Als bestuur van een socialistisch land houdt de Chinese overheid nauwgezet toezicht op het reilen en zeilen van ondernemingen. Dit gebeurt middels specialistische organisaties, bijv. voor kwaliteitscontrole of maatschappelijke organisaties als de Partij of vakbonden. Om ervoor te zorgen dat de druk niet te hoog wordt hebben sommige regio’s onlangs een maandelijkse ‘periode zonder bemoeienis’ ingesteld.
Chinese inspecteurs aan het werk; foto Baidu (disclaimer)
De (on)zichtbare hand
De Engelse econoom Adam Smith lanceerde de term ‘de onzichtbare hand’ voor een economisch beleid waarbij de overheid zich zo min mogelijk met ondernemingen bemoeit. Het idee is dat als iedereen maximaal zijn eigenbelang nastreeft, dit leidt tot een zo groot mogelijke collectieve welvaart. Dit is een kerngedachte van het kapitalisme. Het socialistische China kiest uiteraard voor de zichtbare hand, waarbij de overheid paal en perk stelt aan wat ondernemingen kunnen doen en de naleving van die regels nauwgezet controleert. Dit gaat heel ver en omvat ook interne zaken als salariëring, werkdruk e.d.
Hoge druk
Deze praktijk leidt nogal eens tot een te grote druk voor ondernemingen, vooral het midden- en kleinbedrijf. Het is lastig voor een winkelier de ene dag een groep kwaliteitscontroleurs te moeten ontvangen en de dag daarna een delegatie van de brandweer, enz. Deze organisaties coördineren hun tijdschema’s niet of nauwelijks. Zelfs als er geen problemen geconstateerd worden, creëren geüniformeerde controleurs een negatieve indruk over de winkel onder de klanten, die al snel denken dat de controleurs komen, omdat er iets niet in orde is. Zo’n winkelier durft hierover niet te klagen uit angst een slechte naam krijgen.
Rustperiode
Shangqiu in de provincie Henan, een oude hoofdstad met een bevolking van 7,73 miljoen mensen, heeft onlangs een maandelijkse “rustperiode” zonder handhavingsacties ingesteld. Verschillende steden in China hadden al een beleid ingevoerd om gedurende een bepaalde periode per maand geen lokale handhavingsmaatregelen tegen bedrijven te nemen. Shangqiu heeft aangekondigd dat de eerste 20 dagen van elke maand een “zakelijke rustperiode” wordt waarin geen lokale handhavingsacties in bedrijven zullen worden ondernomen.
Ook geen sancties
Volgens het nieuwe beleid, dat op 7 juli is ingegaan, hoeven bedrijven geen enkele vorm van administratieve handhavingsmaatregelen te verwachten. Dat betreft niet alleen regelmatige inspecties maar ook administratieve sancties. Alleen in noodsituaties kunnen door overheidsdiensten boven het lokale niveau handhavingsacties ondernomen worden.
Beter plannen
Het nieuwe beleid vereist ook dat lokale handhavingsinstanties hun plannen bij het kantoor van Shangqiu dat belast is met het verbeteren van het bedrijfsklimaat indienen. Dit moeten ze drie dagen voordat ze handhavingsmaatregelen nemen aangeven. ‘Het beleid is vooral gericht op het reguleren van sommige administratieve afdelingen die repetitieve handhavingsacties uitvoeren die de bedrijfsvoering verstoren’, vertelde een medewerker van het kantoor voor bedrijfsomgeving aan China Newsweek.
Ervaring
Ook andere steden in China hebben het beleid geïmplementeerd. Sinds februari heeft Juye in de oostelijke provincie Shandong ook een rustperiode ingesteld tijdens de eerste 20 dagen van elke maand, terwijl Linyi, eveneens in Shandong, eind vorige maand zijn rustperiode begon. Zhangjiakou in de provincie Hebei (nabij Beijing) kondigde in april zijn tijdelijke beleid aan voor elke maandag, vrijdag en feestdag; met een proefperiode van een jaar.
Gemengde reacties
Deze maatregelen hebben gemengde reacties uitgelokt. De Chinese staatsomroep CCTV betoogt dat een rustperiode onnodig is zolang inspecties op de juiste manier worden getimed. Een commentaar van Xinhua News Agency stelt dat de periode ‘te lang is en de schaal te groot’. ‘Het is onvermijdelijk dat mensen zich zorgen maken dat de zakelijke rustdag een ‘beschermingsdag’ wordt voor bedrijven om inspecties te vermijden’, aldus het commentaar. Internetgebruikers hebben ook twijfels geuit over de effectiviteit van het beleid, waarbij sommigen de periode van rust beschrijven als het moment voor bedrijven om regels te overtreden.
Repliek
Het Shangqiu-kantoor heeft bevestigd dat er problemen zijn geweest sinds het nieuwe beleid werd geïmplementeerd, waaronder klachten van leden van het publiek die vonden dat ze in de rustperiode niet correct werden behandeld. In reactie op de bezorgdheid van het publiek benadrukte het Shangqiu-kantoor dat kwesties die onmiddellijke inspectie vereisen, zoals productieveiligheid, voedselveiligheid en noodsituaties, niet door de rustperiode zullen worden beperkt.
Commentaar
Dit is een uiterst interessant verhaal, omdat het een krachtige weerspreking is van de bewering dat China autocratisch of dictatoriaal bestuurd wordt. De overheid voert in principe een strak handhavingsbeleid, maar heeft ook oog voor de negatieve kanten voor de kleine ondernemers. De maatregel om die druk iets te verminderen lokt reacties van het publiek uit die aantonen dat er een zekere argwaan tegen ondernemers bestaat. De discussie wordt via diverse media gevoerd en zal vroeger of later tot een voor iedereen aanvaardbare situatie leiden. Het is een mooi praktijkvoorbeeld van het Chinese democratische proces.
Bron: Sixthtone en persoonlijke ervaring van de auteur.
