Deze week gaf buitenlandminister Wang Yi een verhelderende toespraak over internationale politiek voor het 23ste Lanting Forum in Beijing. China steunt resoluut de bestaande internationale multilaterale politieke instellingen zoals de VN en de financiële en economische instellingen van Bretton Woods (Wereldhandelsorganisatie, IMF, Wereldbank). Het roept de westerse landen op te stoppen met de uitholling van deze instellingen nu ze niet meer 100% in hun voordeel werken. China wil geen alternatieve instellingen oprichten, maar wenst wel dat het globale Zuiden een correct gewicht krijgt in de bestaande.
Wil China de huidige internationale orde, die oorspronkelijk ontworpen is om de dominantie van het Westen te bestendigen, omver werpen? Wang Yi antwoordt duidelijk nee. China steunt de VN en de daaraan verbonden instellingen. Het steunt ook de financiële en economische instellingen van Bretton Woods (Wereldhandelsorganisatie, IMF en Wereldbank. Maar tegelijk verwoordt hij de ontevredenheid van het globale Zuiden en eist hij ernstige hervormingen die het Zuiden (en ook China)een correct gewicht geven in deze instellingen. Nieuwe instellingen op initiatief van China, zoals BRICS, SCO (Shanghai Cooperation Organisation) , AIIB (Asian Infrastructure Investment Bank) en NDB (New Development Bank) dienen niet om van nul een nieuwe orde op te bouwen, maar als aanvulling op de bestaande en als drukkingsmiddel voor hervormingen.
Specifiek op het gebied van internationale handel pleit hij voor economische samenwerking zonder politieke voorwaarden, tegen het artificieel loskoppelen van wereldwijde markten en tegen handelsoorlogen. Hij schuift de groene transitie naar voor als het gebied bij uitstek waar samenwerking nuttig en noodzakelijk is. Op het gebied van nieuwe technologieën zoals AI neemt China initiatieven om te komen tot internationaal aanvaarde regelgeving.
De Chinese standpunten vinden hun concrete uitwerking in het deze zomer gelanceerde Global Governance Initiative ( initiatief voor wereldwijd correct bestuur) dat Wang Yi ter gelegenheid van deze conferentie uitvoerig behandelde.
Global Governance Initiative
Wang Yi analyseert: ‘Unilateralisme steekt de kop op en wereldwijde uitdagingen duiken de ene na de andere op. Hoe moeten we het wereldwijde bestuur hervormen en verbeteren zodat het beter aansluit op een multipolaire wereld?’…
‘Het door China gelanceerde GGI (Global Governance Initiative) is China’s antwoord op de uitdagingen van onze tijd’.’Het vertrekt vanuit de doelstellingen en de principes van het VN-charter, maakt gebruik van de beste tradities van de Chinese diplomatie en werkt volgens het concept van een gedeelde toekomst voor de mensheid. Het bepaalt de principes, methoden en wegen om het wereldwijde bestuur te hervormen en verbeteren’.
Volgens Wang Yi heeft het GGI in enkele maanden tijd al expliciete steunbetuigingen gekregen van meer dan 140 landen en internationale instellingen.’De internationale gemeenschap gelooft dat het initiatief een oproep is voor eenheid op een moment dat de wereld getroffen wordt door verdeeldheid, dat het een ondersteunende structuur bouwt op een moment dat de basis van de VN lijkt te wankelen, dat het duidelijk oproept tot regels die gelden voor iedereen eerder dan een machtsmonopolie, dat het rekening houdt met de grootste gemene deler van verschillende landen, dat het een belangrijk initiatief is om wereldwijde uitdagingen aan te pakken en multilateralisme te verdedigen, en een cruciale stap voor een rechtvaardige en redelijke wereld.
Volgens Wang Yi is de belangrijkste boodschap van het GGI de oproep tot eenheid om de wereldwijde problemen aan te pakken, tegen verdeeldheid en confrontatie. Hij stelt dat er momenteel wereldwijd 100 miljoen ontheemden zijn in 50 conflicten en dat is onaanvaardbaar.
