Onze huidige Chinareis leidde ons onverwachts naar Yuxian, een plattelandsgemeente in de provincie Shanxi. Dat was niet omdat er daar iets bijzonders te zien is, maar omdat een oude kennis van mijn vrouw er woont. Echter, zodra je Yuxian binnenrijdt, herinner je je weer dat iedere plaats als deze een uniek inzicht geeft in het China van vandaag en daarom een kort artikel verdient.
Een gemoderniseerde boerenwoning; foto’s van de auteur
Oude vrienden
Een belangrijk aspect van onze huidige reis door China is het bezoeken van een aantal oude vrienden van mijn vrouw. Op onze leeftijd zijn onze meeste vrienden oud, maar dit betreft een groep vrienden uit een verder verleden. Bovendien wonen deze vrienden in diverse delen van China, zodat we soms flinke afstanden af moesten leggen. Gelukkig maar dat China zo voorloopt op het gebied van infrastructuur, met snel groeiende netwerken van auto- en spoorwegen; die laatste bovendien met een snelheid waarvan onze spoorwegen alleen maar kunnen dromen.
Via via
Een van die oude vrienden woont in Shijiazhuang, de hoofdstad van de provincie Hebei. Dat is momenteel slechts een uur rijden (met bijna 400 km/uur) per trein van Beijing. Die vriend had ons al een paar keer uitgenodigd om een keer langs te komen, maar dit keer is het er echt van gekomen. Daags voor ons vertrek, vertelde hij echter dat er een nog oudere vriend ‘in de buurt’ woonde die ons ook graag wilde ontmoeten. Wij spraken af dat we de volgende ochtend in Shijiazhuang aan zouden komen en met hem en zijn vrouw te lunchen. Hij zou ons dan de volgende dag bij ons hotel in Shijiazhuang afhalen en naar die vriend rijden. Tijdens de lunch hoorden we pas dat die vriend in een kleine plaats, Yuxian, in du buurprovincie Shanxi woonde. Onze vriend verzekerde ons echter dat de wegen goed waren en dat hij ons op tijd bij het station van Shijiazhuang af zou zetten voor de terugreis naar Beijing.
Voorspoedig
De rit van Shijiazhuang verliep inderdaad voorspoedig en bood meteen een prachtige kijk in weer een ander stukje China. We reden uit de Noord-Chinese laagvlakte door de Taihang Bergen de provincie Shanxi in en kwamen in ongeveer anderhalf uur bij de afslag Yuxian. Onze lokale gastheer stond ons zowaar achter de tolpoort op te wachten. Chinese snelwegen kennen een tolsysteem. Onze gastheer uit Shijiazhuang had een elektronische tolkaart op zijn voorruit, zodat hij zonder te stoppen door kon rijden. De vriend uit Yuxian, die geen rijbewijs had, was in zijn electrische kar naar de tolpoort gereden. Hij stapte in onze auto en liet zijn kar tijdelijk daar geparkeerd.
Oude boerderij
Hij wilde ons eerst de oude familieboerderij laten zien. We reden, met hem als menselijke GPS, over de opvallend brede asfaltwegen naar de boerderij. Het was geen boerderij zoals ik die van vroegere bezoeken kende. Zijn huis, maar ook die van zijn buren, was recentelijk verbouwd en gemoderniseerd. Wel waren alle kamers rond een binnenplaats geschaard, zoals in een traditionele Chinese boerenwoning (zie foto bij deze paragraaf). We vernamen dat de meeste ‘boeren’ in die streek niet in de landbouw werken, maar elders emplooi gezocht hebben. Dit betekent uiteraard niet dat er geen landbouw meer bedreven wordt. Dat vindt nu op veel grotere schaal plaats, met behulp van moderne technologie, zoals drones. Veel van de ‘boerderijen’ in dat dorp worden door familieleden als vakantiehuis gebruikt, b.v. om af en toe een weekeinde van de rust op het platteland te genieten.
