Op zondag 26 november hebben de ministers van Buitenlandse Zaken van China, Japan, Z.Korea elkaar ontmoet in een poging om de trilaterale samenwerking tussen hun landen een nieuwe impuls te geven.
Volgens experts waren Japan en de Republiek Korea (de ROK, of Zuid-Korea), bondgenoten van de VS, of veeleer aan de VS gebonden landen, in overleg met China geïnteresseerd nu Xi Jinping en Joe Biden een poging hadden gedaan om wat dooi te laten ontstaan in de ijszee van betrekkingen tussen hun eigen landen. Zuid-Korea heeft vertegenwoordigers van de twee andere Aziatische machten uitgenodigd en ontvangen in Busan.
Pauze?
Het was vier jaar geleden dat een dergelijke ontmoeting had plaatsgevonden en de koude oorlog die de VS tegen China voert zal daar niet vreemd aan zijn. Een onmiskenbaar voorbeeld van wat aan de grondslag van de verwijdering ligt was de overeenkomst die de Amerikaanse president en de leiders van Zuid-Korea en Japan in augustus in Camp David sloten om hun militaire en economische samenwerking te verdiepen en luidkeels te betogen dat China ‘gevaarlijk en agressief gedrag’ vertoont in de Zuid-Chinese Zee. China zag het als een zoveelste teken dat de VS een Aziatische NAVO wil creëren, een gevaar voor vrede en stabiliteit in de regio.
Kansen voor China, Japan, Z.Korea
Vandaag bepleiten de twee buurlanden van China echter, net zoals hun patroon, enige toenadering tot dat volgens hen gevaarlijke China. Yoko Kamikawa (Japan) en Park Jin (ROK a.k.a. Zuid-Korea) waren het erover eens dat een hernieuwde samenwerking, zoals die er nog niet zo lang geleden was, vele kansen zou bieden en de bevolking van de drie landen voordelen brengen. De gebieden waarop dat kon worden gerealiseerd waren volgens hen economie, handel, wetenschap, technologie en digitale transformatie, uitwisselingen tussen burgers, milieubescherming en vergrijzing. Dat deze samenwerking al te innig zou worden is vast niet de bedoeling van Washington, maar de 80.000 Amerikaanse troepen die in totaal gelegerd zijn in Zuid-Korea en Japan zullen zowel voor Biden & Co als voor Trump & Co op dat vlak een geruststelling betekenen.
Voor vrijhandel en verder contact
China echter ziet wel wat in een meer ontspannen verhouding met de Oost-Aziatische buurlanden. Zoiets is inderdaad eerder vertoond en het kan bijdragen aan stabiliteit, ontwikkeling en welvaart. Daarom vroeg Wang Yi namens China de hervatting van onderhandelingen over de trilaterale vrijhandelsovereenkomst tussen China, Japan en Zuid-Korea. Op die manier zouden ze bijdragen aan het gemeenschappelijke streven naar een vrijhandelszone voor het Aziatische deel van de Pacific.
De vertegenwoordigers van de drie landen werden het in principe eens over de noodzaak om te werken aan een ontmoeting op het hoogste niveau, tussen de leiders van de drie landen. Een datum werd niet genoemd: wanneer en of dat topberaad er komt zal allicht afhangen van een aantal factoren zoals de evolutie in hun relatie met de VS, of het succes van de aanpak van hun onderlinge tegenstellingen. Die zijn er namelijk genoeg. En trouwens ook tussen Zuid-Korea en Japan, naast de bekende spanningen tussen die landen en China. Vrijmoedig spraken Wang Yi, Yoko Kamikawa en Park Jin daar het afgelopen weekend over, bijvoorbeeld tijdens de afzonderlijke dialogen die ze ook met elkaar hielden.
Tegenstellingen genoeg
Japan en Zuid-Korea hebben een langlopend meningsverschil over het feit dat het Japanse leger Koreaanse vrouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog tot seksuele slavernij heeft gedwongen en hoe die schuld moet worden vereffend. Mevrouw Kamikawa zei tijdens het weekend dat de uitspraak die een Koreaanse rechtbank vorige week deed over compensatie aan 16 nog levende vrouwen van die oorlogsslachtoffers ‘absoluut onaanvaardbaar’ was. Japan en China kunnen het niet eens worden over behandeld radioactief afvalwater uit de verwoeste kerncentrale van Fukushima dat Japan in zee heeft gedumpt. Yoko Kamikawa herhaalde de Japanse eis dat China zijn verbod op Japanse zeevruchten opheft. China zal echter niet gauw zijn reactie op het lozen van mogelijk gevaarlijk kernafvalwater stopzetten.
