Het gonst van de uitdrukking quanguocheng minzhu (全过程民主) in de politiek en de media van China. In de Engelstalige Chinese media luidt de vertaling whole-process people’s democracy.
Wat betekent die term eigenlijk en waarom moeten wij dat weten?
De opkomst van een begrip
Xi Jinping had de uitdrukking al vaker laten vallen het afgelopen jaar. Ook in maart, tijdens de parlementszittingen, kwam ze prominent ter tafel. Op 13 en 14 oktober hield de Chinese president er een toespraak over tijdens een nationale conferentie op het hoogste niveau over het werk van de volkscongressen. Op die conferentie zegden topfunctionarissen officieel toe om ‘het systeem van de volkscongressen en de whole-process people’s democracy voortdurend te zullen handhaven en verbeteren’. Een dag later belegde het permanent comité van het politiek bureau van de CPC er een studievergadering over.
‘Join the club’
Hier is duidelijk een nieuw begrip toegevoegd aan het rijtje ‘socialist rule of law’, ‘community with a shared future for mankind’, ‘dual circulation’ en ‘common prosperity’. Formuleringen waarmee de CPC en haar secretaris-generaal Xi Jinping in feite rechtuit zeggen wat hun visie en hun plannen zijn, maar die het westerse buitenland vaak niet helemaal doorgrondt of serieus neemt. Een van de redenen wellicht dat wij, nuchtere Nederlandstaligen, genoegen nemen met de Engelse term die China ons aanreikt en vervolgens tot de orde van de dag overgaan. Bij ChinaSquare willen we er echter graag achter komen wat die whole-process people’s democracy precies is. Wie weet leidt dat zelfs tot een goede en nuttige vertaling. Maar eerst even kijken naar hoe de Chinezen de term zelf voor ons proberen te verduidelijken.
Volksdemocratie is volksdemocratie, is …
In een opiniestuk voor CGTN baseert Professor Zhu Zheng (Universiteit voor Politieke Wetenschappen en Recht in Beijing) zich op de definitie van het gezaghebbende persbureau Xinhua. Ten eerste, zo zegt hij, betekent volksdemocratie (people’s democracy) dat het volk centraal moet staan. De bestaansreden en missie van de communistische partij is het om een goed leven voor het volk te realiseren en het volk hoog op de politieke agenda van het land te plaatsen. Na 100 jaar CPC is dat nog altijd het geval en daarom moeten alle staatsinstellingen en functionarissen het volk van ganser harte dienen. Via de kanalen die daarvoor zijn opgezet moeten ze luisteren naar de mensen, of die burgers nu wel of niet met het beleid eens zijn. In China oefent de bevolking staatsmacht uit via het Nationale Volkscongres en lokale volksvergaderingen (volkscongressen) op verschillende niveaus. China heeft daarbij een uniek politiek overlegsysteem en bijbehorende instellingen die in belangrijke mate de burgers bij de democratie kunnen betrekken.
Het hele proces dus
Het tweede, en essentiële, aspect van de whole-process people’s democracy is juist dat ‘hele proces’ daarbij. Zoals Xi Jinping zelf zegt betekent dat een Chinese democratie waarin het volk niet alleen het recht heeft om regelmatig vertegenwoordigers (o.a. voor de volkscongressen, raadgevende vergaderingen, partijafdelingen enz.) te kiezen, maar ook om grondig te worden betrokken bij het hele proces van besluitvorming en bestuur.
Met Chinese kenmerken?
De CPC wil een nieuw type van democratie creëren die verschilt van die in het Westen. Theoretisch hebben de burgers daar de macht om toezicht te houden op de werking van de regering en inspraak te krijgen in hoe ze worden bestuurd. Maar meestal is dit in het Westen volgens Zhu Zheng slechts politieke retoriek. De Chinese overheid wil voorkomen dat het volk aan de kant wordt geschoven zodra de verkiezingen voorbij zijn. Alles wat te maken heeft met de belangen van het volk moet voortdurend en zorgvuldig door de regering en de politici worden bediscussieerd en behandeld. ‘De Chinese politiek wil de ervaringen opgedaan in en na de revolutie op een rij zetten en, belangrijker nog, de democratie in China onderscheiden van die in het Westen’. Daarbij wil China zijn eigen politieke verhaal vinden om hervormingen te onderbouwen en door te voeren. Volgens Zhu Zheng zal het concept voortaan vaker terugkomen in het politieke discours van het land, en de implicaties daarvan zullen steeds duidelijker merkbaar worden.