Xian
Van die familieboerderij leidde onze lokale gastheer ons naar de centrale plaats van de gemeente. Een Chinese provincie is onderverdeeld in stads- en plattelandsgemeenten. De eerste heten shi ‘stad’ en de tweede xian. Omdat voor de laatste geen goed Nederlands alternatief bestaat, wordt xian gewoonlijk vertaald met de Engelse term ‘county’. Voorheen waren dat vaak echte plattelandsdorpen, maar tegenwoordig lijken veel xian-steden meer op kleine steden, inclusief kantoorflats, moderne hotels, filialen van alle nationale banken, grote ziekenhuizen, warenhuizen, enz. Ik zag, dacht ik, zelfs een filiaal van KFC. Zoals de foto bij deze paragraaf laat zien, had de lokale overheid ook een park aangelegd. Het herinnert je er weer aan hoe immens groot en divers China is en hoe China alle pogingen tot stereotypering weerstaat.
Flat
Onze lokale vriend wilde ons eerst zijn hoofdwoning laten zien. Na een aantal bochten reden we de compound binnen; beschermd door een hefboom die gelukkig voor ons als gasten van een bewoner omhoog ging (zie de foto bij deze paragraaf). Eenmaal binnen was Yuxian eigenlijk even verdwenen. Die compound had ook in Beijing of Shanghai kunnen staan. Dat gold ook voor de woning en de inrichting ervan. De gastheer bevestigde dat hij daar met zijn pensioen een prima leven had, met winkels, restaurants en zelfs het ziekenhuis op loopafstand. Verre reizen maakte hij nauwelijks meer.
Vroege lunch
Wie China een beetje kent weet dat je als gast niet zonder een maaltijd kunt vetrekken. We zaten daarom die ochtend al om 11:00 uur rond een goed gevulde tafel, in een restaurant een paar minuten rijden van de woning van de gastheer. Dat was geregeld door de zuster van onze gastheer die daar goede relaties had. Het waren simpele gerechten, maar wel representatief voor de streek. Daar geniet je meer van dan van het vlees van peperdure exotische dieren of planten.
Verhalen
Tegelijkertijd met al deze activiteiten werden twee dagen lang, vanaf de aankomst bij het station van Shijiazhuang tot het afscheid bij dezelfde locatie, oude herinneringen opgehaald. Het betrof tenslotte mensen die in de jaren zeventig een aantal jaren samengewerkt en elkaar nadien nooit meer gezien hadden. Pas in de laatste paar jaar, middels de goed werkende Chinese sociale netwerken, hebben ze elkaar weer hervonden. Diezelfde netwerken, gecombineerd met de unieke Chinese cultuur, hebben deze mensen twee dagen bij elkaar gebracht.
Commentaar
Die laatste zin heeft consequenties die verder gaan dat enkel de ontmoeting tussen deze hoofdpersonen. Het totale gebeuren van deze tweedaagse reis, vanaf het tot stand komen van de afspraak in Shijiazhuang tot de spontane afspraak in Yuxian, en vergeet ook niet het sympathieke aanbod van de, toch 72-jarige, vriend in Shijiazhuang ons in zijn auto (een stevige SUV, overigens) ‘even’ naar Yuxian en terug te rijden, biedt een blik op het mechanisme achter de succesvolle maatschappelijke ontwikkelingen in China van de afgelopen jaren. Het maatschappelijke succes van het socialistische China steunt op het feit dat het ingebed is in de Chinese cultuur. Dit is wat bedoeld wordt met de slogan ‘socialisme met Chinese kenmerken’ of ‘de lokalisatie van het socialisme’.
Bron: eigen observaties en ervaringen van de auteur
De culturele kenmerken waarnaar in dit artikel verwezen is eerder in twee delen op Chinasquare uiteen gezet. Deel 1 vind je in de link in het commentaar. Hieronder volgt de link naar Deel 2.
‘it’s the culture, stupid’ – deel 2
