De functionele uitsterving van de Baiji dolfijn werd de katalysator voor ingrijpende maatregelen om de verwante vinloze bruinvis in de Yangtze rivier te redden. De telling van 2022 toont voor het eerst een betekenisvolle toename van hun aantal.
De Baiji-dolfijn Qiqi stierf in 2002. Qiqi, wat in het Chinees ‘zeldzaamheid’ betekent, leefde sinds 1980 in gevangenschap, nadat hij uit de Yangtze-rivier was gered.
Vijf jaar later, in 2007 verklaarde de Royal Society in een artikel dat de Baiji dolfijn functioneel uitgestorven was. Dat markeerde de eerste wereldwijde uitsterving van een groot gewerveld dier in meer dan 50 jaar en onderstreepte de problemen die het ecosysteem van de Yangtze teisterden. De Baiji dolfijn was één van de roofdieren aan de top van de voedselpiramide in de rivier.
Al in 1978 waren Chinese wetenschappers bewust van de gevaarlijke situatie waarin de Baiji zich bevond, met nog maar ongeveer 300 dolfijnen over. Een onderzoeksgroep werd speciaal opgericht voor de studie en het behoud van de soort. De overheid en onderzoeksinstellingen investeerden aanzienlijk in reddingsinspanningen, waaronder het instellen van beschermde gebieden en het opdrijven van wetenschappelijk onderzoek. Het mocht niet baten.
Ook de vinloze Yangtze-bruinvis ernstig bedreigd
Het lot van de Baiji spoorde de Chinese overheid aan tot meer inspanningen voor het behoud van de vinloze Yangtze-bruinvis, een andere bedreigde walvisachtige die in het bekken van de rivier leeft.
In vergelijking met de Baiji is de vinloze Yangtze-bruinvis kleiner, heeft hij geen rugvin en heeft hij een kortere en bredere snuit. Net als de Baiji zijn ook zij toproofdieren in het ecosysteem van de Yangtze.
De voorouders van deze bruinvis vestigden zich honderdduizenden jaren geleden in de Yangtze-rivier en pasten zich aan het zoet water aan.
Menselijke activiteiten hebben echter geleid tot een scherpe daling van de populatie. Hun aantal daalde van ongeveer 2.700 in het begin van de jaren negentig tot slechts ongeveer 1.800 in 2006. In 2012 bleek dat er nog maar ongeveer 1.040 over waren: 460 in het Poyang-meer, 90 in het Dongting-meer en de rest in de hoofdstroom van de Yangtze-rivier. De alarmerende daling van het aantal dieren was voor de Internationale Unie voor het behoud van de natuur aanleiding om de vinloze Yangtze-bruinvis in 2013 te bestempelen als een ernstig bedreigde diersoort.
Wang Xi, een onderzoeker van het Instituut voor Hydrobiologie van de Chinese Academie van Wetenschappen ziet als belangrijkste oorzaak van de achteruitgang de toename van het scheepvaartverkeer: ‘Als walvisachtige die voor het zoeken naar voedsel en communicatie sterk afhankelijk is van echolocatie, is deze bruinvis uiterst gevoelig voor onderwatergeluid’
Botsingen met schepen, watervervuiling, versnippering van het habitat door stuwdammen en de bouw van dokken hebben de druk op de populatie verder vergroot.
Drieledige beschermingsstrategie
Een drieledige beschermingsstrategie werd gelanceerd ; ze omvat ex-situ-bescherming, in-situ-bescherming en kweken in gevangenschap.
Ex-situ-bescherming is een cruciale strategie als genetisch reservoir. Bruinvissen worden overgebracht naar afgesloten water met ecologische omstandigheden die vergelijkbaar zijn met die van de Yangtze, en ze genieten er speciale bescherming genieten. Ze worden later weer in het wild uitgezet zodra het milieu van de rivier is verbeterd.
Het Tian’ezhou Hoefijzer in Shishou, in de provincie Hubei, reeds een nationaal natuurreservaat voor de Baiji, is een goede locatie omdat de waterkwaliteit er vergelijkbaar is met die van de Yangtze-rivier en er geen scheepvaart is. Er leven nu meer dan 150 Yangtze-dolfijnen in vier reservaten en er worden elk jaar ongeveer 10 kalveren geboren.
In-situ-bescherming houdt in dat er natuurreservaten worden ingericht in gebieden met een belangrijke populatie bruinvissen. China heeft acht van dergelijke beschermde gebieden ingesteld langs de hoofdstroom van de Yangtze-rivier en in de Dongting- en Poyang-meren. Ze omvatten meer dan 30 procent van de midden- en benedenloop van de rivier.
Het kweken in gevangenschap vindt voornamelijk plaats in het Baiji Dolfinarium in Wuhan, waar Qiqi ooit leefde. Het aquarium herbergt nu 12 vinloze bruinvissen, waarvan er vijf in gevangenschap zijn geboren, waaronder zelfs drie van de tweede generatie.
Dankzij de drieledige strategie en de maatregelen die zijn genomen om de Yangtze-rivier te beschermen en te herstellen, waaronder een speciale beschermingswet en een tienjarig visverbod, is de populatie van de vinloze Yangtze-bruinvis de afgelopen jaren weer aangegroeid. Van 1.012 in 2017 is de populatie gestegen tot 1.249 in 2022. Dat is de eerste toename sinds het begin van de monitoring.
Internationaal bruikbare methoden
Wang Xi is erg tevreden over dit resultaat. Populaties van walvisachtigen in zoet water zijn immers moeilijk te herstellen eenmaal ze beginnen af te nemen.
De Chinese methoden, zoals passieve akoestische monitoring, worden gepromoot in Zuidoost-Azië. De technologie wordt nu gebruikt voor het monitoren en beschermen van Irrawaddy-dolfijnen in de Mekong-rivier in Cambodja.
Chinese wetenschappers onderzoeken ook het gebruik van kunstmatige intelligentie voor het behoud van walvisachtigen en werken samen met andere landen om oplossingen op maat te ontwikkelen.
Bron: China Daily