Het belangrijkste uitgangspunt van het GGI is de verdediging van het multilateralisme: consultatie, gezamenlijke inspanningen en gedeelde resultaten. Dat gaat in tegen het ‘zich herhaaldelijk terugtrekken uit instellingen en verdragen, proberen kleine groepjes bijeen te brengen in gelijkgezinde kampen, wat nooit geziene uitdagingen meebrengt voor het multilateralisme’ ‘Maar de loop van de geschiedenis kan niet omgekeerd worden, de multipolaire wereld komt er’.
Het belangrijkste doel van het GGI is een rechtvaardige toekomst. De ontwikkelingslanden moeten een correcte vertegenwoordiging krijgen. Sterke landen mogen niet langer hun wil opleggen aan kleinere of zwakkere. Internationale wetten moeten gelden voor iedereen, een minderheid aan landen mag niet hun regels opleggen aan de rest. De ontwikkelingskloof tussen Noord en Zuid moet zo snel mogelijk gedicht worden.
Hoe een fair wereldwijd bestuur realiseren?
Wang Yi: ‘Om het GGI te realiseren is China bereid met alle partijen samen te werken, met gesprekken op voet van gelijkheid, waarbij verschillende standpunten met een open geest worden benaderd en bruikbare suggesties weerhouden met een inclusieve houding, zodat een maximale consensus opgebouwd wordt. Het is van essentieel belang … rekening te houden met de tijdsgeest wanneer men het internationale systeem hervormt en verbetert eerder dan te willen herbeginnen van nul. Men moet vasthouden aan stapsgewijze inspanningen om op termijn het wereldwijde bestuur te veranderen zodat het ten goede komt aan de hele wereld’ .
Wang Yi geeft vervolgens vijf concrete aspecten van deze strategie.
VN versterken en rechtvaardiger maken
‘We moeten allen samen het gezag en de status van de VN versterken als de basis voor een wereldwijd bestuur. Het internationaal systeem met de VN als kern, is altijd een vitale waarborg geweest voor de vooruitgang van de mensheid. Het kan alleen maar versterkt worden, niet verzwakt.’
Vervolgens geeft Wang zonder namen te noemen enkele sneren naar landen die ‘internationale regels toepassen wanneer het hen uitkomt en anders niet toepassen ‘, die ‘wetens en willens de VN aan banden leggen’. Maar ‘Het proces van democratisering en de rule of law in internationale betrekkingen kan niet tegen gehouden worden’.
Wang Yi geeft dan een reeks voorbeelden om aan te tonen dat China onverkort de acties van de VN steunt. Het bekendste is het Global Development Initiative waardoor China bijdraagt aan de verwezenlijking van de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN- voor 2030. Hij besluit met de betekenisvolle zin ‘China steunt hervormingen van de VN en is bereid met alle landen samen te werken om de steun voor het systeem van de VN te versterken.’
Internationale handel vrij van politieke bedoelingen
Een tweede aspect van het GGI is gemeenschappelijk ontwikkeling.
Wang Yi: ‘Internationale handel is dé motor van globale economische groei. Het is in het fundamenteel belang van alle partijen dat de Wereldhandelsorganisatie (WTO) volledig haar rol kan spelen en dat er een open en inclusieve klimaat voor handel is. China heeft aangekondigd dat het weliswaar vasthoudt aan zijn statuut van ontwikkelingsland, maar dat het geen verdere voordelen daarvan zal vragen in huidige en toekomstige onderhandelingen in het kader van de WTO. Dit is een concreet bewijs van vertrouwen in het multilateraal handelssysteem. Wij roepen op om te stoppen met het politiseren van economische en handelszaken, te stoppen met het opdelen van wereldwijde markten, te stoppen met het uitlokken van handels- en tariefoorlogen.’
Wang Yi stelt verder vast dat de kloof tussen Noord en Zuid verbreed is en wil dat dit prominent op de internationale agenda komt. Hij geeft een aantal voorbeelden hoe China zich daarvoor inspant : het meest bekende is het Belt and Road Initiative, maar er zijn ook partnerschappen met Afrikaanse, Latijns-Amerikaanse en Arabische landen en zelfs met eilandstaatjes in de Stille Oceaan. Voor producten uit alle Afrikaanse landen zijn de invoerrechten afgeschaft.
