Ontslagnemend premier Rutte bezocht China. Op de agenda stonden de bilaterale en economische betrekkingen, de oorlog in Oekraïne en de situatie in het Midden-Oosten. Rutte is kandidaat secretaris-generaal van de Navo en focuste op Oekraïne en de rol van China in dat conflict. Voor China lag de nadruk op toegang tot de technologie van ASML, de Nederlandse bouwer van chipmachines.
Premier Rutte was twee dagen in China, in gezelschap van minister van buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking Van Leeuwen. Hij ontmoette de Chinese president Xi en premier Li.
Oekraïne en de samenwerking van de Navo met Azië
Tijdens een ontmoeting met Chinese studenten bevestigde Rutte dat hij secretaris-generaal van de Navo wil worden. Indien hij de topfunctie bij de Navo krijgt wil hij ook meer banden met Azië ‘om de wereld stabiel te houden’. Daarmee zit hij de facto op de lijn van de VS die de Navo wil laten samenwerken met onder meer Japan en Zuid-Korea in een tegen China gerichte coalitie.
In de Nederlandse pers ligt de indruk op Rutte’s pleidooi om Rusland in de Oekraïense oorlog te verslaan. Dat staat tegenover de Chinese oproep voor een onderhandelde oplossing en om geen olie op het vuur te gooien door wapenleveringen aan Oekraïne. China levert geen wapens aan Rusland. Op de universiteit deed Rutte de uitspraak: ‘Als een goede vriend van China verbaast het mij dat China zo dicht bij het Russische standpunt aanleunt.’
Na de gesprekken met de Chinese leiders zei hij: ‘We doen een beroep op China waar het gaat om het omzeilen van sancties’ en ‘Oekraine moet dit conflict winnen, Rusland moet dit conflict verliezen omdat het niet stopt bij Oekraine. We willen dat China meer druk zet op Rusland.’
Nederland ‘barometer van internationale vrijhandel’
Volgens de Nederlandse pers was chiptechnologie een tweede belangrijk discussiepunt. Het Nederlandse bedrijf ASML mag van de Nederlandse regering onder Amerikaanse druk geen geavanceerde chipmachines meer leveren aan China. Volgens het persbureau Bloomberg dringt de VS ook aan op het stopzetten van de onderhoudscontracten, waardoor alle vroeger geleverde machines op termijn zouden stilvallen.
President Xi maakte in het gesprek enkele duidelijke toespelingen op de zaak ASML Zo zei hij: ‘Het koudeoorlogsdenken en protectionisme maken een comeback’ en verder ‘Nederland is een belangrijke economie, een barometer van de internationale vrijhandel’. ‘Het Chinese volk heeft ook recht op ontwikkeling, en geen enkele macht kan de wetenschappelijke en technologische ontwikkeling en de vooruitgang van China tegenhouden’
Chinees pleidooi voor meer samenwerking
Het Chinese persagentschap Xinhua citeert president Xi die uitvoerig pleit voor economische samenwerking. ‘Ontkoppeling en leverketens afbreken’ zijn geen geldig alternatief. De wereldeconomie als nulsomspel is een verschijnsel van het verleden.
Xi hoopt dat Nederland een belangrijke rol zal blijven spelen in het bevorderen van stabiele relaties tussen China en de EU. China ziet de EU immers als een belangrijke pool in een multipolaire wereld.
De twee landen kunnen de traditionele samenwerking op het gebied van landbouw, waterbeheer, energie en andere gebieden actief bevorderen, terwijl ze het potentieel voor samenwerking aanboren op gebieden als kunstmatige intelligentie, groene transitie en de dienstverlening aan ouderen. Men kan de uitwisseling van personeel op het vlak van onderwijs, cultuur en relaties van mens tot mens stimuleren. China is bereid met Nederland samen te werken in multilaterale instellingen zoals de Verenigde Naties en de Wereldhandelsorganisatie om gezamenlijk mondiale uitdagingen zoals klimaatverandering en biodiversiteit aan te pakken.
China is ook genegen om de import van hoogwaardige goederen uit Nederland uit te breiden, verwelkomt Nederlandse bedrijven om in China te investeren en hoopt dat Nederland een eerlijk en transparant ondernemingsklimaat voor Chinese bedrijven zal bieden.
Premier Li vermeldde tijdens zijn gesprek met Rutte ook een mogelijke samenwerking aangaande artificiële intelligentie en innovatie op het gebied van offshore windmolens, fotovoltaïsche elektriciteitsopwekking en waterstof als energiedrager. Hij hoopt op meer investeringen in de twee richtingen en makkelijker toegang tot Nederland voor Chinese toeristen.
Li hoopt dat de EU de kansen op de enorme Chinese markt zal grijpen en voorzichtig zal zijn met economische beperkingen tegen China. Ook hier is de verwijzing naar ASML duidelijk.
Twee visies op de standpunten van Rutte over samenwerking
Volgens de Nederlandse pers pleitte Rutte voor meer handel, maar herhaalde hij de Europese beschuldigingen dat China zijn bedrijven door subsidies een oneerlijk concurrentievoordeel geeft en intellectuele eigendom onvoldoende beschermt. Hij gaf toe dat de Chinese regering stappen in de goede richting zet, maar vond dat ‘nog onvoldoende’.
Het beeld in de Chinese media is optimistischer. Xinhua noteerde uit de mond van de premier: ‘Het ontkoppelen en verbreken van leverketens is geen beleidsoptie voor de Nederlandse regering’ .Rutte dankte China voor de visumvrijstelling voor Nederlanders die maximum 15 dagen naar China reizen. Nederland is bereid het partnerschap met China van 2014 te verdiepen, personeelsuitwisselingen te faciliteren, de samenwerking op het gebied van economie, handel en CO2-uitstootreductie te versterken en de communicatie en coördinatie te intensiveren bij multilaterale instellingen zoals de G20.
Nog volgens Xinhua heeft Rutte tijdens het gesprek met premier Li bevestigd dat Nederland vasthoudt aan het ‘één China principe’ dat wil zeggen dat het erkent dat Taiwan een Chinese provincie is.
Bronnen: Xinhua, NOS