Twee visies op vrede
Voor Wang Yi is de Japanse actie onverantwoordelijk en moet er dringend een onafhankelijk monitoringmechanisme komen om de voedselveiligheid te onderzoeken. Zuid-Korea en Japan willen dat China het ‘andere Korea’, de Democratische Volksrepubliek Korea (Noord-Korea) onder druk zet om te stoppen met zijn raketproeven en om zijn kernprogramma stop te zetten. China stelt echter dat het zelf een onafhankelijke buitenlandse politiek volgt waarin niet-inmenging een centrale plaats inneemt, en dat ook de Democratische Volksrepubliek Korea een onafhankelijk land is. Bovendien schaden volgens Beijing de aanhoudende spanningen op het Koreaanse schiereiland de belangen van iedereen en is de hoogste prioriteit de afkoeling van de situatie en de hervatting van de dialoog. Nog een punt dat Wang Yi naar voren bracht. De Chinese regering is volgens Wang een overtuigd voorstander ‘van veiligheid voor iedereen, niet de veiligheid van bepaalde landen ten koste van de onveiligheid van anderen’. Wang onderstreepte verder het feit dat China in Noordoost-Azië een stabiliserende rol speelt: de belanghebbende landen kunnen erop vertrouwen dat Beijing constructief zal blijven optreden ten aanzien van het Koreaanse schiereiland. Wang zei er niet bij dat het een stuk moeilijker is om zaken te doen met de huidige president van de ROK Yoon Suk Yeol, sinds december vorig jaar de opvolger van de vredelievender en onafhankelijker Moon Jae-in, maar dat is natuurlijk wel een feit.
Taiwan en Zuid-Chinese Zee
Ten slotte is er de kwestie Taiwan, waarin uitgerekend Yoon Suk Yeol onlangs een scheve schaats heeft gereden. Vorige week vonden de president van Zuid Korea en de premier van het Verenigd Koninkrijk Rishi Sunak het nodig gezamenlijk te eisen dat er een statusquo blijft in de situatie van Taiwan en beloofden ze gezamenlijke actie voor ‘vrijheid van navigatie en overvlucht’ in de Zuid-Chinese Zee. Mevrouw Mao Ning, de woordvoerder van Buitenlandse Zaken van China reageerde hierop. ‘Er is nooit een probleem van vrijheid van doorvaart en overvlucht geweest, de landen in Zuidoost -Azië kunnen hun zaken en meningsverschillen zelf en op een vreedzame manier regelen en Taiwan is een onvervreemdbaar deel van het Chinese grondgebied, met andere woorden de zogenaamde kwestie Taiwan blijft puur een binnenlandse aangelegenheid van China die geen inmenging verdraagt’. Ook Japan bemoeit zich echter hier regelmatig mee, uitgaande van zijn invloed als voormalig kolonisator van het eiland en zoekt zelfs bondgenoten onder Taiwanese separatisten die Tokio liever zien komen dan Beijing.
Voorwaarden voor ontspanning
Conclusie: de drie landen zouden de stabiliteit en ontwikkeling in Azië-Pacific en de belangen van de bevolking kunnen dienen, door de regionale vrede en welvaart te handhaven. Beijing wil wel volgens Wang Yi, maar dan moet er een einde komen aan het trekken van ideologische grenzen, aan de blokvorming, en zeker aan de inmenging van buitenlandse machten in de relatie tussen China en zijn de facto autonome gebied Taiwan. China stelt voor dat het trio zich onthoudt van het politiseren van economische en technologische kwesties, en dat het van de handel niet langer een veiligheidskwestie maakt. De vraag is of Tokio en Seoel willen en kunnen afstand nemen van wat de Global Times ‘extraterritoriale’ krachten noemt die proberen Japan en Zuid-Korea, en andere landen in Azië, te gebruiken om China in bedwang te houden en die de trilaterale samenwerking ondermijnen.
Bronnen: Xinhua, Global Times, fmprc.gov.cn (website BuZa China), Ajansi (officieel persbureau Turkije), Morning Star, Wikipedia
