De ’twee programma’s’ zijn strategische projecten, gericht op nationale modernisering en een verbeterde veiligheid. Het bijzondere aan dit concept, dat vorig jaar werd gelanceerd, is dat de projecten door de centrale overheid top-down worden beslist binnen een nationale langetermijnvisie en centraal worden gefinancierd door staatsbons met ultralange looptijd. Dit verschilt van de gebruikelijke vijfjarenplannen, die een bottom-up synthese vormen van lokale voorstellen.
两重 liǎng zhòng, oftewel de ’twee programma’s’, wordt officieel omschreven als ‘de uitvoering van belangrijke nationale strategieën en het versterken van de capaciteit om veiligheid te garanderen op sleutelgebieden’. Het concept van de ’twee projecten’ verkreeg in maart 2024 de goedkeuring van het Chinese parlement. Het vormt de praktische uitvoering van het besluit van het congres van de Communistische Partij eind 2022 om een aantal strategische initiatieven te lanceren voor de modernisering van China op lange en middellange termijn.
Vanwege dit strategisch belang neemt de centrale overheid zelf een aantal van de knelpunten in handen die de capaciteit of de belangen van lokale overheden overstijgen. Normaal wordt de concrete uitwerking van politieke richtlijnen en de bijbehorende financiering overgelaten aan de lokale overheden. Hier zien we echter een duidelijke versterking van de centrale planning en van de daarvoor bestemde financiële middelen.
Centrale planning en financiering
Het eerste programma richt zich op het aanpakken van knelpunten binnen het Chinese systeem om zo een hoogwaardige economische en sociale ontwikkeling te bevorderen. Daarvoor maakt het gebruik van een geïntegreerd instrumentarium van investeringen, fiscaliteit, wetenschap en technologie, onderwijs, sociale maatregelen en milieubescherming.
Het tweede programma betreft veiligheid. Naarmate de Chinese economie nauwer vervlochten raakt met de mondiale economie, worden thema’s als voedselzekerheid, energiegarantie, industriële en milieuveiligheid enzovoort steeds belangrijker. Op deze cruciale gebieden moet voldoende capaciteit beschikbaar zijn. De internationale politieke schokken van dit jaar tonen aan dat de Chinese leiders de noodzaak daarvan goed hebben ingeschat. Militaire veiligheid valt blijkbaar buiten dit programma.
In 2024 heeft de centrale overheid voor 700 miljard yuan (100 miljard euro) obligaties met extra lange looptijd uitgegeven. Dat kwam overeen met 0,5% van het bbp. Oorspronkelijk was er 1.000 miljard voorzien. In 2025 heeft men 800 miljard yuan gereserveerd voor de ’twee programma’s’.
Investeren in domeinen die op langere termijn nationaal beslissend zijn
Alle fondsen voor 2024 en 2025 zijn al centraal toegewezen aan specifieke projecten. Voor 2025 betreft het 1.459 programma’s.
De belangrijkste betreffen de milieubescherming van het Yangtze bekken, beter interprovinciaal transport langs de Yangtze, de ‘westelijke land-zee corridor’ die grote binnenlandse steden zoals Chongqing verbindt met diverse Chinese en buitenlandse havens, het verbeteren van de productiviteit van landbouwgrond, grootschalige waterbeheerprojecten, vernieuwing van stedelijke nutsvoorzieningen, de ‘grote groene muur’ tegen woestijnvorming en de modernisering van ziekenhuizen.
Meer algemeen richt het gebruik van de fondsen zich op domeinen die gedurende een langere termijn cruciaal zijn voor een modern welvarend land: de integratie van stad en platteland, regionale samenwerking, een hoogopgeleide bevolking, zekerheid op het gebied van voedsel, energie en grondstoffen, natuurbehoud en – last but not least – zelfredzaamheid inzake wetenschap en technologie.
De ’twee programma’s’ moeten eveneens het algemeen concurrentievermogen van het land versterken. Ze zullen zorgen voor gegarandeerde toegang tot productiemiddelen en de zwakke punten in de economie op de lange termijn oplossen. In een tijdperk van toenemende concurrentie tussen grootmachten zullen ze China’s vermogen om met internationale onzekerheden om te gaan aanzienlijk versterken.