Wereldwijd bestuur moet dringende problemen aanpakken
We zijn tien jaar na het Parijs klimaatakkoord. Ontwikkelde landen moeten hun verantwoordelijkheid nemen en er niet uit trekken. Ze moeten hun emissies drastisch terugschroeven en de financiële engagementen aan de ontwikkelingslanden nakomen. China doet zelf maximum inspanningen om zijn koolstofuitstoot te beperken. Het is bereid met iedereen samen te werken voor de groene transitie.
Artificiële intelligentie moet in het voordeel van de hele mensheid zijn, geen exclusief domein voor enkele landen. China steunt de VN om de leiding te nemen in een wereldwijde regelgeving voor AI waarrond een brede consensus bestaat. China zelf werkt aan een ‘Global AI Governance Initiative’ en promoot de oprichting van een World Artificial Intelligence Cooperation Organisation.
De internationale gemeenschap is verantwoordelijk voor veiligheid. Het fase één akkoord voor Gaza is welkom, maar er moet een definitieve vrede met twee staten komen, die de rechten van de Palestijnen respecteert. Betreffende de crisis in Oekraïne is China neutraal. Het dringt actief aan op gesprekken en vrede en is bereid daarvoor samen te werken met de internationale gemeenschap.
Ernstig rekening houden met het globale Zuiden
De architectuur van het wereldwijde bestuur moet aangepast worden aan de vragen van het globale Zuiden.
Wang Yi: ‘ We pleiten ervoor dat de stemmen van het Zuiden echt gehoord worden, dat hun aanwezigheid (in internationale instellingen) uitgebreid wordt en met hun legitieme belangen rekening gehouden wordt bij het opstellen van internationale regels.
Zo blijft de hervorming van het internationaal financieel systeem ernstig achterlopen. De quota van het IMF en de aandelenpercentages van de Wereldbank moeten aan de economische realiteit aangepast worden. China steunt de AIIB en de BRICS NDB als aanvullende instellingen bij het bestaande systeem.
De VN-veiligheidsraad voldoet niet aan de verwachtingen van de internationale gemeenschap. De aanwezigheid en de stem van de ontwikkelingslanden moet verhoogd worden. In het bijzonder moet Afrika er dringend in vertegenwoordigd zijn.
China steunt Zuid-Afrika, Brazilië en Qatar voor de organisatie van de volgende G20 top, de volgende VN-klimaatconferentie en de Globale Top voor Ontwikkeling en ziet hierin al een verschuiving van het wereldwijd bestuur naar het zuiden.
De kracht van diverse organisaties bundelen voor een wereldwijd bestuur.
Diverse regionale of specifieke samenwerkingsverbanden kunnen een rol spelen in het versterken van een wereldwijd bestuur.
Wang Yi vermeldt de APEC (Asia-Pacific Economic Cooperation) en de vrijhandelsinitiatieven in de regio Azië-Stille Oceaan (het Chinese Regional Comprehensive Economic Partnership – RCEP en het oorspronkelijk Amerikaans, nu Japans Transpacific Partnership –TPP).
Het BRICS samenwerkingssysteem is recentelijk sterk uitgebreid en is nu het grootste platform voor samenwerking en solidariteit tussen ontwikkelingslanden en opkomende markten. De Shanghai Cooperation Organization (SCO) heeft de steun van China voor nauwere samenwerking met de VN en andere multilaterale platforms.
In China zelf vermeldt Wang Yi de opening van de International Organization for Mediation in Hongkong, de eerste intergouvernementele organisatie om internationale conflicten te regelen door bemiddeling op basis van het recht.
Besluit:
Wang Yi maakt zowel in het algemeen als in de praktische aspecten duidelijk dat China de bestaande internationale orde wil veranderen in het voordeel van het globale Zuiden. Daarbij werpt het zich op als verdediger van de bestaande politieke en economische multilaterale instellingen. Zonder landen te noemen wijst hij erop dat deze instellingen oorspronkelijk door de dominante landen van het Noorden in eigen belang werden ontworpen, maar door diezelfde landen uitgekleed worden nu de regels niet meer altijd in hun voordeel werken. China werpt zich zo op als factor van stabiliteit maar niet van statu quo. Het sleutelwoord is immer hervorming van de instellingen om het Zuiden (inclusief China) meer invloed te geven en tot een betere verdeling van de welvaart te komen.
Bron: Ministerie van Buitenlandse Betrekkingen van China