De norm van concurrentie
Ook Lu Xia, een professor van de School of Marxism Studies en de National Academy of Development & Strategies, Renmin University of China stelt dat er geen landen zijn die een monopolie op de democratie kunnen laten gelden. Een echte democratie moet volgens Lu geworteld zijn in de specifieke historische en sociaaleconomische context van een land en moet het volk dienen. Tijdens westerse verkiezingen worden veel middelen ingezet bij de stemmingen, de vorm is er belangrijker dan de inhoud (van de programma’s bijvoorbeeld). De verkiezingen resulteren in het Westen in felle concurrentie en agressie tussen politieke partijen en kandidaten. Het is de vraag of die strijd het criterium bij uitstek moet zijn voor democratie.
De norm van consensusvorming
Het kiezen van vertegenwoordigers behoort zeker tot de democratie, maar het is er slechts een onderdeel van. China’s socialistische democratie is opgenomen in de (herziene) organieke wet van het Nationale Volkscongres en het reglement van orde voor dat parlement. Volgens academici is een van de opvallende kenmerken van de Chinese democratie het proces van ‘consensusvorming’, door middel van uitgebreide afwegingen van de verschillende publieke opinies. Bij de intensieve beraadslagingen spelen aanbevelingen van experts een grote rol. Bij het opstellen van het 14e vijfjarenplan en de ontwikkelingsdoelen voor de komende 15 jaar heeft de Chinese overheid bijvoorbeeld veel belang gehecht aan de opvattingen van mensen uit alle lagen van de bevolking en verzamelde ze meer dan een miljoen opmerkingen en aanbevelingen via online kanalen.
Accenten van Xi
In zijn toespraak voor de topconferentie op 13 en 14 oktober bevestigde Xi Jinping de bovenstaande gedachten. Zo zei hij onder andere: ‘de belangrijkste vraag is of het volk het land bestuurt, niet alleen door te stemmen maar ook door aan het beleid deel te nemen. Democratie moet zeker worden beoordeeld op de beloften die tijdens een verkiezing zijn gedaan, maar ook op de vervulling ervan’. Xi benadrukte de inspanningen die afgelopen jaren geleverd zijn voor de verbetering en handhaving van de socialistische Grondwet en rechtsstaat. Hij noemde het systeem van volkscongressen een geweldige creatie in de geschiedenis van politieke stelsels, een innovatie die van groot belang is in de politieke geschiedenis van zowel China als de wereld. Om ervoor te zorgen dat het beleid echt de meerderheid van de bevolking ten goede komt moet volgens de Chinese president ook het algehele leiderschap over de volkscongressen door de communistische partij worden versterkt.
Uniformiteit of pluriformiteit?
Ook Xi Jinping benadrukte dat democratie een recht is voor de mensen van alle landen, niet een speciaal recht dat is voorbehouden aan een individueel land. Xi voegde eraan toe: ‘of een lid van de internationale gemeenschap democratisch is of niet, moet door de internationale gemeenschap samen worden beoordeeld, niet door een handvol andere landen, door een zelfingenomen minderheid’. ‘Er zijn veel manieren om democratie te bereiken, en er is geen one-size-fits-all-model.’ ‘Het is op zich al ondemocratisch één enkele maatstaf te gebruiken om de verschillende politieke systemen van de wereld te meten en voor het rijkgevarieerde palet van de menselijke politieke beschaving kleurenblind te blijven’.
Samenvattend
Verkiezingen (waarbij het karakter verschilt van niveau tot niveau, zie het boek The China Model van D. Bell) spelen zeker een rol in het Chinese systeem, maar vooral om de praktijk van kandidaten en verkozen vertegenwoordigers volgens de beste tradities van de meritocratie te beoordelen. De Chinese volksdemocratie wil consultatief en participatief zijn, maar houdt principieel vast aan haar socialistische karakter, gewaarborgd door de communistische partij. De huidige (en toekomstige) nadruk op de whole-process people’s democracy en de tevredenheid erover in China houdt de boodschap in dat het land wil deelnemen aan het internationale politieke debat. China verzet zich daarbij tegen de eenzijdige definitie van democratie die gebruikt wordt om de Volksrepubliek te kunnen veroordelen en aanvallen in het kader van de nieuwe koude oorlog.
En verder?
En hoe zit het nu met de vertaling van whole-process people’s democracy? Bevriende sinologen en politicologen die wij raadpleegden stelden verschillende oplossingen voor: ‘integrale proces-democratie’, ‘hele-lijn democratie’, ‘ononderbroken volksdemocratie’, ‘integrale volksdemocratie’. Ook over het begrip zelf gaat het debat verder. We komen er op terug.
Bronnen: CGTN, Xinhua, ruc.edu.cn, socialistchina.org, readingthechinadream.com, The China Mod