Het gaat steeds om projecten die enkel de centrale overheid kan uitvoeren. De ’twee programma’s’ worden top-down aangepakt, niet bottom-up zoals gebruikelijk. Hierdoor is de projectenlijst geen verzameling van lokale voorstellen, maar een door de top samengestelde lijst van nationaal belangrijke punten. Projecten zijn geïntegreerd in sectorale plannen, met duidelijke doelstellingen en normen.
Een breed scala aan projecten
Steden: Het vernieuwen en uitbreiden van nutsleidingen in steden verhoogt de veiligheid en de betrouwbaarheid ervan. Zo zorgen nieuwe gasleidingen voor 30% minder ongevallen. Bovendien maken nutsvoorzieningen de integratie van migranten in steden makkelijker.
Voedselzekerheid: Het stelselmatig verbeteren van gewone landbouwgrond tot hoogproductieve akkers resulteert in een stabiele en hoge graanproductie. Akkers worden als hoogproductief beschouwd indien wetenschappelijke inzichten helpen om grote tegenslagen te vermijden en de bodemkwaliteit te behouden en te verbeteren. Daarnaast moet men het beheer ondersteunen door informatica.
Het uitvaardigen van strengere normen voor de voedselindustrie leidt tot veiliger producten en stelt de bevolking gerust.
Bescherming van het Yangtze bekken: Het vernieuwen of aanleggen van 60.000 kilometer riolen zal de waterkwaliteit van het bekken aanzienlijk verbeteren.
Transport: de aanleg van een rechtstreekse HSL tussen Shanghai en Chengdu (1.900 km) zal de interprovinciale connectiviteit tussen de Yangtze delta, het gebied langs de middenloop van de stroom en de Chengdu-Chongqingregio sterk verbeteren dankzij de halvering van de reistijd.
Ecologie: de realisatie van de ‘Grote groene muur’-gordel, bestaande uit 9,3 miljoen hectare (drie keer de oppervlakte van België) met speciale bomen, struiken en grasland die een hoge kans op overleving hebben, werpt niet alleen een dam op tegen woestijnvorming, maar creëert ook veel tewerkstelling in de regio.
Hoger onderwijs: Er zijn 500.000 extra plekken nodig voor bachelorstudenten. Het aantal plaatsen aan topuniversiteiten steeg in 2024 met 16.000. In 2025 moeten daar nog eens 20.000 bijkomen.
Een combinatie van ‘harde’ en ‘zachte’ maatregelen
De ’twee programma’s’ combineren investeringen in fysieke infrastructuur met institutionele maatregelen. Strategische en langlopende projecten vereisen een optimaal management tijdens de voorbereiding, uitvoering en uitbating. Het bevorderen van optimale instellingen maakt dus ook deel uit van de programma’s.
Een voorbeeld hiervan is de vernieuwing en uitbreiding van de stedelijke nutsvoorzieningen. Blijft men vasthouden aan verlieslatende openbare nutsbedrijven? Zoekt men investeringen of leningen bij institutionele fondsen die men een gegarandeerde rente biedt? Of laat men een marktconforme transportprijs spelen om privé-investeerders aan te trekken?
Een ander voorbeeld is de uitbreiding en de verhoogde kwaliteit van bachelorprogramma’s. Universiteiten worden beoordeeld op hun prestaties op dit vlak en ontvangen op basis daarvan al dan niet steun uit de centrale fondsen.
Een visie op langere termijn
De ’twee programma’s’ bieden geen oplossingen voor kortetermijnproblemen (tijdelijk tragere groei bijvoorbeeld), zoals sommige analisten beweren.
Het betreft een uitzonderlijk, centraal gepland en op lange termijn gefinancierd initiatief met brede doelstellingen voor de ontwikkeling op middellange en lange termijn.
Uiteraard is het zo dat de investeringen in het kader van de ’twee programma’s’ die momenteel worden uitgevoerd ook bijdragen om op korte termijn de binnenlandse vraag te stimuleren en de groei te stabiliseren.
De ’twee programma’s’ betekenen een nieuwe focus op centrale planning, gecombineerd met lokale initiatieven. In het licht van de doelstellingen die China zichzelf stelt tegen 2049, de honderdste verjaardag van de Chinese Volksrepubliek, lijkt het logisch dat deze langetermijnstrategie zal worden verdergezet. Het vijfjarenplan 2026-2030 dat men nu voorbereidt, zal hier al meer klaarheid over verschaffen.
Bron: artikel door Dong Yu, Executive Vice President, Institute for China Development Planning, Tsinghua Universiteit op China News Service (in het Chinees, vertaling Pekingnology) .
