Zonder toestemming van de Chinese regering is de Amerikaanse destroyer USS Benfold maandag binnengedrongen in de wateren rond Xisha-eilanden (in het Engels Paracel Isles), die China als zijn territoriale wateren beschouwt.
Schepen van het Chinese Volksbevrijdingsleger (PLA) hebben de USS Benfold opgespoord en verdreven, aldus kolonel Tian Junli, woordvoerder van het betrokken Chinese commando.
Twee oorlogsschepen verbonden aan een vloot fregatten van de Chinese marine voeren een coördinatieoefening uit tijdens een gevechtsoefening op 21 april 2021. Foto: China Military Online
Claims
China bestuurt de Xisha-eilanden die deel uitmaken van de provincie Hainan. De de facto afgescheurde Chinese provincie Taiwan en Vietnam eisen deze eilanden ook de jure op. China, Taiwan, Vietnam, Brunei, Maleisië, de Filipijnen en Indonesië claimen ook alle of een aantal eilanden van de onbewoonde Nansha-archipel (in het Engels de Spratly-eilanden), eveneens in de Zuid-Chinese zee, en/of zeerechten. Een aantal van deze eilanden zijn door die landen van infrastructuur voorzien, niet alleen door China. De Volksrepubliek China en de betrokken landen zoeken al even lang naar een oplossing om de geschillen hierover vreedzaam en in wederzijds belang te regelen, vaak in het kader van de relatie tussen China en de ASEAN, waar de meeste andere eisers lid van zijn.
Vrije commerciële doorvaart
Ongeveer 30 procent van de wereldhandel in goederen gaat via de Zuid-Chinese Zee en jaarlijks passeren ongeveer 100.000 koopvaardijschepen de Zuid-Chinese Zee. Het is in het belang van China zelf en alle andere landen in de regio om het economische verkeer in de Zuid-Chinese Zee ongehinderd en veilig te laten verlopen. Daarom is het logisch dat de betrokken landen hun territoriale claims, die vaak te maken hebben met visgronden en mogelijke vindplaatsen van grondstoffen in de zeebodem, verzoenen met een ongehinderd commercieel scheepvaartverkeer. Vandaar het streven naar een duurzame en realistische Gedragscode voor de Zuid-Chinese Zee van China en de ASEAN-landen.
VS post-neutraal
De Verenigde Staten hebben lange tijd beweerd dat ze neutraal staan tegenover de meningsverschillen tussen de landen in de regio van de Zuid-Chinese Zee en dat ze graag willen bemiddelen (hoewel er niet om hun tussenkomst was verzocht). Sinds de zogenaamde pivot to Asia van de regering Obama-Clinton kiest de VS echter partij voor alle landen die China’s rechten in de Zuid-Chinese Zee willen betwisten. Washington heeft onder Trump de kwestie van de Zuid-Chinese Zee in zijn grootscheeps propaganda-offensief tegen China opgenomen.
Vrije marine-doorvaart?
Een aantal westerse bondgenoten volgt de VS hierin en neemt met zijn schepen deel aan de zogenaamde FONOP, de freedom of navigation operations in de Pacific. Hierbij varen zij dicht bij de kusten en de territoriale wateren van China en ze houden grote militaire manoeuvres in het gebied (en plannen er nog meer). Het Britse vliegdekschip ‘HMS Queen Elizabeth’ vaart op dit ogenblik met zijn aanvalsgroep naar de Zuid-Chinese Zee, met ultramoderne straaljagers op het dek. Voor Beijing gaat het bij dit alles niet om vrijheid van commerciële doorvaart, maar om vrijheid van marine-provocatie.
Vijf jaar geleden…
Een belangrijk moment in de strijd tussen de confronterende aanpak van Washington tegen de op regionaal overleg gerichte aanpak van Beijing, was de uitspraak van het Permanent Arbitragehof voor de UNCLOS, de internationale zeewet, in Den Haag in 2016. Dat heeft op klacht van de Filipijnen, hiertoe aangezet door Washington, een vonnis geveld dat negatief is voor de Chinese rechten over de Zuid-Chinese Zee. In tegenstelling tot wat westerse media blijven beweren, sprak het hof zich echter niet uit over de claim van China op de eilanden in die zee, enkel over het recht om territoriale wateren in te stellen. China dat de UNCLOS erkent, heeft de bevoegdheid van het hof in dezen echter nooit erkend. De VS die de UNCLOS zelf niet erkent, zwaait echter wel met de uitspraak van het hof om zijn militaire acties te wettigen. (De Verenigde Staten erkennen het internationaal recht en uitspraken van internationale gerechtshoven wel vaker nogal selectief, wanneer het hen uitkomt. Dat is blijkbaar het privilege van de dominerende wereldmacht).
Gevaarlijk spel
De door China als illegaal bestempelde actie van de Amerikaanse destroyer USS Benfold was blijkbaar een manier om de verjaardag van de uitspraak van het Arbitragehof te ‘vieren’. Waarnemers waarschuwen voor de gevaren van dit soort provocerende manoeuvres in de Pacific. China bewaart intussen zo lang mogelijk de kalmte, blijft oproepen tot internationale samenwerking en overleg, maar kan niet anders dan vastberaden reageren als er bepaalde grenzen echt worden overschreden.
Bronnen: Global Times, Morning Star, Vrede, MO*, South China Morning Post, Reuters
