De chip war is een onderdeel van de nieuwe koude oorlog die de VS tegen China heeft ontketend en waarvoor Washington bondgenoten blijft werven, het is niet moeilijk dat vast te stellen. De afloop is echter juist verre van zeker.
Hot in de media
Op 5 februari kwam de Financial Times met het artikel China on cusp of next-generation chip production despite US curbs. Volgens de prestigieuze beurskrant staat China dus ‘op het punt om chips van de nieuwste generatie te produceren’ ondanks de maatregelen van de VS om de technologische ontwikkeling van de Volksrepubliek te belemmeren.
Ook de AsiaTimes had het over de Amerikaanse pogingen om de technologische opkomst van China (en andere Aziatische landen) te stoppen in een stuk over hoe de presidentskandidaten in hun campagnes voor de dramatische verkiezingen van november dit jaar elkaar proberen te overtroeven in anti-Chinese propaganda en beloften. Volgens de AsiaTimes ziet Washington vooral een economische concurrent in Beijing. China zou immers nog lang niet in staat zijn de meest geavanceerde chips te vervaardigen, maar wel al een behoorlijke hoeveelheid veelgevraagde halfgeleiders. De Amerikanen wordt vrees aangepraat dat de Chinezen ‘met hun goedkope chips de markt zullen overspoelen’.
Nieuwe producten, oude machines
De technologiespecialist van de Financial Times Qianer Liu uit Hong Kong weet echter dat de grootste chipmaker van China, SMIC, nieuwe halfgeleiderproductielijnen heeft opgezet in Shanghai, om chips die zijn ontworpen door technologiegigant Huawei in massaproductie te nemen. Experts hebben haar toevertrouwd dat SMIC hiervoor Amerikaanse en Nederlandse apparaten, onder andere van de Nederlandse fabrikant ASML, wil gaan gebruiken, die het Chinese bedrijf al had gekocht voordat Joe Biden met aangescherpte exportbeperkingen voor geavanceerde chipapparatuur kwam. SMIC wil met die machines geminiaturiseerde 5-nanometerchips produceren. Op die manier kan China zich tot op zekere hoogte verweren tegen het beleid van Washington om bondgenoten zoals Nederland, Zuid-Korea, Japan en de separatistische leiders van de provincie Taiwan te dwingen mee de toegang van vasteland China tot de nieuwste chipprogramma’s te ontzeggen. Dat gaat heel ver: de Nederlandse overheid heeft onlangs een exportvergunning ingetrokken voor enkele van de meest geavanceerde machines, waardoor ASML niet meer aan China kan verkopen. Men kan zich afvragen waarom er in Nederland en in West-Europa nauwelijks protest komt als overheden onder Amerikaanse druk alle regels van een faire handel en concurrentie overtreden door een dergelijke agressie te plegen tegen Chinese ondernemingen.
Chinese successen en achterstand
De productielijn in Shanghai waar de journaliste van de Financial Times het over heeft zal Kirin-chips maken die ontworpen zijn bij Huawei. Hiermee zal het Chinese bedrijf nieuwe versies van zijn meest geavanceerde en bestverkochte smartphones en zijn datacenters voorzien. Als de productie succesvol genoeg wordt bevonden voor smartphones, zal Huawei’s krachtigste processor op het gebied van kunstmatige intelligentie, de Ascend 920, ook op 5nm worden geproduceerd door SMIC. Huawei had velen al eerder verrast met zijn ‘sprong voorwaarts’ bij de lancering van de Mate 60 Pro premium smartphone. Die is voorzien van een 7nm processor. Met dit juweeltje heeft Huawei zijn verkoop in China in het vierde kwartaal van 2023 met bijna 50 procent verhoogd: het bleek een grote hit bij de consumenten.
Toch lopen de 5nm-chips nog steeds een generatie achter op de huidige top van de halfgeleiders, de 3 nm-chips. Bovendien hebben bijkomende productiekosten ervoor gezorgd dat SMIC 40 tot 50 procent meer in rekening moest brengen voor producten van zijn 5nm- en 7nm-fabricageknooppunten dan het Taiwanese TSMC zijn klanten moet aanrekenen voor dezelfde geavanceerde producten. SMIC maakt er daar vooralsnog veel minder van. Het voorzichtige beleid zou volgens experts een teken zijn dat het bedrijf, net als Huawei, hun overheid nog moet overtuigen om via deze weg de westerse aanvallen op de technologische ontwikkeling van China af te slaan.
Specialisten
In het online magazine China Academy merken Chinese technologie-experts op dat ‘hiaten in de kennis vaak leiden tot gepolariseerde opvattingen’. Volgens hen blijven leken op het gebied van technologie ofwel blind optimistisch over China’s vermogen om de ‘chip’-uitdaging te overwinnen, óf ze geven uiting aan overdreven pessimisme. In het opiniestuk 2024: How Does China Overcome the US’ Chip Sanctions? proberen de auteurs van het wetenschappelijk magazine de valkuilen aan de uitersten van de publieke opinie te vermijden. Vanwege de zeer technisch-gespecialiseerde inhoud hebben wij het stuk op De Leestafel gelegd. Om dezelfde reden doen wij dat ook met een analyse uit het Indiase marxistische magazine People’s Democracy: ‘Chip Wars: Breaking the Siege’. Lezers die voldoende technisch onderlegd zijn zullen ongetwijfeld de beschrijvingen van de verschillende nieuwe ontwikkelingen in de sector van de halfgeleiders in China met elkaar kunnen vergelijken. In tegensteling tot China Academy kiest People’s Democracy echter resoluut voor de optimistische visie. Dat valt ook af te leiden uit de titel die stelt dat China bezig is (de Amerikaanse) belegering in de chip war te breken.
Socialistisch vertrouwen
Dat de journalisten van People’s Democracy overtuigd zijn van de mogelijkheden voor de Volksrepubliek om op dit front een overwinning te behalen staven ze vooral met economische en politieke argumenten. Wij wagen het erop die samengevat aan onze lezers voor te houden. China heeft volgens People’s Democracy een aantal inherente voordelen. Dit zijn onder andere: China’s enorme interne markt – de grootste ter wereld voor halfgeleiders, zijn dominante positie in de productie, het onderwijsbeleid van de Chinese regering met voorzieningen die enkele van de beste technologie-instituten ter wereld hebben voortgebracht. Instellingen die tegenwoordig het grootste aantal afgestudeerden in wetenschappelijke en technische studierichtingen ter wereld afleveren. Verder steunt de Volksrepubliek op een socialistische economische planning die het nationale industriebeleid kan bepalen om strategische initiatieven op lange termijn te nemen. Daarom acht het Indiase blad het onwaarschijnlijk dat de Verenigde Staten, ook al hebben ze nu nog een voorsprong en enorme financiële middelen, onder het neoliberale kapitalisme in staat zullen zijn tot een beleid waarmee het China op de lange termijn voor kan blijven.
Bronnen: Financial Times, Asia Times, China Academy, People’s Democracy, Xinhua
