projecten in de EU binnen. CATL en Vision AESC bouwden er batterijfabrieken en BYD een fabriek voor elektrische auto’s.
Buiten Hongarije waren de grootste projecten de Gotion batterijfabriek in Duitsland en een Volvofabriek in Slovakije.
Hoe komt het dat de Chinese investeringen momenteel naar Hongarije en in mindere mate naar Slovakije en Spanje gaan? Chinese firma’s krijgen er niet meer subsidies dan in andere landen. Het lijkt een combinatie van verschillende factoren. Loon- en energiekosten spelen een rol. Niet alle landen zijn even veeleisend voor lokale toegevoegde waarde en technologietransfers. En sommige Europese landen stellen zich bij een stemming over China binnen de EU (bijvoorbeeld over invoerheffingen op elektrische voertuigen) positiever op tegenover China dan anderen.
Sterke investeerders, autosector domineert
Vergeleken met de vijf voorgaande jaren waren de Chinese investeringen in 2024 erg geconcentreerd. Vijf bedrijven – CATL, Tencent, Geely, Envision en Gotion—, waaronder vier batterijfabrikanten, tekenden voor meer dan de helft van de investeringen, CATL alleen al voor 16%. Dit illustreert een trend: minder Chinese investeerders wagen zich in Europa, maar wie komt doet het meteen op grotere schaal;. Een interessante neventrend is dat de eerste toeleveranciers (van bijvoorbeeld batterij-onderdelen) beginnen de fabrikanten te volgen naar Europa.
Handel belangrijker dan investeringen.
Alles bijeen blijven de Chinese investeringen in Europa beperkt. Hoewel China zich ontwikkelt tot de grootste investeerder in bepaalde landen zoals Hongarije, lopen elders de EU-landen, de VS en Zuid-Korea voorop als investeerders. Chinese investeringen blijven klein in vergelijking met de totale buitenlandse directe investeringen in Europa en met de buitenlandse directe investeringen van Europa in China. Ook de handel tussen de EU en China blijft veel omvangrijker dan de onderlinge investeringen.
Matige vooruitzichten
Een verdere stijging van de Chinese investeringen is mogelijk in 2025, maar er zijn vraagtekens bij de vooruitzichten op halflange termijn. Een paar grote fusies en overnames in 2025 kunnen het jaar goed maken, en de directe buitenlandse investeringen in greenfield projecten kunnen met de bouw van twee fabrieken voor elektrische voertuigen ongeveer stabiel blijven.
Maar investeringen in de elektrische voertuigen en batterijen worden minder aanlokkelijk doordat de vraag naar elektrische auto’s in Europa vertraagt en de voorwaarden voor de bouw van nieuwe Chinese fabrieken in Europa steeds strenger worden.
De nieuw aangekondigde greenfield investeringen zijn al gedaald in 2024. Drie grote projecten voor batterijen (twee van Svolt in Duitsland en één voor batterij-onderdelen door Nuolt in België) zijn geschrapt en een anodefabriek van Putailai is geblokkeerd door de Zweedse overheid .
En er staat niet direct andere bedrijfssector klaar om dalende investeringen in elektrische voertuigen en batterijen te compenseren.
Naast de automobielsector investeerden Chinese bedrijven in 2024 voor 1,5 miljard euro of 15% van het totaal in ontspanning, media en onderwijs. In gebruiksgoederen en de dienstensector werd samen 1 miljard euro geïnvesteerd. Het ging telkens om enkele eenmalige grote transacties.
Een bedrijfssector die mogelijks aanzienlijke greenfield investeringen kan aantrekken is informatica en telecommunicatietechnologie. Zo bouwt Okmetic in Finland een silicium wafer fabriek. Groene energie is een andere sector met veel mogelijkheden. In 2024 werd een belangrijk project van Envision voor groene waterstofproductie gelanceerd in Spanje. Voor buitenlandse investeringen in deze sectoren is de houding van de Europese overheden echter van cruciaal belang.
Onvoldoende lokale toegevoegde waarde?
Men zou verwachten dat de Europeanen blij zouden zijn met de gecreëerde banen en de transfer van technologie via de Chinese greenfield projecten. Maar in Brussel en sommige Europese hoofdsteden klinkt de bezorgdheid dat de Chinese fabrieken louter montageateliers zonder veel toegevoegde waarde zullen zijn om de handelsbarrières te omzeilen.
Dit is louter speculatie want de belangrijkste Chinese projecten zijn nog in opbouw of kort geleden opgestart. In die eerste fase is in de algemene regel de lokale toegevoegde waarde relatief klein (weinig gespecialiseerd personeel, weinig geschikte lokale toeleveranciers) maar ze verhoogt stelselmatig. Deze tendens kan men nu al zien bij BYD in Hongarije en CATL in Duitsland.
EU remt Chinese investeringen af
In 2019 werd tussen China en de EU een verdrag ter bevordering van wederzijdse investeringen afgesloten, maar de EU heeft geweigerd dit te ratificeren en sindsdien eerder nieuwe obstakels opgeworpen.
Een remmende factor op Chinese investeringen zijn de nieuwe Europese regels die vereisen dat Chinese investeringen gescreend worden op veiligheidsrisico’s voor kritische infrastructuur, verstoring van leverketens en technologielekken. Dit proces is weinig transparant. Maar al in 2023 haakten door de screening twee Chinese investeerders af en werd één transactie verboden.
Verscherpte Europese regels voor Chinese met het internet verbonden toestellen (voertuigen, windmolens, zonnepanelen, medische apparatuur…) kunnen Chinese investeringen in de Europese groene transitie serieus afremmen.
Begin 2025 hadden 24 van de 27 EU-landen lokale wetgeving om Chinese investeringen te screenen en in de drie andere is ze in voorbereiding.
In januari 2024 stelde de EU-commissie strengere regels voor die nog steeds besproken worden; die bevatten ook eisen voor een minimum aan lokale toegevoegde waarde en technologietransfer en voorzien dat de commissie landen die niet streng genoeg zijn kan overrulen; het Europese parlement wil nog verder gaan dan de Commissie, maar de Europese Raad (met de verschillende regeringsleiders) staat op de rem.
Nog een primeur is het lanceren van een EU-onderzoek naar eventueel ongeoorloofde subsidies die BYD van Hongarije zou gekregen hebben om daar een autofabriek te bouwen.
Het rapport stelt dat de Chinese investeringen in Europa sterk zullen beïnvloed worden door de politiek van de EU en China.
De EU kan maatregelen nemen die Chinese bedrijven aanmoedigen om meer toegevoegde waarde in de EU te scheppen. Maar indien die maatregelen als dwang ervaren worden dan zullen ze Chinese investeerders doen uitwijken naar andere oorden van waaruit de Europese markt kan bediend worden, denk aan Turkije of Marokko.
Indien de Chinese overheid vindt dat de EU te beperkende maatregelen neemt tegen Chinese investeringen dan kan zij ook maatregelen nemen om voor Europa gunstige investeringen af te remmen en alles in te zetten op uitvoer.
Bron: Rhodium Group en Merics rapport: ‘Chinese investment rebounds despite growing frictions – Chinese FDI in Europe: 2024 Update’ . Volledig rapport hier
