China heeft een nieuw driejarenplan gelanceerd om de leefomstandigheden op het platteland te verbeteren. Er komen ook structurele maatregelen om meer financiële middelen voor de ontwikkeling van het platteland vrij te maken.
Het Centraal Document nr.1, het eerste nationaal richtinggevend document van het jaar, gaat traditioneel over landbouw en platteland. Het is gezamenlijk bekend gemaakt door de regering en de partij. Het stelt deze keer dat er wel vooruitgang geboekt is inzake de leefomstandigheden op het platteland, maar dat er nog te veel dingen mislopen. ‘De verwachtingen van de mensen worden onvoldoende ingelost en dit is een belangrijke zwakte in de sociale en economische ontwikkeling’.
Naast het driejarenplan voor concreet betere leefomstandigheden voorziet het plan in een aantal structurele maatregelen die meer financiële middelen voor het platteland moeten opleveren.
Minder huisvuil, schone toiletten, schoon water
Binnen drie jaar moeten de dorpen op het platteland schoon en ordelijk zijn, en de bewoners moeten hygiënischer en gezonder leven.
Concrete taken in het plan zijn het sorteren van afval, het verbeteren van de toiletten, het behandelen van huishoudelijk afvalwater, en het verbeteren van de kwaliteit van de dorpsbesturen.
Een voorbeeld van onhygiënische toestanden zijn de toiletten, die dikwijls gewoon gaten in de grond zijn naast de varkensstal, of met maïsstengels afgeschermd.
Deze taken moeten volledig uitgevoerd worden in het oosten van China en in de meer ontwikkelde zones van het centrum en het westen. In de minder ontwikkelde regio’s gaan 90% van de dorpen huisvuil sorteren en 85% van de toiletten dienen te voldoen aan de hygiënische normen. Ook in minder ontwikkelde regio’s zal men de basisnormen voor een schone en ordelijke omgeving gaan respecteren.
Het plan dient financieel ondersteund te worden door de lokale en centrale overheden. Lokale overheden gaan een groter deel van de opbrengst van grondverkopen aan de verbetering van de leefomstandigheden besteden. Ze mogen obligatieleningen uitgeven voor projecten rond betere leefomstandigheden. Een aantal grote staatsbanken, zoals de Bank voor Ontwikkeling van de Landbouw ( Agricultural Development Bank of China ) krijgen opdracht meer krediet te geven voor dit soort projecten. Ook publiek-private samenwerking wordt aangemoedigd.
Structurele maatregelen
Er komen ook structurele maatregelen: er zijn meer grote percelen landbouwgrond nodig, en het wordt mogelijk quota voor bouwgronden uit te wisselen tussen provincies. De verwachting is dat beide projecten veel geld opleveren en dat de overheden de opbrengst gaan gebruiken voor de plattelandsontwikkeling.
Lokale besturen mogen nu slechts landbouwgrond in bouwgrond omzetten op voorwaarde dat ze een quota van die landbouwgrond recupereren, bijvoorbeeld door de woningen van een dorp op een kleiner oppervlak te centraliseren en zo landbouwgrond vrij te maken. Lokale besturen die een overschot aan quota hebben, mogen die aan een ander lokaal bestuur doorverkopen. Dat is een belangrijke bron van inkomsten voor arme lokale besturen die hun grondgebruik kunnen rationaliseren maar niet direct grote bouwplannen hebben. Maar tot nu toe kan dat alleen binnen dezelfde provincie. Het document nr. 1 voorziet dat de handel in quota voortaan ook over de provinciegrenzen mogelijk wordt. Dat zal arme lokale besturen toelaten meer middelen te onttrekken uit de verkoop van quota aan rijke besturen waar de bouwgrond erg duur is. Het plan vermeldt wel dat lokale besturen de plaatselijke boeren niet mogen dwingen om naar een centrale plaats te verhuizen.
Hoe gebeurde dat toch nu toe in de praktijk? Het arme arrondissement Jinzhai in Anhui recupereerde 670 hectare bouwgrond door het verhuizen van de verspreide arme lokale bevolking naar een meer centrale plaats. Die quota werden aan de provinciehoofdstad Hefei verkocht voor 5 miljard yuan.
Het tweede luik van het project is het samenvoegen van kleine stukjes landbouwgrond tot grotere met meer opbrengst. Ook dit moet mogelijk maken grond te recupereren, doordat kleine onbewerkte stukjes land geïntegreerd worden en een aantal plaatselijke wegen afgeschaft kunnen worden.
Naast die twee projecten om meer overheidsgeld te kunnen besteden zal ook de privésector aangemoedigd worden om mee te werken aan de vernieuwing van het platteland. Het zal hier gaan over het gemakkelijker verkrijgen van leningen, en over belastingvoordelen.
Verder zullen ook landbouwexperts van universiteiten en onderzoekscentra aangemoedigd worden om een tijdlang op het platteland te gaan werken.
Zullen boeren zelf hun erf mogen verkopen?
Het liberale tijdschrift Caixin leest in het document ook dat de regering ‘gedeeltelijk’ de beperkingen zal versoepelen voor dorpsbewoners om de bouwgrond die ze van het dorp gekregen hebben zelf te verkopen. Het gaat dan vooral om dorpsbewoners die permanent in de stad gaan wonen zijn en hun bezittingen in het dorp te gelde willen maken. Tot nu toe kunnen zij hun woning en de grond daarbij enkel overdragen aan een andere dorpsbewoner. Van een vastgoedontwikkelaar zouden ze meer geld kunnen krijgen, zeker wanneer hun dorp niet te ver van de stad ligt. In afwachting van soepeler regels staan in de dorpen veel woningen leeg en ligt er veel ongebruikte bouwgrond. Het centraal document nr. 1 belooft ‘een betere politiek in verband met ongebruikte bouwgrond en leegstaande woningen op het platteland’.
Een concreet voorbeeld van de problematiek zijn de plattelandsarrondissementen van de stad Wuhan. Daar stonden 15,8% van de 730.000 woningen leeg in 2016.
Langlopende strategie
Het verbeteren van de leefomstandigheden op het platteland is een belangrijk streefdoel binnen het algemeen doel om van China een gemiddeld welvarend land te maken tegen 2020.
De ongelijkheid in China is relatief groot en een belangrijke factor daarbij is de kloof tussen stad en platteland. In 2008 was de ongelijkheid, gemeten door de Gini-coëfficient- opgelopen tot 0.48; dat is een internationaal alarmerend niveau. Door allerlei acties ten voordele van het platteland is de Gini-coefficiënt intussen gedaald tot 0.40; maar dat is nog steeds te hoog voor een socialistisch land.
Het centraal document nr.1 stelt als doel voor 2020 het volledig uitroeien van armoede op het platteland. Tegen 2035 moeten ‘landbouw en platteland de eerste fase van modernisering doorlopen hebben’. En tegen 2050 zal de ‘volledige vernieuwing van het platteland’ voltooid zijn.
Bronnen: Xinhua, China Daily, People’s Daily, Caixin
